چرا حرف گوش نمی‌کنی؟

آیا به نظر می‌آید کودکان شما درخواست‌هایتان را نمی‌شنوند؟ اگر این‌طور است، به خاطر ضعف شنوایی آنها نیست، بلکه نشانه بی‌توجهی آنها به حرف‌های شماست. آنها تا هنگامی که صدایتان به حدی بلند شود که احساس کنند خیلی جدی هستید به این کار ادامه می‌دهند.
رفع این مشکل دو جزء ضروری را می‌طلبد: والدین باید چیزی را بگویند که هدفی از آن دارند و سپس آن مطالب را جدی بگیرند. پس کلمات خود را با دقت انتخاب کنید، سپس آنها را با صداقت و محکم به کودکان انتقال دهید. کودک شما بزودی یاد خواهد گرفت که در اولین لحظه‌ای که شروع به صحبت می‌کنید، به شما گوش فرا دهد. صحبت کردن یکی از راه‌های برقراری ارتباط است.
توانایی ایجاد ارتباط، کلید غالب رابطه‌هاست. گوش دادن و صحبت کردن ۲ جنبه فرآیند برقراری ارتباط است که در این مطلب فقط به موضوع مهارت صحبت کردن با فرزندانمان پرداخته می‌شود. ابتدا به این سوال پاسخ بدهیم که چرا ما با کودکان حرف می‌زنیم؟
- برای آن که از حرف زدن با کودک لذت می‌بریم. (البته حرف زدن با بچه‌ها، حتی اگر از نوع گفتگوی سرگرم‌کننده هم باشد، می‌تواند لذتبخش باشد.)
- برای آن با کودک حرف می‌زنیم که بفهمیم مساله چیست؟
- برای آن با طفل حرف می‌زنیم تا جواب ساده یا سریعی به سوال‌هایش بدهیم و یا راه‌حلی برای مساله‌اش پیشنهاد کنیم.
- برای آن با کودک حرف می‌زنیم که به کمک یکدیگر مساله‌ای را حل کنیم.
برای نیل به این منظور به نکات زیر توجه کنید:
- به خاطر داشته باشید که همه چیز در صحبت‌کردن نیست. همه مشکلات رفتاری را نمی‌توان با گفتگو حل کرد، این که شما چه شنونده خوبی هستید، چقدر واضع صحبت می‌کنید یا به نظر می‌رسد کودک چقدر خوب به حرف‌های شما گوش می‌دهد، مهم نیستند.
کودکان باید محدودیت‌های رفتارشان را بدانند، معمولا فقط توضیح دادن به آنها کافی نیست. بسیاری از والدین می‌کوشند کودکانشان را آموزش دهند. آنها بارها و بارها همان چیزها را تکرار می‌کنند و فقط هر بار صدایشان را بلند می‌کنند؛ ولی این کار بی‌فایده است. روش بهتر آن است که با ملایمت حرف بزنید و یک نتیجه حقیقی را دنبال کنید.
- روش خود را با سن و میزان بلوغ کودک متناسب کنید. اشتباه بزرگی که بسیاری از والدین مرتکب می‌شوند این است که در مورد مشکل، زیاد صحبت می‌کنند. آنها روش‌های ارتباطی خود را زودتر از موعد (نسبت به سن کودک) به کار می‌بندند و از کلماتی استفاده می‌کنند که کودک معنی آنها را نمی‌فهمد. کودکان و نوجوانان به روش‌های تدبیری بهتر پاسخ می‌دهند تا جملات سنگین و بی‌انتها.
به محض آن که ضرورت برقراری ارتباط عمیق با کودک خردسالتان را درک کردید، انتظار پیشرفت سریع را نداشته باشید. سعی کنید با بالغ شدن فرزند خود، بر عمق ارتباطات بیفزایید و از واکنش‌های منفی بکاهید.
در مجموع بهتر است در مورد کودکان کم سن و سال، بیشتر از مدیریت و در مورد کودکان بزرگ‌تر، از ارتباط استفاده شود. برای مثال اگر به کودک دو ساله خود بگویید که بخاری داغ است، نهایتا ممکن است منظور شما را بفهمد؛ ولی اگر دستش را عقب بکشید و با صلابت بگویید «نکن!» موجب می‌شود تا بلافاصله خواسته شما را دریابد.
از سوی دیگر، یک نوجوان که در حال سیگار کشیدن غافلگیر می‌شود، درست است که باید تنبیه شود، اما این تنبیه بدون یک بحث مفصل در مورد زیان‌های سیگار بی‌فایده است. به هنگام صحبت با کودکان به نکته‌های زیر دقت فرمایید.
