مصرف گرایی بحرانزا

هنگامی كه زیربنای مناسب تولیدی و درآمدی وجود نداشته باشد و در عین حال به مصرف تاكید شود آسیب های متعددی در جامعه بروز می كند، به عنوان مثال هنگامی كه خانواده ها با چشم و هم چشمی و مدپرستی مواجه می شوند مرد مجبور می شود به شغل های متعددی روی آورد و حتی زن او هم به اشتغال بپردازد تا بتوانند در مقابل الگوی مصرف گرایی سایر خانواده ها كم نیاورند و حفظ آبرو كنند.
از سوی دیگر ممكن است مصرف گرایی تا آنجا دامن زده شود كه تهیه اسباب و لوازم زندگی حتی عرصه را بر ساكنین واحدهای آپارتمان نشین هم تنگ كند.
اگر فرزندان و یا زن و شوهر را تحت فشار قرار دهند درآمد مصرفی بیشتری ایجاد كنند ممكن است حتی ذهن مرد یا سرپرست خانواده را متوجه رفتارهای تخلف آمیز كند. برتری سود چنین رفتاری نسبت به هزینه های انحرافی آن، ذهن آدمیان را متقاعد می كند كه می توانند از این طریق به مراتب بالایی در زندگی دست پیدا كنند.
تحت این شرایط تلاش برای كار و تولید كم رنگ می شود و افراد ثروت های باد آورده را ترجیح می دهند و معتقدند از طریق روابط نامناسب و نامعقول منابع قدرت و ثروت بهتر می توان به درآمد و تأمین مایحتاج مصرف گرایی دست یافت. به این ترتیب اقتصاد دوگانه ای مصرف گرایی و تولید بی رمق موجباتی فراهم می آورد كه اعضای جامعه هر چه بیشتر از خلاقیت تولید دوری گزیده و به سمت مصرف و مصرف گرایی متمایل شود.
این وضعیت حتی ساختار قدرت را تهدید می كند و ثروت زایی باد آورده مالكیت منابع قدرت را تشویق می كند كه به مصرف گرایی دامن زند، در این صورت فرهنگ تاكید بر ارزش های تولیدی راه به جایی نمی برد و ضرب المثل هایی نظیر نابرده رنج گنج میسر نمی شود در نزد اعضای جامعه بی معنا جلوه می كند.
از سوی دیگر توسعه محصول عملكرد ساختار اجتماعی است كه از دستاوردهای تكنولوژیك نظیر كالاها و خدمات برای تحقق اهداف جمعی خود استفاده می كند و از سوی دیگر تكنولوژی و صنعت برای دست یابی به توسعه نیازمند تجهیز نیروی انسانی و تثبیت نظام بوركراسی هستند.
چنین رفتاری نیازمند رشد علم و عقلانیت در فرهنگی تكثرگرا و بالنده و سازنده است، بنابر این اگر تعلقات اشخاص به كار و تولید برنامه ریزی و تخصص متوجه نشود بی تردید نمی توان شاهد تحقق توسعه، آن هم در شكل پایدار بود. بنابر این به نظر می رسد كه توسعه محصول توازن تولید و مصرف، برنامه ریزی و نظارت، تخصص و كاربرد نیروی انسانی و ارزشمندی كار و تلاش در قبال كسب سود مناسب است، در غیر این صورت تولید تبلور نخواهد یافت.
شاید به همین دلیل است كه نشانه هایی از مصرف گرایی در ذات مردم شهرها و به خصوص در میان مردمان خاورمیانه در طول تاریخ به وجود آمده است. به علاوه از آنجایی كه كشور های خاورمیانه به خاطر منابع غنی و گرانبها مانند نفت لاجرم از امكانات مالی نسبتاً خوبی برای گرایش مصرف گرایی در جامعه خویش برخوردار بوده اند .
به این ترتیب می توان گفت كه مصرف گرایی به عنوان شاخص حضور مالكین غیرتولیدی در جامعه مانع تبدیل ثروت به سرمایه و قاعدتاً از بروز توسعه جلوگیری می كند و نظام اقتصادی را از مسیر خلاقیت و تولید خارج می كند.

منبع : روزنامه همشهری