گوشه ای از رمز و راز طبیعت در غار آبی سهولان

میلیونها سال پیش نقاش هستی، طبیعتی شگفت انگیز و زیبا را در میان رشته كوههای بلند و سر به فلك كشیده شهر تاریخی مهاباد خلق كرده است كه چشم و روح را می نوازد و انسان را در مقابل عظمت آفرینش به تفكر و تعمق وا می دارد.
در عمق این طبیعت زیبا، غاری سحرانگیز نهفته است كه با هزاران رمز و راز خیل مشتاقان طبیعت را بسوی خود جذب می كند.
غار آبی و تاریخی سهولان در ۴۳كیلومتری جنوب شرق مهاباد و در مسیر جاده میان بر مهاباد به بوكان (جاده برهان) واقع شده كه از شهر بوكان نیز نزدیك به ۳۵ كیلومتر فاصله دارد.
برای رسیدن به این غار از شهر سرسبز مهاباد، باید تپه ماهورهای جاده برهان را پشت سرگذاشت تا در نقطه ای به روستای «عیسی كند» رسید. در روستای عیسی كند جاده به دومسیر تقسیم می شود كه مسیر مستقیم به بوكان و مسیر دست راست گردشگران را به غار«سهولان» می برد. سهولان نام روستایی است كه عنوان خود را به این غار داده، ولی مردم محل به آن «كونه كوتر» یعنی لانه كبوتر می گویند.
قرار گرفتن این غار در میان رشته كوههای بلند با قله های سر به فلك كشیده و دره های عمیق كاملا بكر و دست نخورده بر عظمت و زیبایی این پدیده شگفت طبیعت افزوده است.
ازمحل پاركینگ خودروها تا دهانه غار حدود ۱۰۰متر فاصله است.
غار سهولان دارای دو دهانه است كه به سمت جنوب باز شده اند و چند درخت تنومند جنگلی كه از میان صخره ها سربرآورده اند سایه خود را بر دهانه اصلی غار انداخته اند كه علاوه بر تامین سایه برای گردشگران به طبیعت خشن و سرد محیط طراوتی دو چندان بخشیده اند.
مقابل دهانه بزرگ كه به «كونه كوتر» مشهور است محوطه ای به وسعت حدود ۴۰۰ مترمربع بصورت هموار درآمده كه گردشگران می توانند در آن محل استراحت كنند.
آب و هوای این محل بدلیل قرارگرفتن در ارتفاع دوهزارمتری از سطح دریا و محاط شدن درمیان قله های بلند در تابستانها خنك و در زمستانها بسیار سرد و یخبندان است. «سهولان» واژه ای كردی به معنی یخبندان است كه وجه تسمیه خود را از آب و هوای كاملا خشن و طبیعت وحشی گرفته است. حركت در قسمت آبی دریاچه با قایق های پارویی امكانپذیر است ولی بخش خشكی را با پای پیاده نیز می توان دید.
اسكله ای كه گردشگران را به داخل تونلها، دالانها و دریاچه های غار می برد ۴۵ متر پایین تر از دهانه اصلی قرار دارد كه با ۱۰۶ پله بتونی پیچ درپیچ به كف دریاچه دورن غار می رسد.
هوای درون غار بسیار مرطوب و تاریك است كه با كار گذاشتن صدها نورافكن امكان دید فراهم شده است. نورپردازی درون غار بسیار هنرمندانه انجام گرفته، در این غار كه تاریكی محض بر آن حاكم است هنرمند نورپرداز توانسته است ضمن ایجاد امكان دید، نگاره ها و پدیده ها را بشكل برجسته ای به نمایش بگذارد. با ایجاد هر موج كوچكی درسطح آب، با پدیده رقص نور، شگفتی ها بیشتر جلوه می كنند.
در بدو ورود به درون غار بوی رطوبت همراه با بوی خفیف گوگرد به مشام می رسد.
در سفر آبی درون غار هر یك از گردشگران پس از دریافت یك جلیقه نجات در قایق ها قرار می گیرند و حركت آغاز می شود.
نخستین دریاچه پیش روی گردشگران حدود ۲۰۰ متر وسعت دارد كه دارای آبی زلال و صاف است. دالان بالای سر این دریاچه افزون بر ۵۰ متر ارتفاع دارد و در انتهای آن دو دالان باریك به عرض دو متر دیده می شود كه به دریاچه ها و دالانهای بعدی باز می شوند.
قایقرانان بیشتر از اهالی جوان روستای سهولان هستند كه بر اثر مراوده با گردشگران به فارسی و تركی نیز مسلط هستند و برخی از آنها چند كلمه ای انگلیسی را می دانند. قایق به حركت درمی آید، انواع استلاگتیت ها، استلاگمیتها، نگاره های شگفت طبیعی یكی پس از دیگری در مقابل بازدیدكنندگان قرار می گیرد.
