از آن«مدارا» تا این «بی‌مروّتی»!

‌در دو سال اخیر، روابط ایران با سایر کشورها در دو حوزه دولتی و مردمی دچار چالش‌های قابل توجهی بوده است. در این مدت نه تنها صدور بعضی قطعنامه‌ها در شورای امنیت، مشکلاتی را برای کشور به وجود آورد بلکه بسیاری از دولت‌های مدعی دوستی با ایران، در آزمون صداقت و همکاری متوازن با کشورمان نمره قابل قبول کسب نکردند. در منطقه، علاوه بر تشدید تردیدافکنی‌ها نسبت به مالکیت بلامنازع ایران بر جزایر سه‌گانه، برخی کشورها به هم‌زبانی با دشمنان ایران پرداختند و در عرصه فعالیت‌های هسته‌ای ایران، همان سخنانی را گفتند که سران طمع‌کار آمریکا و اروپا می‌گویند و سران بی‌اراده روسیه و چین تکرار می‌کنند. در همین مدت، کشورهایی همچون عراق و پاکستان در برابر تعدی نسبت به دیپلمات‌های ایرانی، شیوه بی‌تفاوتی در پیش گرفتند. کمی آن طرف‌تر، هند و اندونزی هم که از تنعمات ایران برخوردار بوده‌اند به قطعنامه‌های ضدایرانی رای مثبت دادند. در سازمان ملل، میزان رای مثبت برای عضویت ایران در شورای امنیت، بسیار کمتر از تعداد کشورهایی بود که در سه سال اخیر از پشتیبانی های مالی و سیاسی ایران برخوردار شده و قبلا رئیس‌جمهور کشورمان را از قرار دادن زنبیل خود در صف ایران مطمئن ساخته بودند! در آژانس بین المللی انرژی اتمی هم مدیر کل دو پهلو، علی‌رغم تمجیدهای قابل توجه ایران از او به خاطر اندک حق‌گویی‌ها، مرتبا با گزارش‌های خود زمینه‌ساز اتهام‌افکنی دشمنان قسم خورده علیه ایران شد.
البته رفتارنامناسب با اتباع ایرانی، تنها به ربودن پنج تن از عناصر کنسولی ایراندر اربیل و بی‌تفاوتی سوال‌برانگیز عراقی‌های نمکدان شکن و نیز کوتاهی پاکستان در تحویل تروریست‌های آدم ربا محدود نشد. بلکه در همین مدت، هر روز خبرهایی از رفتار نامناسب با ایرانیان در فرودگاه‌ها و مبادی مرزی منتشر شد. کینه توزان صدامی که هنوز در بدنه ارتش عراق حضور دارند بدون آنکه نگران تنبیه مناسب از سوی دولتمردان عراقی باشند زائران ایرانی را در مرز، مورد اهانت قرار دادند و دولت دموکرات ماآ ب عراق هم در برابر حبس طولانی مدت بعضی ایرانیان - به بهانه‌های واهی یا جرم‌های قابل اغماض - استقلال دستگاه قضایی خود را به مسئولان ایرانی یادآوری می‌نمود. سفیر پرمدعای عراق هم در قلب پایتخت ایران، نقشه‌ای را پشت سر خود نصب کرد که در آن عنوان مجعول و طنزگونه خلیج عربی وجود داشت. از فرودگاه‌های امارات هم خبرهایی می‌رسید که نشان می‌داد رفتار با بعضی ایرانی‌ها به گونه‌ای است که هیچ کشوری حاضر به تحمل آن نمی‌باشد. افرادی در بحرین و آذربایجان نیز برای آنکه از بازماندگان بعثی‌ها عقب‌نمانند با فراموش کردن سابقه وابستگی خود به ایران، حرف هایی زدند که قطعا از دهان خود و اربابانشان بزرگ‌تر بود و اقداماتی انجام دادند که شباهتی به قواره آنها نداشت. سران دولت مصر هم که به خاطر اختلاف با دولت حماس، بی‌رحمی نسبت به مردم غزه را به اوج رسانده‌اند در برابر اظهارنظر یک مقام ایرانی، هم خود به درشت‌گویی پرداختند و هم به رسانه‌های مکتوب ا~ن کشور اجازه دادند که هر چه می‌خواهند علیه مسئولان ایرانی بنویسند و بزرگترین توهین‌ها را نثار محترم‌ترین جایگاه حقوقی ایران نمایند.(۱)در آخرین نمونه، کشور دوست و برادرمان مالزی که نخست‌وزیر کشورش خود را برای سفر به ایران و منفعت‌یابی از منابع خدادادی کشورمان آماده می‌کرد نتوانست التزام عملی خود به تحریم‌های ظالمانه بین‌المللی علیه ایران را مخفی کند.(۲)
