از کجا باید شروع کرد؟

شهردار محترم تهران بارها از زندگی خوب برای شهروندان صحبت کرده‌اند و به دنبال تلاش موثری که برای ارتقای عدالت در سلامت شهروندان تهرانی آغاز نموده‌اند، به تازگی و به درستی، ارتقای نشاط در شهر تهران را مورد توجه قرار داده‌اند.حال باید دید که زندگی خوب چیست و راهبرد اصلی تحقق آن چه می‌باشد؟
زندگی خوب یا زندگی با کیفیت شهری به معنای برخورداری شهروندان از بالاترین حد استانداردهای منطقی و قابل حصول یک زندگی مطلوب و با نشاط، بدون در نظر گرفتن مذهب، عقاید سیاسی و موقعیت اقتصادی و اجتماعی است که حق مسلم هر یک از شهروندان است. کیفیت زندگی شهروندان، تنها به موقعیت اقتصادی و اجتماعی آنها وابسته نیست بلکه بازتابی از وضعیت فعلی فردی،گروهی و جمعی آنان، بازتابی از موقعیت شهروندان در بستر اجتماعی شهر و روش نگاه شهرداری تهران به آنها و همچنین انعکاسی از وجود یا فقدان بستری صحیح و قطعی برای یک زندگی با کیفیت در شهر تهران است.
کیفیت زندگی در شهر تهران، در برگیرنده مجموعه ای از تجارب ذهنی است که هر شهروند می‌تواند از زندگی خود و شرایطی که در آن قرار دارد، ارایه کند. کیفیت زندگی هر شهروند، آمیزه‌ای است از رضایت‌مندی او از کارایی خود و ارتباطات فعال و غیرفعالی که با محیط زندگی شهری اش دارد.کارایی شهروندان در کیفیت زندگی دارای چهار جنبه اصلی عملکرد جسمانی، عملکرد روانی، عملکرد اجتماعی و وضعیت شغلی است.
کیفیت زندگی شهروندان، همه جنبه‌های زندگی در شهر تهران از جمله آموزش، فعالیت‌های دوران فراغت، مسکن، اشتغال، محیط زیست و غیره را در برمی‌گیرد. برخی از محققان، کیفیت زندگی شهری را از نظر مفهومی‌در برگیرنده کیفیت بقاء، پاس داشت ارزش‌های انسانی و اقناع نیازهای شهروندان می‌دانند بنابراین علاوه بر ایجاد و تو سعه عادلانه زیرساخت‌های فیزیکی،اقتصادی و اجتماعی افزاینده کیفیت زندگی شهروندان ، باید به طور هم زمان با اقدامات آموزشی و فرهنگی مناسب به اقناع نیازهای عاطفی و روانی و پاس داشت کرامت انسانی و حقوق اساسی شهروندان نیز توجه نمود..
