مهره سیاه در خانه سفید

اوباما، به رغم وعده‌های انتخاباتی‌اش، به خوبی می‌‌داند که در عمل به شعارهای خود از آزادی کافی برخوردار نیست.
”امشب ما در همان حالی که جشن گرفته‌ایم، می‌دانیم چالش‌هایی که فردا برای ما به ارمغان خواهد آمد، بزرگترین چالش‌های تمام زندگیمان خواهند بود. پشت سرگذاشتن دو جنگ، شرایط حاکم بر کره زمین که آن را در معرض نابودی قرارداده است و سخت‌ترین بحران مالی که در طول یک قرن اخیر روی داده است.“
این جملات، بخشی از سخنرانی اوباما در شبی بود که او و طرفدارانش، پیروزی دمکرات‌ها را در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا جشن گرفته بودند. اوباما خود می‌داند، مقابله با بحران مالی که آمریکا را فرا گرفته، دست کمی از یک جنگ ندارد، هرچند واقعیت این است که را ه‌حل بحران مالی جهان، چندان ساده به نظر نمی‌رسد. به اعتقاد کارشناسان، حتی به فرض این که کمک‌های مالی و حمایتی دولت آمریکا از بانک‌ها و بازار بورس با شکست مواجه نشود، رهایی از وضع موجود، چند سالی طول خواهد کشید. در همین خصوص، فرماندار سابق ایالت اوکلاهما، با اشاره به این که اوباما نباید به دنبال یک راه‌حل حزبی برای بحران اقتصادی آمریکا باشد و باید به یک راه‌حل آمریکایی فکر کند، می‌گوید: ”اگر این بحران درسی به ما آموخته باشد، این است که ما نمی‌توانیم در حالی که مردم عادی در رنج به سر می‌برند، یک وال استریت کامیاب داشته باشیم.“ سایر کارشناسان نیز با اشاره به این که معلوم نیست رکود جهانی چه مدت به طول می‌انجامد و میزان رشد اقتصادی جهان به چه مقدار کاهش خواهد یافت، می‌گویند: پس از آن که مسایل اقتصادی، تبدیل به مهمترین موضوع در مبارزات انتخاباتی ریاست‌جمهوری شدند، اغلب آمریکاییان انتظار دارند که اقتصاد، اولین اولویت اوباما پس از تصدی سِمَت ریاست‌جمهوری وی باشد.
در همین خصوص، رابرت دالک، مورخ آمریکایی، بر این عقیده است که انتخاب اوباما به عنوان رییس‌جمهور جدید آمریکا، واکنش مردم به بحران کنونی اقتصادی در آمریکا و البته سیاست های ماجراجویانه و ناپخته جرج بوش در کاخ سفید است. دالک با اشاره به این که اوباما، طی مبارزات انتخاباتی خود قول داده که مالیات افراد کم درآمد را کاهش دهد و راهکارهای جدیدی را برای یک نظام مراقبت‌های پزشکی با هزینه‌های پایین ارایه کند، می‌افزاید: این اقدامات تنها در صورتی می‌توانند جنبه عملی به خود بگیرند که کنگره آینده، قوانین جدیدی را تصویب کند. اوباما هرچند می‌تواند از تصویب لوایح مورد نظر خود که تحت سیطره هم‌حزبی‌هایش است، اطمینان خاطر داشته باشد، ولی با توجه به افزایش شمار بیکاران این کشور، فزونی نشانه‌های رکود و این که آمریکا هم زمان در دو جبهه عراق و افغانستان در حال جنگ است و به خاطر سیاست یک جانبه دولت بوش، اعتبارش را به شدت از دست داده، هیچ تضمینی وجود ندارد که حتی علیرغم همه حمایت‌هایی که کنگره از وی به عمل بیاورد، باز او بتواند به اهداف خود در حوزه اقتصاد دست یابد. به باور کارشناسان، از آنجایی که بحران اقتصادی که آمریکا را فرا گرفته، محدود به این کشور نیست و عوارض آن به سایر بازارهای مالی جهان سرایت کرده، مقابله با چنین بحرانی با سیاست خارجی که اوباما قصد دارد در قبال سایر کشورها و مسایل بین‌المللی در پیش بگیرد، ارتباط دارد. در چنین شرایطی، اگر بگوییم بزرگترین دغدغه اوباما در هنگام ورود به کاخ سفید، مقابله با ۱۱ سپتامبر مالی است که آمریکا در آن قرار گرفته، اصلاً اغراق نکرده‌ایم، زیرا با توجه به تعهداتی که او در این خصوص به مردم آمریکا داده، بدون شک، عملکرد وی در زمینه اقتصاد، اولین حوزه‌ای است که در کانون قضاوت مردم آمریکا و منتقدین وی قرار خواهد گرفت. ‌
● چرا غلبه اوباما بر بحران مالی ضروری است؟
آمریکا در ابتدای هزاره سوم با یک چالش بسیار بزرگ مواجه شده است. این کشور در ماه‌های پایانی حضور جرج بوش در کاخ سفید، با بحرانی مواجه شده که در صورت توجه او و سایر دولتمردانش به نشانه‌هایی که از وقوع این حادثه خبر می‌دادند، این امکان وجود داشت که بتوان عوارض منفی آن را بر روی اقتصاد آمریکا و سایر کشورهای جهان محدود کرد. با این حال، صرف‌نظر از این که اوباما با چه برنامه‌ها و استراتژی‌هایی می‌خواهد به مقابله با بحران مالی آمریکا برود، آنچه در کانون توجه مردم این کشور قرار دارد، این است که عدم موفقیت اوباما به عنوان رییس‌جمهور جدید در مقابله با بحران مالی، چه نتایجی برای آمریکا به همراه خواهد داشت. ‌ ‌
