تغذیه ، قلب و گردش خون ترومبوز

لخته خون یا ترومبوز در داخل یك رگ خونی ، در نتیجه ی تخریب دیواره ی رگ تشكیل می شود . از علل به وجود آورنده ی لخته ، به طور مثال می توان به عفونت ها ، ضربات یا حمله ی رادیكال های آزاد اشاره كرد . این عوامل سبب بروز لخته و در نتیجه تشكیل ساختار تصلب شرایین می شود . ناحیه ی آسیب دیده در دیواره ی رگ برای پلاكت های ( ۱ ) شناور در خون شبیه یك آهن ربا عمل می كند . این پلاكت ها به محل چسبیده و سبب ایجاد لخته ی خونی می شوند و این لخته می تواند آن قدر بزرگ شده كه سبب انسداد مجاری عروقی شود .
اولین علامت ترومبوز به طور معمول زمانی خود را نشان می دهد كه لخته خون باعث انسداد شده و به قدری حاد است كه سبب بروز حمله ی قلبی یا سكته ی مغزی می شود . در بسیاری از موارد برای درمان ترومبوز داروهای ضد انعقاد جهت ممانعت از لخته شدن خون تجویز می شود . هم چنین داروهای ترومبولیتیك ( تجزیه كننده ی لخته ی خون ) جهت شكستن لخته خونی كه به تازگی تشكیل شده است ، تجویز می شود . بیش ترین انواع داروهای مصرفی شامل هپارین و وارفارین هستند .
چه غذاهایی مفید هستند ؟
برای افرادی كه جهت ترومبوز ، تحت درمان دارویی قرار می گیرند ، توجه به توصیه های پزشك ، قبل از اقدام به هر نوع تغییر در رژیم غذایی بسیار ضروری است .
ماهی های روغنی از قبیل قزل آلا ، ماكرل ، شاه ماهی و ساردین حاوی دواسید چرب مهم و مفید به نام های EPA و DHA هستند كه عمل كرد مشابه آسپرین دررقیق كردن خون را دارند .
مطالعات دراز مدت در آمریكا ، هلند ، سوئد نشان داده است مصرف ماهی های روغنی ۲ تا ۳ بار در هفته می تواند اثرات عمیقی بر بهبود جریان خون داشته باشد و به این طریق خطر تشكیل لخته ی خون را كاهش دهد . افزایش مصرف ماهی های روغنی یكی از راه های به خوبی شناخته شده جهت رقیق كردن خون از طریق رژیم غذایی است .
- لوبیای سویا و فرآورده های آن حاوی آنتی اكسیدانی به نام ‹‹ جنستاین ›› هستند كه علاوه بر نقش شناخته شده ی این ماده در پیش گیری از بروز سرطان ، مشاهده شده است كه سبب توقف رشد سریع و بی رویه ی سلول های عضلانی صاف می شود و در واقع همین رشد بی رویه و كنترل نشده سبب تحریك تشكیل لخته خون می شود . لازم به ذكر است كه كنجاله ی سویا تحت عنوان ‹‹ پروتئین گیاهی ›› نیز حاوی جنستاین است . و بنابراین مصرف پروتئین گیاهی سویا جهت پیش گیری از تشكیل لخته خون توصیه می شود .
- حبوبات ، به ویژه عدس دارای ماده ای به نام كومارین است كه یكی از مواد طبیعی رقیق كننده ی خون است . ( از لحاظ شیمیایی ، وارفارین كه یكی از داروهای رقیق كننده ی خون می باشد نیز در واقع یك نوع كومارین است ) بنابراین خواص دارویی حبوبات در پیش گیری از تشكیل لخته خون بر اهمیت مصرف روزانه ی این گروه غذایی می افزاید .
- نان غلات كامل ( سبوس دار ) ، پاستا ، غلات صبحانه ی سبوس دار ، مركبات ، آناناس ، بروكلی ، گل كلم ، كدو ، جعفری ، تخم كتان و چای سبز سرشار از كومارین هستند. غذاهایی كه حاوی كومارین هستند ، باید به طور منظم در برنامه ی غذایی روزانه مصرف شوند .
