بررسی نمونه‌ای از آرشیوهای دیجیتالی در جهان آنلاین

● یک کلیک فاصله تا ۲۰۰ سال قبل
در سیاستگذاری بر یک نظام ارتباطی دو الگوی مکانیکی و سیستمی ‌مورد توجه قرار می‌گیرد. الگوی مکانیکی بر ثبات و الگوی سیستمی‌بر انعطاف در مقابل تغییرات دلالت دارند.در عصر اطلاعات تکنولوژی‌ها نوع تغییرات را رقم می‌زنند. بنابراین می‌توان گفت پذیرش تکنولوژی‌ها و به کارگیری آن بیانگر سیاست یک موسسه یا سازمان است. موسسه رسانه‌ای تایمز با قراردادن آرشیو دویست ساله خود بر ‌اینترنت نشان داد که از الگوی سیستمی ‌برای اداره خود استفاده می‌کند. ابزار روز را می‌شناسد، از آن استفاده می‌کند و هوشمندانه تهدیدهای موجود را به فرصت مبدل می‌کند.
روزنامه تایمز ۲۲۳ ساله، دویست سال از عمر خود را بر بستر‌اینترنتی قرار داد. دو قرن روایت رویدادهای تاریخی، سیاسی، اجتماعی و... با چند کلیک قابل مشاهده هستند. دیگر نیازی نیست از هر کجا که هستیم تا قلب کتابخانه‌ها و آرشیوهای نشریات انگلستان برویم تا روایت روزنامه‌ای پر سابقه را از رویدادهای دو قرن گذشته بدانیم بلکه صفر و یک‌ها و سیاست‌های رسانه‌ای موسسه تایمز ‌این فرصت را فراهم کردند تا از هر کجا که هستیم دویست سال گذشته تایمز را ورق بزنیم و احوالات گذشته را از طریق رسانه‌ای مستند مرور کنیم.
● اما تایمز چیست و چه کرد؟
تایمز روزنامه‌ای انگلیسی است که در سال ۱۹۷۵ متولد شد و تاکنون به حیات خود ادامه می‌دهد. اگر چه انتشار ‌این روزنامه با وقفه‌ها و کندی‌هایی همراه بوده است اما در مجموع می‌توان تایمز را روزنامه‌ای قدیمی ‌و با سابقه دانست که با توجه به رویکرد و محتوای خود همیشه در رده نشریات مستند و پرمخاطب جهان محسوب می‌شود.
تایمز همیشه جزو اولین‌ها بوده است. چه آن زمان که برای اولین بار از نیروی بخار برای چاپ استفاده کرد و چه آن هنگام که به عنوان اولین روزنامه‌ جهان از هر دو روی کاغذ بهره برد. تایمز اولین روزنامه‌ای بود که فونت مخصوص خود را بنا نهاد و این فونت همچنان به اسم times معروف است و اکنون نیز با راه‌اندازی آرشیو دیجیتالی خود سرآمد روزنامه‌های جهان از‌این نظر به شمار می‌آید.
آرشیو فعلی روزنامه تایمز در ‌اینترنت نیز فاصله زمانی میان ۱۷۸۵ تا ۱۹۸۵ را در بر می‌گیرد.
گفته می‌شود که کار دیجیتالی‌کردن آرشیو ۲۰۰ ساله‌ تایمز در سال ۲۰۰۳ به پایان رسید. بخش‌ عمده‌ مقالات و گزارش‌های ‌این دو قرن با فناوری OPical Charecter Recognition از روی میکروفیلم اسکن شده‌‌اند و به صورت فرمت‌های قابل استفاده در کامپیوتر درآمده‌اند. به ‌این ترتیب، برای کاربر ‌این امکان فراهم است که هم مطالب را در شکل اصلی آنها و اوریجینال آنها ببیند و هم آنها را به شکل متن‌های مدرن کامپیوتری رویت کند.
۲۰میلیون مقاله‌ و گزارش آرشیو تایمز در هفت گروه اصلی و ۲۶ گروه فرعی دسته‌بندی شده‌اند تا خواننده در جست‌وجو و یافتن آن‌ها با دشواری چندانی روبه‌رو نباشد.