اما همه این برخوردها و رفتارها، با مدارای طرف ایرانی مواجه شد. مقامات ایرانی اهانت‌ها و ادعاهای وزیر خارجه سعودی را به بزرگی پادشاه آن کشور بخشیدند و هند را هم عفو کردند چون »براساس منافع ملی خود علیه ایران رای داده بود!« در برابر مصر هم اگر اقدام ویژه‌ای صورت نگرفت لابد به آن دلیل بود که اظهارنظر نسنجیده مقام عالی‌رتبه ایرانی در خصوص افتتاح فوری سفارت ایران در قاهره، زیر سوال نرود! هرگاه هم که رفتار نامناسب و اظهارات خصمانه مقامات امارات، بحرین و برخی کشورهای منطقه علیه ایران به رسانه‌ها کشیده می‌شد، مسئولان ایرانی ترجیح می‌دادند این مسائل را ناشی از تحریف اخبار توسط رسانه‌ها یا بزرگنمایی برخی حوادث بدانند. احتمالا این »ماله کشی« هم به آن جهت صورت می‌گرفت تا ادعای یک مشاور عالی رتبه دولتی در خصوص بی نظیر بودن استقبال مقامات منطقه از رئیس جمهور ایران و گسترش استثنایی روابط ایران با آن کشورها در دوره مسئولیت دولت نهم، مورد تردید واقع نشود. حتی خود بزرگ‌بینی بعضی کشورهای منطقه و شرکت در اجلاس اخیر نیویورک هم با سکوت اکثر مقامات عالی‌رتبه دولتی مواجه شد تا مبادا کسی تصور کند دیپلماسی دولت نهم به نتایج مورد ادعای حامیان این دولت نرسیده است.
البته نگارنده مخالفتی با مدارای سیاستمدارانه نسبت به سایر کشورها و تلاش برای کنترل دشمنی آنها ندارد. اما نکته جالب آن است که در اوج این »مدارا«، بسیاری از تریبون‌های رسمی، منتشرکننده بی‌مروتی دولتمردان نسبت به رقبا و منتقدان داخلی بود.درحالی که اوج‌گیری کینه‌توزی‌های خارجی و تلاش دشمنان برای یارگیری‌ضد ایرانی، لزوم وحدت ملی و استفاده از ظرفیت‌های داخلی برای استیفای حقوق ملی را بیش از هر زمان دیگری به همه سیاستمداران دلسوز یادآوری می‌کند. البته اگر قرار باشد اصلاح‌طلبان هم مانند بعضی از اصولگرایان، جانب انصاف و خداترسی را کنار بگذارند باید بگویند که برخی مداراها در عرصه خارجی، به خاطر تسهیل بی‌مروتی‌ها در داخل است. اما حداقل سخنی که می‌توان با قاطعیت گفت این است که اگر برخی بی‌مروتی‌های داخلی نبود و طرف‌های خارجی خود را با مجموعه‌ای منسجم از تجربیات سی ساله مدیریتی مواجه می‌دیدند تا این حد پرمدعایی نمی‌کردند و بعضی دولتمردان ما هم ناچار به سکوت مداراگونه نمی‌شدند!‌
حقیقت آن است که در دو سه سال اخیر، دولت نهم به خاطر هماهنگی کم سابقه نهادهای حکومتی در حمایت از این دولت و نیز وجود درآمدهای افسانه‌ای نفت با فرصت‌های استثنایی مواجه بوده است که متاسفانه به دلیل برخی تک ‌روی‌ها و افراط در بی‌مروتی‌ها، بسیاری از فرصت‌ها از بین رفت. امروز هم کاهش ناگهانی قیمت نفت و افزایش انگیزه‌های منطقه‌ای و جهانی برای دشمنی با گفتمان انقلاب و نظام اسلامی، تهدیدهای استثنایی را برای مردم و کشورمان به وجود آورده است که اگر بی‌مروتی‌های داخلی ادامه یابد نگرانی از این تهدیدها به اوج خواهد رسید.
نیروهای داخلی، کشور را متعلق به خودشان می‌دانند و مدیران دوره‌ای را ‌‌مالک کشور نمی‌پندارند که به خاطر کم‌لطفی‌های آنها دست از منافع ملی بردارند. آنها از دولت و حامیان آن »لطف« نمی‌خواهند و تنها خواسته ایشان آن است که دست از بعضی بی‌مروتی‌ها برداشته شود و با منتقدان داخلی نیز حداقل به همان اندازه مدارا کنند که نسبت به سران طماع، درشت‌گو و بی اراده بعضی کشورهای منطقه یا مدعیان دوستی با ایران در مناطق دیگر، انجام می‌شود!‌

پی‌نویس
‌ (۱) ‌پس از اهانت‌های بی سابقه مقامات مصری نسبت به مسئولان ایرانی، روزنامه الاهرام که از اصلی‌ترین رسانه‌های مکتوب نزدیک به دولت مصر می‌باشد، سرمقاله روز ۲۷ دسامبر خود را به ایران اختصاص داد که در آن اهانت‌های شدیدی به مسئولان ایرانی، اصول قانون اساسی و بعضی نهادهای اجماعی در ایران شده بود. این روزنامه همزمان در مصر، کویت، امارات، عربستان سعودی و بحرین چاپ و توزیع می‌شود.‌
(۲‌) «خبرگزاری ایسنا» روز ۲۹ آذرماه به نقل از وزیر خارجه مالزی اعلام کرد: »مالزی نیاز دارد ببیند چه فعالیت‌های تجاری می‌تواند بدون ایجاد سوء تفاهم در زمینه تحریم‌های اعمال شده توسط شورای ا منیت علیه ایران با تهران داشته باشد.«

منبع : روزنامه آفتاب یزد