ایتریم Yttrium

عنصری است که با علامت اختصاری Y و جرم اتمی ۹۰۵ و ۸۸ و عدد اتمی ۳۹ از عناصر کمیاب.
● خواص: فلز خاکستری تیره در اسیدهای رقیق و محلول ئیدروکسید پتاسیم محلول است. آب را تجزیه می‌کند. تنها ترکیب‌های سه ظرفیتی آن شناخته شده است. مقطع جذب نوترونی آن ضعیف است. جرم حجمی ۴۷/۴ نقطه ذوب ۱۵۰۰ نقطه جوش ۲۹۲۷ می‌باشد.
در پزشکی برای درمان سرطان از ایتریم ـ۹۰ استفاده می‌شود. امروزه این فلز به‌وسیله پژوهشگران مختلف در ناخالصی‌های متفاوت به‌دست آمده است. امروزه ایتریم تقریباً خالص ۹/۹۹ـ۸/۹۹ می‌تواند از راه ذوب آن در خلاء به‌دست آید که به دنبال آن دو یا سه مرتبه عمل تقطیر انجام می‌گیرد. در ساختن لوله‌های مخصوص برای حمل و نقل سوخت هسته‌ای مایع – اورانیوم مذاب یا پلوتونیم ارزش خود را نشان داده است.
یک اکسید ایتریم بسیار خالص اساس تولید فریت‌های ایتریم که در الکترونیک و تقویت کننده شنوائی و همچنین در سلول‌های حافظه کامپیوتر کاربرد دارد. نمک‌های بر و سولفورها و اکسید ایتریم در کاتود ژنراتورهای قوی و بوته‌های دیرگداز برای فلزات با نقطه ذوب بالا کاربرد دارد.
ماه دیرگداز از سرامیک‌های زیرکونیم با افزودنی‌هائی از ایتریم به نام زیتریت به‌دست آمده که گرمای خیلی کمی از خود انتقال می‌دهد تا ۲۲۰۰ در برابر گرما مقاومت می‌کند. ایتریلوکس حاوی یک جسم محلول دی اکسید توریوم در اکسید ایتریم است که در تجزیه طیفی، طیف نورهای آن در گروه مرئی قرار می‌گیرد و در همان حال اشعه مادون قرمز را به راحتی عبور می‌دهد. از این نوع ماده‌ها در ساختن دریچه‌های بازدید در موشک‌ها و کوره‌ها استفاده می‌شود.
ایتریم سهم مهمی در پیشرفت تلویزیون‌های رنگی دارد. لامپ‌های تصویر آن‌ها براساس فسفرهای قرمز و ترکیبات آن ساخته می‌شود.
ایتریم دوام آلیاژهائی را که دارای نیکل، کروم، آهن، و مولبیدن هستند در برابر گرمای زیاد بالا می‌برد. خاصیت هادی بودن وا نادیم، تانتالیم، تنگستن، و آلیاژهای آن‌ها را در حالت گداخته افزایش می‌دهد، همچنین استحکام آلیاژهای تیتانیوم، مس، منیزیوم و آلومینیوم را تقویت می‌کند. آلیاژ سفیدرنگ منیزیم – ایتریم (۹% ایتریم) که از درجه مقاومت بالاتری در مقابل تخریب هسته‌ای برخوردار است در ساختن و تولید برخی از دستگاه‌های وسائط نقلیه هوائی کاربرد دارد.
حجم ایتریم در پوسته زمین ۰۰۲۹/۰ درصد است و این بدان معنی است که ایتریم یکی از ۳۰ عنصر کاملاً گسترده کره زمین می‌باشد. مقدار ذخایر آن ده برابر مولبیدن یا تنگستن و صدبرابر ذخایر نقره و جیوه و ۱۰۰۰ برابر ذخایر طلا یا پلاتین است.
ایتریم در بیش از صد ماده یافت می‌شود که برخی از آن‌ها ماده خاص ایتریم است.
در ۱۷۹۴ دانشمندی در سوئد، در نزدیکی شهر کوچک یتربی YTTERBY کانی جدیدی یافت که آن را ایتریا نامید و دیری نگذشت که از این کانی عنصر جدیدی به‌دست آمد که آن را ایتریوم نامیدند.
اکسیدهای عناصر موجود در ایتریا خاک کمیاب و عناصرشان را عناصر خاکی کمیاب نامیدند.
هیچ عنصری نیست که نام یکی از شهرهای بزرگ جهان را داشته باشد، در صورتی که چهار عنصر ایتریوم، شماره ۳۹، ایتربیوم شماره ۷۰، تربیوم شماره ۶۵ و اربیوم شماره ۶۸ همه نامشان را از شهر یتربی سوئد گرفته‌اند.

منبع : مطالب ارسال شده