روزنامه‌ تایمز برای کمک به ساخت آرشیو دیجیتالی خود و فراهم‌سازی امکان جست‌وجوی عمیق‌تر محتوا توسط کاربران از فناوری شرکت جست‌وجوی FAST بهره گرفته است.
● آرشیو دیجیتالی و مزایا
آرشیو دیجیتالی یکی از مباحث مطرح در نشر الکترونیکی است. به طور کلی نشر الکترونیکی محدودیت زمان و مکان را از بین می‌برد و با صرفه‌جویی در فضای کتابخانه‌ها مخاطبان بیشتری نیز جذب می‌کند و طیف گسترده‌تری را مورد هدف قرار می‌دهد.
محمود بابایی – نویسنده کتاب نشر الکترونیکی – در خصوص ویژگی‌های نشر الکترونیکی می‌نویسد: نشر الکترونیکی "باز تولید" منابع اطلاعاتی قدیمی‌تر را در دستور کار خود دارد.آثار فراوانی وجود دارند که دسترسی به آنها براثر مرور زمان سخت تر و حتی برخی از آنها از گنجینه فعال معارف بشری حذف شده‌اند. این آثار را می‌توان با استفاده از روش نشر الکترونیکی، احیا کرد و در دسترس علاقه‌مندان قرار داد.
غنی کردن آرشیو منابع اطلاعاتی از طریق باز تولید آثار چاپی در گذشته از ویژگی‌ها و مزایای نشرالکترونیکی است که روزنامه تایمز آن را تجربه می‌کند. تایمز با قراردادن محتوای چاپی خود بر‌اینترنت برای محتوای خود هویتی مجازی قائل می‌شود و مخاطبانی را به سوی خود می‌خواند که تا کنون بعد فیزیکی آنها را از یکدیگر جدا کرده بود.
● نشریات‌ایرانی و آرشیو دیجیتالی
چند سالی می‌شود که روزنامه‌ها و نشریات ‌ایرانی نیز در عرصه مجازی حاضر شدند اگرچه ‌این حضور با کم و کاستی‌هایی همراه است. جام‌جم آنلاین اولین نشریه الکترونیکی بود که در فضای سایبر اعلام موجودیت کرد و از سال ۸۱ سیاست تولید محتوای جداگانه در فضای سایبر را اتخاذ کرد.پس از آن همشهری آنلاین به سمت روزنامه نگاری سایبر حرکت کرد. دیگر روزنامه‌ها و نشریات (نشریاتی با تیراژ بالاتر) نیز به تدریج در فضای مجازی حاضر شدند البته ‌این حضور به معنای تولید محتوای جداگانه‌ای نبود بلکه نشریات تنها به آنلاین کردن نسخه چاپی خود اکتفا کردند.با‌ این حال هیچ کدام از‌این نشریات نسبت به دیجیتالی کردن آرشیو خود اقدام نکردند و به محتوای سابق خود هویت مجازی نبخشیدند. در ‌این میان تنها روزنامه همشهری آرشیو ۱۱ ساله خود را- که فاصله زمانی سال‌های ۷۵ تا ۸۵ را در بر می‌گیرد- بر بستر ‌اینترنتی قرار داد.
● همه چیز در گرو سیاست‌های رسانه‌ای
در وهله اول سیاست‌های موسسات رسانه‌ای مشخص می‌کند که تا چه حد می‌توان تغییرات را پذیرفت و در برابر آن انعطاف داشت. نوع نگرش به مخاطب و نحوه انتقال پیام و برآورد هزینه‌ها هرکدام مولفه‌هایی برای تبیین نوع سیاست تعریف شده در موسسه رسانه‌ای هستند. مثلا گفته شده است که استفاده رایگان از آرشیو دیجیتالی روزنامه تایمز تا مدتی ادامه خواهد داشت و پس از آن‌این سیاست تغییر می‌کند. این موضوع که نشریات ‌ایرانی نیز بتوانند حضور چشم گیر تری در فضای مجازی داشته باشند و امکانات بالقوه خود در‌این فضا را رنگ فعلیت ببخشند در گرو سیاست‌های رسانه‌ای و چشم‌انداز هر موسسه رسانه‌ای به بهره‌گیری از تکنولوژی‌های جدید است.

منبع : پایگاه اطلاع رسانی فناوری اطلاعات و ارتباطات ایران