● اوباما و مشکلاتی که به همه جا سرایت می‌کنند
مهمترین قول‌های اوباما در حوزه داخلی آمریکا، مربوط به شرایط اقتصادی این کشور است. او متعهد شده، وضعیت اقتصادی آمریکا را به شکوفایی سابق بازگرداند. وی در این راستا، به تقویت بنگاه‌های‌ اقتصادی کوچکی توجه خواهد کرد که چندان از نظر آمریکایی‌ها شناخته شده نیستند. اوباما قول داده که مالیات‌ها‌ را برای طبقه متوسط جامعه به میزان ۹۵ درصد کاهش دهد که این طرح وی به نام ”طرح نجات طبقه متوسط“ نام گرفته است. اوباما همچنین وعده داده، اعتبارات مربوط به طرح جرج بوش را برای ارایه کمک‌های مالی بیشتر به نهادهای خیریه افزایش دهد. این رییس‌جمهور دمکرات، حتی متعهد شده که بودجه تحقیقات فضایی و آژانس ملی فضایی آمریکا - ناسا - را به واسطه بحران مالی کاهش ندهد. اوباما هرچند در صورت عدم موفقیت در عملی کردن وعده‌های انتخاباتی خود در حوزه اقتصاد، مورد انتقاد مردم و مطبوعات این کشور واقع خواهد شد، ولی آیا مواجهه با انتقاد، بدترین اتفاقی است که ممکن است برای رییس‌جمهور جدید آمریکا بیفتد؟ کارشناسان مسایل بین‌المللی، با اشاره به این که ناکامی اوباما در مقابله با بحران مالی، بیشتر از آن که عوارض اقتصادی برای این کشور داشته باشد، برای حیثیت و جایگاه رهبری آمریکا در جهان گران تمام خواهد شد، می‌گویند: آمریکا هم‌زمان در دو جبهه در حال جنگ است و این کشور به دلیل سیاست‌های یک‌جانبه دولت بوش، نفوذ و اعتبارش را به شدت از دست داده است. این در حالی است که آمریکا شاهد حضور رقبای جدیدی مانند چین، هند و روسیه در عرصه مناسبات سیاسی، اقتصادی و نظامی برای خود است. بنابراین، اگر آمریکا بخواهد جایگاه خود را به عنوان قدرت سیاسی برتر حفظ کند، نه تنها باید حیثیت از دست رفته خود را دوباره به دست آورد و بر بحران مالی چیره شود، بلکه باید هم‌زمان، مسایل گوناگون داخلی خود را نیز حل کند و این وظیفه‌ای نه چندان ساده، اما انجام شدنی است. ‌ ‌
● خلاء قدرت
روزنامه اتریشی استاندارد، با ابراز نگرانی از این که بحران مالی آمریکا ممکن است به یک خلاC قدرت در جهان منجر شود، می‌نویسد: در هر صورت باید مانع از آن شد که هرچه بیشتر یک خلاC قدرت ایجاد شود، چراکه در این صورت، با یک هرج و مرج فزاینده روبه‌رو خواهیم شد و هدایت عاقلانه امور از دست خواهد رفت. این روزنامه، در ادامه با اشاره به این که عدم موفقیت اوباما در غلبه بر بحران اقتصادی، ممکن است منجر به از دست رفتن جایگاه آمریکا به عنوان قدرت برتر جهان شود، می‌افزاید: هم‌اکنون اوباما مجبور به در افتادن با مشکلات فراوان اقتصادی و سیاسی است که در آن میان، کسب حیثیت از دست رفته، مشکلی کوچک به شمار می‌آید. حتی دستگاه‌های اطلاعاتی آمریکا، طی گزارشی در خصوص چالش‌هایی که اوباما در دوران ریاست جمهوری خود با آنان مواجه خواهد شد، به این مسأله اشاره کرده‌اند که در صورت ناکامی آمریکا در غلبه بر بحران اقتصادی، رهبری آمریکا در ‌حوزه‌های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی نیز با شتاب قابل توجهی کم‌رنگ خواهد شد.هرچند ناکامی اوباما در غلبه بر بحران اقتصادی، عوارض سیاسی و امنیتی بیشتر و بدتری را برای آمریکا در پی‌خواهد داشت، ولی باید گفت که این ناکامی در حوزه داخل نیز تنها محدود به اقتصاد نخواهد ماند و به حوزه‌هایی مانند نظام درمانی ناکارآمد و نظام آموزشی که بسیاری از مردم آمریکا، دیگر از پسِ هزینه‌های آن برنمی‌آیند نیز سرایت خواهد کرد. این مسایل باعث خواهند شد که اوباما، با بحران مالی عظیمی در داخل آمریکا روبه‌رو شده و دولت بعدی، خود را در برابر کسری بودجه‌ای در ابعادی بی‌سابقه ببیند. اوباما، هرچند تا ۲۰ ژانویه ۲۰۰۹ برای تصدی ریاست‌جمهوری سوگند نخواهد خورد، ولی با توجه به مشکلاتی که بدان اشاره گردید، کاملاً واضح است، چالش‌هایی که او به عنوان چهل وچهارمین رییس‌جمهور آمریکا باید برای آنها راه‌حلی پیدا کند، از هم اکنون به انتظار او نشسته‌اند. ‌ ‌

منبع : ماهنامه اقتصاد ایران