قایقران در هر نقطه ای پدیده ها و نگاره های طبیعی غار را معرفی می كند، عروس دریایی، مارماهی، لاك پشت، توت فرنگی، دلفین، پای فیل، سرشیر، تاج خروس.،...،
شباهت و ظرافت این نگاره ها به جانداران به حدی است كه گویی هنرمندی چیره دست سالها نشسته و این آثار را با صبر و حوصله آفریده است. سكوت و آرامشی مرموز بر درون غار حاكم است، آنچه این سكوت را در هم می شكند صدای پاروی قایقران، پرواز و بغوبغوی كبوترها است. كبوترها ساكنان اصلی این غارند ودرتمام اطراف آن استراحت ویا جوجه آوری می كنند و برای یافتن غذا برای خود و جوجه هایشان به نوبت از غار خارج می شوند و زمانی نیز برای رهایی ازرطوبت درون غار حمام آفتاب می گیرند.
كبوترهابدون ترس از حضور غریبه ها در قلمروشان، گاهی درمكانهایی تخمگذاری می كنند كه بازدیدكنندگان می توانند به راحتی آنها را لمس كنند.
تعدادی خفاش نیز در این غار وجود دارد كه با انجام اصلاحات و ایجاد روشنایی در دالانها، قلمرو خود را به قسمت های تاریك غار منتقل كرده و كمتر در معرض دید قرار می گیرند.
گردشگران در این سفر پر از رمز و راز با گذشت از دالانهای تنگ و باریك سه حوضچه آبی بزرگ و كوچك را پشت سر می گذارند تا به چهارمین و بزرگترین دریاچه برسند.
این دریاچه حدود ۵۰۰ مترمربع وسعت دارد و در ۲۵۰ متری اسكله قرار گرفته و آخرین نقطه ای است كه بازدیدكنندگان بوسیله قایق طی می كنند.
متوسط عمق آب این دریاچه ۲۵ متر است و دالانی با ارتفاعی بیش از ۳۰ متر روی آن قرار گرفته كه از چند تكه صخره عظیم یكپارچه تشكیل شده است.
شبه جزیره ای كه در سمت غربی این دریاچه وجود دارد، محل پیاده شدن از قایق هاست، در این محل تعدادی صندلی برای استراحت گذاشته شده تا گردشگران ضمن استراحت زیبایی های غار را نیز تماشا كنند. به گفته قایقرانان از دریاچه چهارم به بعد حدود ۲۰۰ متر دیگر نیز توسط غارنوردان كشف شده ولی بدلیل باریك بودن تونلها و نداشتن روشنایی ورود گردشگران به آن منطقه ممنوع اعلام شده است. در پایان سفر آبی، گردشگران از میان تونلها و دالانهای تنگ و باریك راه خود را به دهانه فرعی (دهانه خروجی) غار ادامه می دهند.
دهانه فرعی كه به«كونه مالان» مشهور است با ارتفاعی حدود ۵۰متر از سطح آبی غار با ۱۷۰پله سنگی پیچ درپیچ به همان محوطه باز می شود كه دهانه اصلی نیز در آن قرار دارد. در این مسیر كه دارای ایوانهای بلند و تونلهای تنگ و باریك و پستی و بلندی فراوانی است آثاری از انسانهای ماقبل تاریخ نیز دیده می شود. این آثار شامل نقش و نگارهایی از تصاویر انسان و حیوانات است كه به احتمال زیاد انسانهای دوره شكار آنها را خلق كرده اند.
متاسفانه اكثر این آثار توسط افراد ناآگاه با نقد یادگاری در كنار آثار ماقبل تاریخ آسیب دیده و یا محو شده اند. مساحت كل این غار حدود دو هكتار تخمین زده می شود كه تاكنون ۳۰۰متر از مسیر آبی و ۲۵۰متر از مسیر خشكی آن كشف و ساماندهی شده است.
نخستین كسی كه توانست بخش های ناشناخته این غار را كشف كند «ژاك دمورگان» جهانگرد فرانسوی بود كه در سال ۱۸۹۶ با راهنمایی اهالی روستای «سهولان» تا عمق ۲۰۰ متری غار پیش رفت و از دهانه دوم بازگشت.
پس از آن در چند نوبت دیگر غارنوردان خارجی و ایرانی قسمت های دیگر غار را كشف كردند. در زمان حاضر جاده سهولان از مبداء مهاباد و بوكان آسفالت شده و اندك امكاناتی نیز برای استراحت و اقامت گردشگران در محل فراهم شده است. به گفته شهردار مهاباد كه مسوولیت اداره غارسهولان را بر عهده دارد، سالانه افزون بر ۲۰هزار گردشگر ایرانی و خارجی از این اثر شگفت بازدید می كنند.
غار سهولان پس از «غار علیصدر» همدان دومین غار آبی بزرگ ایران زمین است كه تاكنون شناخته شده است.

منبع : روزنامه ابرار