● کیفیت یعنی بروز توانایی‌ها
کیفیت زندگی هر یک از شهروندان را می‌توان هم ارز با مجموعه شرایطی دانست که به او این توانایی را می‌دهد تا از فرصت‌های واقعی خود استفاده کرده و از پتانسیل بیولوژیکی خود بهره برد. برخی از این شرایط دارای بیشترین اهمیت برای تمام شهروندان تهرانی است و برخی دیگر بستگی به توانایی‌های فردی و شرایط زندگی فعلی آنها دارد. شرایط اصلی برخورداری از یک زندگی شهری با کیفیت برای همه شهروندان شامل تامین عادلانه نیازهای ابتدایی شهروندان به غذا، آب، مسکن، قدرت و امید، دستیابی عادلانه به اطلاعات ممکن و قابل حصول در مورد تمامی‌عوامل تاثیرگذار بر کیفیت زندگی شهری، ارتقای عادلانه سواد زندگی شهری شهروندان به معنای برخورداری آنها از مهارت، توانایی و اعتماد به نفس کافی برای جذب و درک و استفاده از اطلاعات تضمین کننده یک زندگی با کیفیت شهری و سرانجام تفهیم این مطلب به شهروندان است که هیچ گاه نمی‌توانند از محیط شهر و سایر شهروندان، به طور کامل خود را جدا سازند، در واقع، مسأله اساسی در برخورداری از یک زندگی شهری با کیفیت، تفهیم این نکته به شهروندان است که آنها در قبال شهری که در آن زندگی می‌کنند دارای وظیفه اند و باید در راستای منافع شهر خود حرکت کنند که این امر در نهایت موجب ارتقای عادلانه کیفیت زندگی تمام شهروندان می‌شود. شرایط فرعی موثر بر کیفیت زندگی شهروندان در قالب خدمات شهری خاص برای فرد،گروه یا جمع خاصی از شهروندان تعریف می‌شود. برای مثال، یک شهروند بیمار، یا شهروندی که در مکان نامناسبی زندگی می‌کند، یک شهروند زندانی، یک شهروند ورزشکار یا شهروندی که به آخر خط رسیده، همه اینها، علاوه بر شرایط اصلی مورد نیاز برای ارتقای کیفیت زندگی اشان، نیازمند خدمات شهری ویژه‌ای هستند تا بتوانند زندگی خویش را بهبود بخشند.
البته امروزه ارتقای کیفیت زندگی شهروندان نیازمند توجه بیشتر شهرداری تهران به مکتب اصالت نشاط است که باید در کنار تامین عادلانه شرایط اصلی و فرعی افزاینده کیفیت زندگی شهروندان، لوازم و راهکارهای توسعه نشاط در شهر تهران نیز بیش از پیش، به عنوان یک ماموریت اصلی و نه جنبی شهرداری تهران در نظر گرفته شود.
● سواد زندگی شهری
نوع برخورد هر یک از شهروندان با شرایط زندگی اش، تا حد زیادی به میزان سواد زندگی شهری اش بستگی دارد و افزایش سواد زندگی شهری اقشار گوناگون شهروندان نیازمند توسعه علمی‌و منطقی آموزش زندگی با کیفیت شهری در شهر تهران است.در واقع، برا ی ارتقای کیفیت زندگی شهروندان، توجه هم زمان به سه عامل کلیدی آن یعنی آموزش همگانی زندگی شهری با کیفیت شهری،حفاظت از کیفیت زندگی شهری و پیشگیری از عوامل کاهنده کیفیت زندگی شهری ضروری است. برای ترسیم روابط این عوامل سه‌گانه می‌توان از سه دایره تودرتو استفاده کرد که تا حد زیادی روابط موجود میان آموزش زندگی با کیفیت، حفاظت از کیفیت زندگی و پیشگیری از عوامل کاهنده کیفیت زندگی شهروندان را روشن می‌سازد.
طبق این مدل آموزش زندگی شهری با کیفیت علاوه بر مرز مشترک خود با پیشگیری از عوامل کاهنده کیفیت زندگی و حفاظت از آن، دارای وظایف انحصاری نیز می‌باشد.وظیفه انحصاری آموزش زندگی با کیفیت شهری به شهروندان آن است که سطح آگاهی‌های عمومی‌شهروندان در مورد تاثـیر محیط ( اقتصادی، اجتماعی و انسانی )شهر بر افزایش یا کاهش کیفیت زندگی و نیز شکاف عدالت در توزیع منابع زندگی با کیفیت شهری را بالا ببرد.
