آینده‌ای خشک و خشن

همزمان با افزایش شواهدی دال بر گرم شدن كره‌زمین، عواقب شوم آن نیز رخ می‌نماید .
حق با ما بود. این جمله‌ای است كه در آخرین گزارش هیات بین‌الدول تغییرات جوی (IPCC) مشاهده می‌شود. این هیات بخشی از سازمان ملل است كه متولی بررسی و كنترل گرم شدن كره‌زمین است. این هیات در سال ۲۰۰۱ پیش‌بینی كرد كه گرم شدن كره‌زمین منجر به بسیاری از مشكلات از جمله انقراض بیشتر موجودات زنده، كمبود فزآینده آب، ابتلای بیشتر به بیماری‌های مناطق حاره و كاهش محصول در بخش كشاورزی، ماهیگیری و جنگل‌ها در برخی مناطق خواهد شد. اكنون دانشمندانی كه این گزارش را نوشته‌اند می‌گویند شواهدی قوی‌تر و تبعاتی سخت‌تر از چنین تغییرات جوی در حال پدیدار شدن است و این تبعات بسیار سریع‌تر از آنچه پیش‌بینی می‌شد خود را نشان می‌دهند.
گزارش پیشین IPCC در ماه فوریه به این نكته توجه داشت كه دمای كره‌زمین درحال افزایش است. در این گزارش با «قاطعیت» گفته شده بود كه این پدیده حاصل دست بشر است.
اما گزارش جدید تبعات احتمالی گرم شدن كره زمین را مورد بررسی قرار داده است. این گزارش پس از یك هفته مذاكره بین دانشمندان و دولتمردان بر سر نحوه بیان آن سرانجام روز ششم آوریل منتشر شد. گفته می‌شود نمایندگانی از چین، روسیه، عربستان سعودی و آمریكا سعی كردند لحن گزارش را ملایم‌تر كنند. مدارك نتیجه‌گیری در این گزارش همان عواقبی را پیش‌بینی كرده است كه در گزارش سال ۲۰۰۱ آمده بود اما این بار با اطمینان بسیار بیشتر و دقت بهتر. كاملی پارمسان، استاد دانشگاه تگزاس كه بخشی از این گزارش را ویرایش كرده است با ذكر این مطلب افزود: فصلی از گزارش كه تنها مربوط به تاثیرات كنونی این تغییرات جوی است، براساس مروری بر ۱۰۰۰ مطالعه دانشگاهی تدوین شده است كه اغلب آنها به چاپ هم رسیده‌اند. در حالی كه این فصل در گزارش پیشین تنها براساس ۱۰۰مطالعه دانشگاهی به رشته تحریر درآمده بود. در مقاله‌ای كه در سال ۲۰۰۳ منتشر شد، استاد پارمسان به این نتیجه رسیده بود كه نیمی از هم گونه‌های جانوری در واكنش به گرم شدن كره زمین تغییر رفتار داده‌اند یا محل زندگی خود را عوض كرده‌اند.
سایر دانشگاهیان هم در مطالعات خود به این نتیجه رسیدند كه ۲۶درصد از مرجان‌های دریایی در نتیجه گرم شدن آب‌ها جان داده‌اند و در صورتی كه میانگین دمای آب تنها یك درجه دیگر افزایش یابد مرجان‌های باقیمانده هم از بین می‌روند و این حاصل ماهیگیری و توریسم كنترل نشده در سطح دریاها است. براساس چنین مطالعاتی گزارش جدید این‌طور جمع‌بندی كرده است كه ۳۰درصد از گونه‌های جانوری در صورت افزایش دما تا ۲درجه دیگر (۶/۳فارنهایت) با انقراض مواجه خواهند بود. پائول اپشتین یك استاد دانشگاه هاروارد كه به بررسی كل گزارش اشتغال داشت گفته است كه این نتایج نشان می‌دهد اثرات گرم‌شدن كره زمین «غیرخطی» است. و از نظم خاصی تبعیت نمی‌كند چون اول آنكه اغلب تاثیرات براساس میانگین دما برآورد می‌شوند. اما بسیاری از تاثیرات مخرب این پدیده در حداقل دما ظاهر می‌شود و سرعت رشد این‌گونه تاثیرات دوبرابر سریع‌تر است. این اتفاق در نزدیكی دوقطب یعنی جایی كه تغییرات آب و هوا بیشترین سرعت را دارد بروز می‌كند.
دیگر در بسیاری نواحی زمستان‌ها آنقدر سرد نیستند كه جانواران و برخی بیماری‌ها را مانند گذشته از میان بردارد. بنابراین برخی گونه‌های مضر مورچه‌ها و زنبورها در آمریكا به سمت شمال می‌روند. كنه‌هایی كه بیماری لایم را منتقل می‌كنند در اسكاندیناوی زیاد می‌شوند و ارتفاعات مناطق مختلف سرتاسر جهان شاد هجوم حشراتی هستند كه مالاریا، تب‌های استخوان‌شكن و تورم مغز را منتقل می‌كنند. دكتر اپشتین می‌گوید: «زمستان فوق‌العاده‌ترین چیزی بود كه برای سلامت عموم خلق شد و ما امروز در حال از دست دادن آن هستیم». عوامل متعددی در حال افزایش تاثیرات گرم شدن كره زمین بر بخش كشاورزی و جنگلداری است. شرایط آب‌وهوایی گرم‌تر و خشك‌تر در بسیاری از نقاط موجب كاهش محصول خواهد شد. در چنین شرایطی موجوداتی چون سوسك‌های آفت درختان و قارچ‌های از بین برنده محصول با سرعت بیشتری افزایش می‌یابند. درنتیجه گرم شدن بیش از حد كره زمین، سیل‌هایی جاری خواهد شد كه هم محصولات كشاورزی را از میان برخواهد داشت و هم گونه‌های جانوری را كه از این محصولات تغذیه می‌كنند.
به خصوص فقرا در مناطق سردسیر از همه بیشتر تحت‌تاثیر تبعات بد گرم شدن كره زمین قرار می‌گیرند چون آنها امكانات ناچیزی را برای وفق دادن خود با چنین شرایط جدید دارند.
قرار بر این است كه این گزارش تنها برای اطلاع سیاستگذاران باشد و نه جهت‌دهنده آنها. اما یكی از نویسندگان این گزارش می‌‌گوید آمار هراس‌آور این گزارش در مورد كمبود آب، بیماری‌های اپیدمیك و از میان رفتن محصولات، سیاستمداران را وادار می‌كند كه شرایط را برای مقابله با چنین تبعاتی مهیا كنند. به بیان دیگر به نظر می‌رسد این گزارش پایانی است بر اختلاف نظر گروهی كه معتقدند تلاش اصلی انسان می‌بایست برعكس كردن روند تغییرات جوی باشد با گروهی كه معتقدند باید با تاثیرات این تغییرات سازگاری یافت. این گزارش می‌گوید هر دوی این استراتژی‌ها به طور فوری مورد نیاز است.

منبع : روزنامه دنیای اقتصاد