منتخب ۲۰۰۸

سال ۲۰۰۸ میلادی، سالی قابل تامل از نظر تعداد پیشرفت‌های مهم پزشکی بود. سالی که هر لحظه آن، با یک خبر مهم همراهی داشت و اینک در انتهای این سال بزرگ قرار گرفته‌ایم. خلاصه نمودن تمامی این پیشرفت‌ها در ۱۰ خبر، کاری است بس مشکل، اما سایت ABCNews.com با کمک محققان و پزشکان مراکز مهم پزشکی در دنیا، این مهم را انجام داده که در زیر به ۱۰ مورد از برترین‌ها اشاره می‌شود....
● کارآزمایی‌ ژوپیتر
در اواخر ماه نوامبر، نتایج کارآزمایی «ژوپیتر» (JUPITER) منتشر شد و به نظر می‌رسد دانشمندان یک معجزه واقعی را یافته‌اند: «داروی کلسترول». در این کارآزمایی بزرگ که ۱۸هزار شرکت کننده دارد، داروی پایین آورنده کلسترول خون به نام «کرستور» (Crestor) مورد آزمایش قرار گرفته و بر پایه نتایج آن، این دارو حملات قلبی، مغزی، میزان بستری شدن در بیمارستان و دیگر نشانه‌های مشکلات قلبی را تا ۵۶ درصد کاهش می‌دهد. محققان این مطالعه چون به کارآمدی آن ایمان پیدا کرده‌اند، تجویز کرستور را برای افراد با سطح کلسترول طبیعی نیز تجویز می‌نمایند، اما باید توجه داشت که این دارو پروتئین واکنشی C را بالا می‌برد؛ یعنی نشانه‌ای از التهاب در بدن. هر چند بعضی پزشکان معتقدند تغییر روش زندگی از هر دارویی کارآمدتر است و عوارض جانبی هم ندارد، اما این خبر، بسیاری را هیجان‌زده کرده است. مطابق نظرسنجی نیوانگلند، ۴۸ درصد از ۲۵۰۰ پاسخگو معتقدند پس از اعلام نتایج نهایی کارآزمایی ژوپیتر، نحوه استفاده از داروهای استاتینی کاملا متفاوت خواهد بود.
● تولد از تخمدان پیوندی
در تاریخ ۱۰ دسامبر، یک نوزاد دختر از اولین تخمدان کامل پیوند شده به دنیا آمد. مادر این نوزاد، وقتی تنها ۱۵ ساله بود، به دلیل دیگر مشکلات پزشکی منوپوز شد و قدرت باروری خود را از دست داد. مدتی بعد، خواهر دوقلوی بیمار یک تخمدان خود را به او هدیه کرد و به این ترتیب، مادر باردار شد و در سن ۳۸ سالگی اولین فرزند خود را به دنیا آورد.با کامیابی این روش، از این پس مادرانی که به دلایلی مانند
شیمی‌درمانی قدرت باروری خود را از دست می‌دهند، می‌توانند مادر شدن را تجربه کنند.
● کارآزمایی ENHANCE
در ژانویه ۲۰۰۸، اخبار منشتر شده از کارآزمایی ENHANCE، پزشکان و محققان صنعت داروسازی را در مورد تاثیرات شگفت‌انگیز داروی Vvtorin مبهوت کرد. این دارو ترکیبی از سیمواستاتین و«ازتیمیب» (Ezetimibe) است که برای کاهش کلسترول خون استفاده می‌شود، اما بهتر از آنچه سیمواستاتین، ضخامت دیواره‌های رگ‌های خونی را کاهش می‌دهد، عمل نمی‌کند. Vvtorin، ثابت نموده که LDL را به طور موثری کم می‌کند و اگر بتواند ضخامت دیواره رگ‌های عروق را هم کم کند، یک نشانه مهم برای تقلیل حملات قلبی و صدمات مغزی است؛ آنچه مرگ و میر زیادی در جوامع بشری ایجاد می‌کند.
●
واکسن مالاریا
با وجود آنکه دانشمندان مدت زمان زیادی است راه انتقال مالاریا را فهمیده‌اند و می‌دانند چگونه از آن پیشگیری کنند، نزدیک به یک میلیون نفر در جهان سالانه بر اثر این بیماری می‌میرند. بر این اساس در ۸ دسامبر، اولین نتایج واکسن مالاریا که نوید تازه‌ای را نشان می‌دهد، جامعه بین‌المللی را تحت تاثیر قرار داد. نتایج اولیه حاکی از اثربخشی ۵۰ درصدی این واکسن در پیشگیری از بیماری میان نوزادان است. البته این مطالعه تنها در دو کشور آفریقایی انجام شده و مطالعات وسیع‌تر در سال ۲۰۰۹ آغاز می‌شوند.
● پایش مداوم گلوکز خون