از سوی دیگر آموزش زندگی با کیفیت شهری باید بتواند با اصلاح نگرش و افزایش سطح دانش و مهارت شهروندان، به آنها کمک کند تا در مورد کیفیت زندگی خود، خـــانواده و شــهری که در آن زندگـی می‌کنند، قادر به تصمیم گیری شوند. برای رسیدن به یک زندگی با کیفیت در تمامی‌جنبه‌های جسمانی، روانی و اجتماعی و شغلی، هر یک از شهروندان باید بتوانند خواسته‌ها و نیازهای خود را شناخته،برای رفع آنها برنامه ریزی و اقدام نموده،با محیط زندگی شهری خود کنار آمده و یا شرایط مذکور را برای پاسخ گویی به نیازها و خواسته‌های خود تغییر دهند. توانمندسازی شهروندان برای شناخت نیازها، تصمیم گیری و اجرای آگاهانه و مسوولانه رفتارهای فردی،گروهی و جمعی برای پاسخگویی به هر یک از نیازها و نیز مدیریت، پایش و ارزشیابی مداخلات اجرا شده و سرانجام کنترل آگاهانه، مسوولانه و آزادانه سرنوشت فردی،گروهی و جمعی خویش، نیازمند توسعه منطقی و موثر ظرفیت‌های سازمانی و اجرایی آموزش همگانی زندگی شهری با کیفیت در شهرداری تهران است.
هدف اصلی و اساسی هر راهبرد مدیریتی در شهرداری تهران، باید بهبود و ارتقای عادلانه کیفیت زندگی شهروندان تهرانی باشد و تاکید بر توسعه آموزش زندگی با کیفیت به شهروندان تهرانی برای تحقق این هدف نهایی ضروری است. تحقق این هدف اساسی می‌تواند تقاضای استفاده از مراکز خدماتی شهرداری تهران را در طول زندگی شهروندان کاهش دهد. با سرمایه گذاری برای آموزش زندگی با کیفیت به شهروندان تهرانی، شهرداری تهران در شرایط حاد و بحران‌ها از منابع بیشتری برای مراقبت و درمان مشکلات شهر برخوردار خواهد شد که این امر یکی دیگر از مزایای توجه جدی به آموزش همگانی زندگی شهری با کیفیت در شهر تهران است.
توانمند سازی فردی،گروهی و جمعی شهروندان تهرانی برای ارتقای کیفیت زندگی در محلات شهری و انجام اقدام‌های مراقبتی توسط آنها به ویژه در مورد شهروندانی که دچار مشکلات مزمن هستند، می‌تواند میزان استفاده از بسیاری از خدمات شهری شهرداری تهران را تا حد زیادی کاهش دهد. مسأله مهمی‌که در اینجا باید به آن توجه داشت،این است که آموزش همگانی زندگی شهری با کیفیت در شهر تهران موجب افزایش اعتماد به نفس شهروندان تهرانی در زمینه کنترل مشکلات و مسایل محله و شهر توسط آنها و در نتیجه ارتقای کمی‌و کیفی مشارکت شهروندان در کنترل شهر تهران می‌شود که خود، افزایش رضایت شهروندان تهرانی از خدمات شهرداری تهران و شهری که در آن زندگی می‌کنند را به دنبال دارد.
توانمندسازی شهروندان هر شهری برای ارتقای کیفیت زندگی فردی،گروهی و جمعی در شهرشان نیازمند توسعه منطقی و ساختاری آموزش همگانی زندگی شهری باکیفیت در آن شهر است چرا که آموزش موثر شهروندان علاوه بر افزایش اعتماد به نفس و احساس خودکارآمدی و اقناع نیازهای عاطفی و روانی شهروندان،آنها را قادر می‌سازد که برترین مدیران و برنامه‌ریزان شهری را برای توسعه پایدار و عادلانه شهرشان برگزینند ؛مدیرانی که از توان کافی برای ایجاد بستر فیزیکی،اقتصادی و اجتماعی مورد نیاز برای توسعه عادلانه زندگی با کیفیت شهری در شهرشان برخوردار باشند.
بیایید آموزش شهروندان را جدی بگیریم،آموزشی که متکی بر شواهد و قابل پایش و ارزشیابی و در راستای حقوق شهروندی شهروندان باشد و آنها را برای کنترل سرنوشت فردی،گروهی و جمعی خویش و شهری که در آن زندگی می‌کنند، توانمند سازد ؛شهری بانشاط، دوستدارعدالت و متعالی.

منبع : هفته نامه سپید