ویترین نخ نمای فرش در بازارهای جهانی

فرش ایرانی دوران خوبی را پشت سر نمی گذارد. البته این مختص امروز نیست بلکه طی چند سال گذشته فرش ایران مثل بسیاری از کالا های کشور دائم جایگاه خود را در بازار جهانی از دست داده است، به نحوی که در حال حاضر دیگر نمی توان مثل سابق از موقعیت برتر فرش ایران در ویترین جهانی سخن گفت اما اینکه چرا باید چنین اتفاقی رخ بدهد و درآمدهای ارزی کشور به این سادگی به حاشیه رانده شود، پرسشی است که سالیان طولا نی از سوی صاحب نظران مطرح شده است ولی هنوز پاسخی قانع کننده برای آن وجود ندارد البته دولتی های ایران باید به خوبی پاسخ این پرسش را بدانند چون هیچ شکی وجود ندارد که مدیریت دولتی عامل اصلی افت جایگاه برخی از کالا های ایرانی در بازارهای جهانی بوده است. برای همین از این منظر می توان تا حدی به آسیب شناسی وضعیت اقتصادی فرش ایران پرداخت؛ اتفاقی که بسیار رخ داده است و کارشناسان زیادی سعی در آسیب شناسی کالا های ایران در بازار جهانی داشته اند اما بدون تعارف هنوز اتفاق خاصی رخ نداده است.
شاید اگر دیپلماسی فعال اقتصادی در ایران وجود داشت، می شد ساده تر به این ارزیابی پرداخت ولی فقدان این عامل باعث شده است که از یک سو نمی توان مسیر حرکت اقتصادی فرش را در بازار جهانی به موقع تخمین زد و از سوی دیگر رقبای ایران با قدرت بیشتری جای خود را در بازار جهانی باز می کنند. بدون تعارف به رغم آگاهی از معضلا ت اقتصادی موجود برای فرش هنوز فعالا ن ایرانی از عدم وجود بازاریابی پویا برای محصولا ت ایرانی رنج می برند و این درست اقدامی است که باید در ظرف مسوولیت های دولت قرار بگیرد اما در حال حاضر می توان گفت که سفارتخانه های ایران نقش هدایتگران اقتصادی را ایفا نمی کنند و این مساله مشکلا ت فرش را برای حضور هر چه بهتر در بازار جهانی با مشکل همراه می سازد.
فرش دستبافت ایرانی برای حضور در بازارهای جهانی نیازمند ارزیابی و تبلیغات وسیع است، این جمله را اصغر رفوگران تولیدکننده فرش دستبافت می گوید؛ نظریه یی که همه فعالان اقتصادی به آن اعتقاد دارند ولی هیچ کس نمی داند که این بازاریابی در یک سطح وسیع و به صورتی که بتواند رقابت را برای فرش ایران در بازار جهانی تسهیل کند چگونه باید رخ بدهد. جالب اینجا است که حتی دولتی ها نیز به این مساله اعتقاد دارند و در بسیاری از محافل خود گسترش جایگاه فرش ایرانی در بازار جهانی را نیازمند بازاریابی می دانند اما به این مساله اشاره نمی کنند که نهاد دولت وظیفه ایجاد نهادهایی را دارد که در این رابطه بتوانند باری از روی دوش اقتصاد برون مرزی کشور بردارند. رفوگران همچنین معتقد است مرغوب نبودن مواد اولیه بافت فرش از مهمترین مشکلا ت تولید در این صنعت است. وی درباره شناسنامه دار کردن فرش های دستبافت می گوید؛ اجرای این طرح باعث می شود تا تولیدکنندگان فرش بهتری تولید کرده و استانداردهای موجود رعایت شود. این تولیدکننده فرش دستبافت بیان کرد؛ هم اکنون تولیدات مواد اولیه نسبت به سال های گذشته کم شده و این در حالی است که کمبود کرک معمولی و ابریشم مرغوب با قیمت مناسب در کشور احساس می شود. رفوگران خاطرنشان کرد؛ تنها راه افزایش تقاضای فرش دستبافت ایرانی در بازارهای جهانی وجود بازاریاب های متخصص و تبلیغات وسیع در این زمینه است. فارغ از این مساله اما به نظر می رسد فقدان مدیریت توانا برای فرش مشکلا ت زیاد دیگری را برای فعالا ن این بخش فراهم آورده است.
شاید یکی از این مشکلا ت قاچاق باشد. البته به نظر می رسد برای اعضای اقتصادی ایران قاچاق حالا دیگر به یکی از اجزای اصلی اقتصاد تبدیل شده باشد اما اینکه محصولی نظیر پشم ایرانی که تنها به واسطه آن فرش ایرانی شهرت نسبی در بازار به دست آورده به کشورهای رقیب ایران قاچاق می شود نمای تازه یی از بازار فرش را به رخ می کشد که می توان از طریق آن زندگی پردردسر فعالا ن فرش ایران را ارزیابی کرد. به عبارتی تولیدکنندگان پاکستانی و هندی فرش خود را با پشم ایران تولید می کنند و آن را با قیمت های به مراتب بالا تری از فرش ایرانی به بازارهای جهانی ارسال می کنند. حمیدرضا اعتصامی نوین، یک تولید کننده فرش دستبافت به باشگاه خبرنگاران جوان می گوید؛ فرش ایرانی به علت پشم مرغوبی که در بافت آن استفاده می شود باکیفیت است اما متاسفانه هم اکنون با مشکل قاچاق پشم ایرانی از طریق عراق به کشورهایی چون هند، پاکستان و چین مواجه هستیم که باعث شده تا این کشورها در بافت فرش از پشم ایرانی استفاده کنند. البته مشکلا ت فرش ایران به این موارد محدود نمی شود و کار به جایی رسیده است که اکبر هریسچیان رئیس اتحادیه صادرکنندگان فرش دستبافت ایران با قاطعیت می گوید که اکنون شرایط اقتصادی فرش ایران بحرانی نه چندان کوچک را تجربه می کند و هشدار می دهد که اگر راهبردی برای خروج از این بحران طراحی نشود، آینده مشخص و قابل اطمینانی برای فرش وجود ندارد، اما این تنها گوشه یی از ماجرا است.
چند وقت پیش برای خروج از بن بست، قیمت فرش را کاهش دادند که نه تنها نتوانست معضلا ت این کالا ی اقتصادی را کاهش دهد، بلکه از سوی دیگر مشکلا ت تازه یی را برای این محصول به وجود آورد. کاهش قیمت فرش دستبافت اشتباه بزرگی بود که ضربه مهلکی به صنعت فرش دستبافت کشور وارد کرد. این جمله را سید جلا ل الدین بصام مدیرعامل شرکت سهامی فرش می گوید. وی معتقد است؛ در سال های اخیر برخی تحلیلگران علت عدم موفقیت فرش ایران را در بازارهای جهانی، قیمت بالا ی آن می دانستند، این در حالی است که این تحلیل از فرش ایرانی به اشتباه در کشور منتشر شده است. وی تصریح می کند؛ این تحلیل های غلط موجب شد برخی از تولیدکنندگان و سیاستگذاران تولید فرش، به یکباره قیمت ها را پایین آورند تا نسبت به سایر کشورهای تولیدکننده فرش رقابت پذیرتر عمل کنیم، اما همین تصمیم، موجب وارد آمدن ضربات جبران ناپذیری به این صنعت شد.

منبع : روزنامه اعتماد