در سپتامبر ۲۰۰۸، پژوهشگران فلوریدا، از اولین مانیتور گلوکز که قندخون را در تمام ۲۴ ساعت و ۷ روز هفته، هر ۵ دقیقه یک بار اندازه‌گیری می‌کند، پرده‌برداری کردند. این نوآوری، مدیریت درمان بیماران مبتلا به دیابت نوع یک را آسان‌تر می‌کند و روزی هم می‌تواند برای موارد شدید دیابت نوع دو استفاده شود.
● ژن‌هایی سلول‌های بنیادی و آلزایمر
شنیدن اخبار خوب در تحقیقات انجام گرفته روی بیماری آلزایمر به ندرت اتفاق می‌افتد، اما در ژانویه ۲۰۰۸، دانشمندان دانشگاه کالیفرنیا اعلام کردند قدم‌های ابتدایی در مورد اینکه آیا روزی سلول‌های بنیادی بتوانند در درمان آلزایمر موثر باشد، برداشته شده است.پژوهشگران ژنی، موسوم به Lhx۲ را یافته‌اند که مسوول تمایز سلول‌های بنیادی به سلول‌های مغزی مرکز تفکر یا کورتکس مغزی می‌باشند. در واقع با کشف این ژن که نقش کلیدی در رشد کورتکس دارد، تحقیقات روی سلول‌های بنیادی شکل جدیدی گرفته تا آنها را به رشد نورون‌های جدید وادار نمایند وجایگزین سلول‌های صدمه‌دیده مغزی کنند تا سلول‌های مرکز تفکر دوباره بازسازی شوند.
● پیشرفت در زمینه انگل‌ها
سال ۲۰۰۸، سال دستاوردهای بزرگ در ریشه‌کنی بیماری انگلی سیستمیک و دردناک به نام «Guinea worm» می‌باشد. در سال ۱۹۸۶، ۵/۳ میلیون نفر در ۲۰ کشور مبتلا به این بیماری بودند، اما به مدد تحقیقات انجام گرفته، این تعداد در سال ۲۰۰۸ به ۴۴۱۰ نفر در ۶ کشور رسیده است.
مقامات مسوول امیدوارند تا سال ۲۰۰۹، این بیماری به طور کامل ریشه‌کن و از جهان حذف گردد. این بیماری کشنده نیست، اما باعث درد مشقت‌باری برای ماه‌ها در بیمار می‌شود.
● تست‌های خونی زودهنگام برای تشخیص داون
شاید والدین آرزوی انجام تست‌هایی را داشته باشند که در مراحل اولیه بارداری (۱۲تا ۱۳ هفته بارداری) بتوانند علایم سندرم داون را بشناسند و از تولد این نوزادان جلوگیری نمایند. تست خونی غیرتهاجمی به نام SEQureDX که توسط شرکت «سکنوم» پایه‌ریزی شده، این آرزوی همگانی را تحقق بخشیده است.تست‌هایی که اکنون در دسترس هستند، حدود ۱۸ هفته بارداری قابلیت انجام دارند و خطر زیادی برای مادر و نوزادش به همراه می‌آورند.
● پیوند نای ایجاد شده از سلول‌های بنیادی
یک بیمار خانم ۳۰ ساله، ساکن بارسلونا، اولین فردی است که در دنیا، یک نای کامل دریافت کرد که به طور کامل از سلول‌های بنیادی خودش رشد کرده بود. با این نوع پیوند، بیمار دیگر لازم نیست داروهای ساپرس‌کننده سیستم ایمنی دریافت کند یا در هراس پس‌زدن عضو پیوند زده شده توسط سیستم ایمنی خود باشد. این یک پیشرفت مهم است، اما هنوز تا زمان ساخت یک عضو کامل، راه‌ درازی در پیش هست.
● پیوند موفقیت‌آمیز صورت
شاید برای متخصصان پیوند، سال ۲۰۰۸ همیشه یادآور سال اولین پیوند صورت باشد. در اوایل دسامبر، جراحان کلینیک کلیولند در یک ماراتن ۲۲ ساعته، ۸۰ درصد یک صورت، شامل پلک‌ها، استخوان‌ها، دندان و بینی را از یک جسد به یک بیمار زن پیوند زدند. دراین جراحی، ۸ جراح با هم همکاری داشتند.
البته تا قبل ازاین جراحی، ۳ پیوند مشابه در چین و فرانسه انجام شده بود و به نظر می‌رسد پرهزینه‌ترین جراحی، در نوع خود باشد. در کمتر از یک هفته پس از گزارش این پیوند، اعلام شد بیمار چینی که دومین صورت جهان را به صورت پیوند گرفته بود، فوت نموده است. پزشکان وی اعلام کردند علت فوت او، مصرف داروهای گیاهی به جای ضد رد کننده پیوند بوده است.

دکتر شادی کلاهدوزان

منبع : هفته نامه سپید