● مجبورش کنید به چشم‌هایتان نگاه کند
از آنجایی که حواس کودکان به آسانی پرت می‌شود، اطمینان حاصل کنید که هنگام صحبت کردن به شما نگاه می‌کنند. شاید این مهم‌ترین عامل در پیروی کودک از دستورات یا گوش دادن به شما باشد. نشان دهید که منظور شما از تلاقی نگاه چیست.
این روش را از طریق یک بازی به کودک بیاموزید: چند متر دورتر از هم بنشینید و به چشم‌های هم نگاه کنید، هر کس زودتر به اطراف نگاه کند، بازنده است.اگر کودکتان از نگاه کردن به چشمان شما می‌ترسد یا احساس راحتی نمی‌کند، به او بیاموزید تا به دهان یا تمام صورت شما نگاه کند.
گاهی برای جلب توجه یک کودک لازم است تماس جسمی با او داشته باشید. به آرامی دستتان را روی شانه‌اش بگذارید یا در صورت لزوم، دو تا دستتان را روی شانه‌هایش قرار دهید و با ملایمت صورتش را به طرف خود نگاه دارید. فقط گاهی از این روش استفاده کنید و بکوشید به استفاده از آن عادت نکنید.
برای کودکان بزرگتر هر چیزی بیش از یک اشاره کوچک با دست بر شانه‌اش، ممکن است به جای جلب توجه، به یک رویارویی بدون ثمر بینجامد. وقتی کودک هنگام صحبت کردن به شما نگاه می‌کند، برای این کار او را تشویق کنید و بگذارید بداند که از او راضی هستید. بعدها در صورتی که علاوه بر نگاه کردن به شما، از دستورات نیز پیروی کرد، او را تحسین کنید.
● آرام ولی محکم صحبت کنید
اگر معمولا هنگامی که کاری از کودکتان می‌خواهید صدایتان را بلند می‌کنید، کودک می‌آموزد تا هنگامی که صدایتان را به حداکثر نرسانده‌اید، به شما بی‌توجهی کند. اگر متوجه شدید که صدایتان را به حداکثر نرسانده‌اید، به شما بی‌توجهی کند. اگر متوجه شدید که صدایتان لحظه به لحظه بلندتر می‌شود، صبر کنید، یک نفس عمیق بکشید، به چشم‌های کودک خیره شوید، با آهستگی و بسیار شمرده سخن بگویید. بگویید، «امیر (با یک مکث بین هر کلمه در حالی که به هم نگاه می‌کنید)، من... ازت... می‌خوام... لباس‌هات رو... همین حالا... جمع کنی... و توی... کمد... بگذاری.»
● با جملات ساده صحبت کنید
از کلماتی که کودکتان آنها را نمی‌فهمد، استفاده نکنید. ساده و روشن حرف بزنید. پرچانگی نکنید. دستورات و توضیحات طولانی ممکن است باعث فراموش‌شدن بخش‌های اصلی صحبتتان شود. نوجوانان برای به یاد آوردن سرنخ‌های اطلاعات شفاهی، توانایی محدودی دارند. گفتگوهای کوتاه و ساده، همراه با یک عکس‌العمل طبیعی بهتر از یک سخنرانی طولانی، درک و به خاطر سپرده می‌شود. به جای ادامه گفتگو درباره مسوولیت، ارزش پول و اصول اخلاق، وضعیت را برای کودک روشن کنید: «یا همین حالا از دوچرخه‌سواری دست می‌کشی، یا یک هفته حق سوار شدن نداری.»
● احساستان را به کودک بگویید
بدون آن که به طور مستقیم از کودک انتقاد کنید، به او بگویید که درباره اعمال و رفتارش چه احساسی دارید. برای مثال، «به خاطر این که خودت توالت را تمیز نمی‌کنی، واقعا ناراحتم». یا، «وقتی به‌موقع خونه نمی‌آیی واقعا نگران می‌شم». اگر از جملاتی استفاده کنید که به جای کودک به خودتان اشاره کند، می‌توانید از انتقاد، سرزنش یا حمله کردن به کودک بپرهیزید، همچنان احساسات را به طور موثری بیان کنید.

صابرمحمدی

منبع : روزنامه جام‌جم