بهای روابط سودان و چین

روابط و مناسبات سودان و جمهوری خلق چین به دهه پنجاه قرن بیستم برمی گردد. اولین دیدار میان سودان و چین در سال ۱۹۵۵ در شهر باندونگ اندونزی صورت گرفت که اسماعیل الازهر و «چوئن لای» نخست وزیران وقت سودان و چین در خلال جلسات کنفرانس باندونگ - که بعدها به شکل گیری جنبش عدم تعهد انجامید - با هم دیدار کردند.
سودان از اولین کشورهای آفریقایی و عربی بود که جمهوری خلق چین را به عنوان نماینده چین به رسمیت شناخت؛ زمانی که اتخاذ این گونه تصمیمات کشورهای جوان را با بهای بسیار سنگینی در روابطشان با اردوگاه غرب و اساساً با ایالات متحده امریکا مواجه می کرد. اما مهندس سیاست خارجی سودان یعنی استاد احمد خیر در سال ۱۹۵۸ در دوره ابراهیم عبود، به معادله ای رسیده بود که حکومت نظامی این کشور را قادر می ساخت تا در روابط خود میان امریکا و چین تعادل و توازن ایجاد کند.
زیرا از سویی جمهوری خلق چین را به رسمیت شناخته بود که در حقیقت به رسمیت شناختن خواسته مردمی در سودان بود و از سوی دیگر دست خود را به سوی ایالات متحده دراز کرده بود و «کمک های امریکا» را که پیش از آن حکومت پارلمانی به دلیل مخالفت اغلب مردم و نیز برخی از اعضای حکومت (از جمله دو حزب «امت» و «ملت دموکرات») از قبول آن ناتوان بود، پذیرفته بود. البته رواج این شایعه که «سازمان نجات» تسلیحات نظامی چین را وارد سودان کرد، درست نبود و در حقیقت «سازمان نجات» خود، در ضمن میراثی که از حکومت های دموکرات دیگر سودان به ارث برده بود، وارث معامله تسلیحاتی آنان در سال ۱۹۸۸ با چین نیز بود.
اولین باری که تسلیحات نظامی به این کشور راه پیدا کرد همزمان با انقلاب ژوئن ۱۹۸۹ بود... اما «سازمان نجات» با اتخاذ برخی سیاست ها توانست روابط خود را با «چین کمونیستی کافر» به درجه ای برساند که «پیمان سودان ـ چین» مهم ترین رکن سیاست خارجی «سازمان نجات» شود. درست است که نفت سودان که یک سوم آن را چین می خرد و سرمایه گذاری های کلانی از سوی این کشور در این زمینه صورت گرفته، جز بخش کوچکی از نیازهای نفتی چین نیست و همچنین درست است که صادرات تجاری چین و طرح های عمرانی این کشور در سودان، نه تنها با حجم روابط تجاری و اقتصادی با ایالات متحده بلکه حتی با کشوری همانند کانادا - که امروز چین دومین شریک تجاری اش محسوب می شود - نیز قابل مقایسه نیست اما مساله ای که ارزشی به مراتب بالاتر و مهم تری برای چین دارد، همان عامل استراتژیک سیاسی است، زیرا سودان در حال حاضر و در آینده دروازه آفریقا برای چین محسوب می شود.
به همین منظور ـ چنانکه گفته شد ـ جمهوری خلق چین از دهه پنجاه قرن گذشته روابط و مناسبات خود را تاکنون با سودان حفظ کرده است و تحولات سیاسی و انقلاب های مختلف نظامی که در این کشور آفریقایی روی داده است، بر روابط دو کشور تاثیرگذار نبوده است و این کشور کوشیده روابط خود را با نظام های مختلفی که در سودان به قدرت می رسند، مستحکم تر کند و حتی هنگامی که روابط سودان و اتحاد جماهیر شوروی سابق بسیار نزدیک بود، سران روسیه، با یادآوری اینکه همانند کشورهای سابق بلوک شرق دارای آرزوها و خواسته های امپریالیستی نیستند در گسترش روابط خود با حکومت وقت سودان تردیدی به خود راه نمی داند. امروز جمهوری خلق چین که در تدارک برگزاری بازی های المپیک تابستانی در سال آینده است، با معضلی پیچیده و شاید بحران بزرگی روبه رو است.
زیرا فشارهای بین المللی بر این کشور که به عنوان عضو دائم شورای امنیت، اجرای تصمیمات بین المللی را با اقدامات خودسرانه اش در دارفور با مشکل مواجه کرده، ابعاد تازه ای به خود گرفته است. و ورزش با سیاست درهم آمیخته است و زمزمه هایی در اعتراض به اقدامات چین و حمایت این کشور از حکومت سودان و ارسال تسلیحات «که با آن شهروندان بی گناه در دارفور کشته می شوند» شنیده می شود که خواستار عدم شرکت کشورها در بازی های المپیک پکن هستند.
از سوی دیگر، سازمان های بین المللی مدنی و حامی حقوق بشر فشارها را بر کشورهای بزرگ به منظور اتخاذ مواضع شدیدتر بر ضد چین و سودان آغاز کرده اند. به رغم اینکه چین همواره به این گفته قدیمی که «ما در امور داخلی دوستان مان دخالت نمی کنیم و تهدیدهای سیاسی را علیه آنان به کار نمی گیریم» متوسل می شود، اما باید بر این امر تاکید کرد که تهدید تحریم بازی های المپیک پکن از سوی برخی از مراکز و سازمان های بین المللی، جمهوری خلق چین را بسیار نگران کرده است.
چراکه وزیر خارجه این کشور در واکنش به این تهدیدها این گروه ها و سازمان ها را «چند فرد که می خواهند ورزش را سیاسی کنند» توصیف کرده است که «تلاش هایشان با شکست مواجه خواهد شد» و از طرف دیگر نماینده این کشور در سازمان ملل در اظهارنظری بیان کرده است که «همه طرف ها از مساله دارفور نگران هستند و چین نیز خواهان حل مسالمت آمیز این درگیری هاست».

منبع : روزنامه شرق