- دانشمندان طب گیاهی معتقدند كه فلفل قرمز سبب تحریك سیستم گردش خون و تسهیل حركت خون در رگ ها می شود و بهتر است همراه ادویه های دیگر در تهیه و طبخ غذا مورد استفاده قرار می گیرد .
- تخم كتان ، یكی از منابع غذایی غنی از اسیدهای چرب امگا – ۳ است . این اسیدهای چرب در بدن تبدیل به نوعی پروستاگلندین ( ۲ ) ، به نام پروستاگلندین ۱ E می شوند . این ماده ، رگ های خونی را مستع كرده و در پیش گیری از تشكیل لخته مؤثر است .
- دانه ی آفتاب گردان ، كنجد و تخمه ی كدو حلوایی تأمین كننده ی اسیدهای چرب امگا – ۳ و امگا ۶ هستند . ۴ قاشق غذا خوری ، تخم كتان را می توان با دو قاشق غذا خوری از هر یك از دانه های كنجد ، آفتاب گردان و كدو حلوایی آسیاب كرد و در یك ظرف بدون منفذ در یخچال نگه داری كرد . این مخلوط همراه نان ، ماست و یا غلات صبحانه قابل مصرف است و یك تركیب ضد التهابی دارای اسیدهای چرب امگا – ۳ و امگا – ۶ است .
- انواع توت ها از قبیل توت فرنگی و شاتوت ، هم چنین مركباتی از قبیل پرتقال و گریپ فروت سرشار از ویتامین C و مواد مفید گیاهی هستند كه به حفظ خاصیت كشسانی دیواره رگها كمك می كنند . این میوه ها را باید به طور منظم مصرف نمود .
از چه غذاهایی باید پرهیز كرد ؟
-كره و خامه دارای چربی اشباع زیادی هستند كه خطر تشكیل لخته ی خون را افزایش می دهند ، لذا مصرف این مواد غذایی را باید به حداقل رساند .
-روغن نارگیل و نارگیل خشك نیز دارای چربی اشباع زیادی هستند و از مصرف آن ها باید پرهیز كرد . اما شیر نارگیل هم از نظر چربی كل و هم چربی اشباع فقیر بوده و قابل مصرف است .
-شیر و ماست پر چربی را كم تر مصرف كرده و در عوض فرآورده های لبنی كم چربی را به منظور كاهش دریافت چربی اشباع در برنامه ی غذایی خود بگنجانید .
-گوشت های چرب و فرآورده های گوشتی از جمله ، سوسیس و كالباس را محدود كنید . هر نوع چربی قابل مشاهده در اطراف تكه های گوشت مصرفی را جدا كنید .
-مصرف انواع كیك ها ، شیرینی جات و پای را به حداقل برسانید . محصولات موجود در بازار با استفاده از ارزان ترین روغن در دست رس ، تهیه می شوند كه اغلب از انواع بسیار اشباع شده بوده و مضر هستند .
چند تكته :
-وزن اضافی را كم كنید ، این امر به طور خودكار خطر تشكیل لخته ی خون را كاهش خواهد داد .
-ورزش منظم سبب جریان خون بهتر می شود . قبل از افزایش فعالیت های ورزشی با پزشك خود مشورت كنید .
-سیگار را ترك كنید ، زیرا سیگار خطر تشكیل لخته ی خون را افزایش می دهد .
۱- پلاكت ، عوامل مؤثر در تشكیل لخته ی خون و انعقاد خون ، كه درون رگ ها شناور هستند .
۲- پروستاگلندین : گروهی از تركیبات شبه هورمون كه كاهنده ی فشار خون و محرك عضلات صاف بوده و اعمال متعدد مهمی در بدن ایفا می كنند .
سالومه آرمین ، كارشناس ارشد تغذیه

منبع : بنياد انديشه اسلامي