اشکال زدائی سرویس دهنده DHCP

هر کامپیوتر و یا دستگاه شبکه ای در شبکه های مبتنی بر پروتکل TCP/IP به منظور ارتباط با یکدیگر می بایست دارای یک آدرس IP منحصر بفرد باشند. آدرس IP سرویس دهندگان می بایست ثابت در نظر گرفته شود تا امکان دستیابی به آنها توسط سرویس گیرندگان وجود داشته باشد . بر روی سرویس گیرندگان می توان آدرس IP را به صورت دستی تنظیم و یا از امکانات یک سرویس دهنده خاص که مسئولیت ارائه آدرس IP و سایر اطلاعات مرتبط با پروتکل TCP/IP را برعهده دارد ، استفاده نمود .
DHCP (برگرفته از Dynamic Host Configuration Protocol) ، سرویس دهنده ای است که مسئولیت ارائه خدمات فوق در شبکه را برعهده دارد. این سرویس دهنده به دلایل متعددی ممکن است نتواند خدمات خود را در اختیار سرویس گیرندگان قرار دهد و یا به عبارت دیگر، سرویس گیرندگان قادر به دریافت اطلاعات مربوط به تنظیمات پروتکل TCP/IP از آن نباشند .
در صورتی که تنظیمات پروتکل TCP/IP کامپیوتر یک کاربر بگونه ای انجام شده است که وی را ملزم به دریافت آدرس IP (و سایر اطلاعات لازم نظیر آدرس سرویس دهنده DNS و یا آدرس gateway) از یک سرویس دهنده DHCP می نماید ولی در عمل چنین اتفاقی نیافتد ، سرویس گیرنده فوق قادر به دریافت یک آدرس IP نخواهد بود . بدیهی است که در چنین مواردی نمی توان این انتظار را داشت که چنین کاربرانی بتوانند به منابع موجود بر روی یک شبکه دستیابی داشته باشند .
در ادامه به بررسی مشکلات احتمالی از دو زاویه سرویس دهنده DHCP و سرویس گیرندگان خواهیم پرداخت .
● نسبت دهی آدرس نادرست
یکی از متداولترین مسائل در ارتباط با یک سرویس دهنده DHCP ،‌ نسبت دهی آدرس های IP غیرقابل قبول است . مثلا" فرض کنید که در سرویس دهنده DHCP یک حوزه (scope) آدرس در محدوده IP : ۱۹۲.۱۶۸.۰.۱ تا IP : ۱۹۲.۱۶۸.۰.۵۰ تعریف شده باشد . با توجه به محدوده فوق ، این انتظار وجود دارد که به تمامی سرویس گیرندگان شبکه آدرس هائی در محدوده فوق نسبت داده شود .
فرض کنید که یکی از سرویس گیرندگان بر روی شبکه قادر به برقراری ارتباط با سرویس دهنده DHCP نباشد . برای تشخیص اشکال ایجاد شده در اولین مرحله و به منظور کسب اطلاعات لازم در خصوص وضعیت پیکربندی پروتکل TCP/IP بر روی کامپیوتر کاربر از دستور ipconfig/all استفاده می نمائیم و مشاهده می گردد که در مقابل دریافت یک آدرس از سرویس دهنده DHCP ، به اینترفیس کارت شبکه آن آدرسی نسبت داده شده است که با ۲۵۴ . ۱۶۹ شروع می گردد . احتمالا" برای شما این سوال مطرح خواهد شد که چه اتفاقی افتاده است؟در صورتی که به یک سرویس گیرنده بطور غیره منتظره یک آدرس IP اختصاص داده شده باشد که با ۲۵۴ . ۱۶۹ شروع شده است ، این موضوع به اثبات خواهد رسید که آدرس فوق توسط سرویس دهنده DHCP اختصاص نیافته است و سرویس گیرنده قادر به برقراری ارتباط با سرویس دهنده DHCP نشده است . در چنین مواردی ، سرویس گیرنده خود اقدام به اختصاص یک آدرس IP با استفاده از یکی از ویژگی های ویندوز موسوم به APIPA ( برگرفته از Automatic Private IP Addressing ) می نماید .
شکل زیر وضعیت ارتباط سرویس گیرنده با سرویس دهنده DHCP جهت دریافت آدرس IP را نشان می دهد .
شرکت مایکروسافت ویژگی فوق را در ویندوز تعبیه نموده است تا شبکه های بسیار کوچک بتوانند خدماتی بسیار محدود را در اختیار مخاطبان خود قرار دهند . مثلا" در صورتی که قصد ایجاد یک شبکه بسیار کوچک مبتنی بر سیستم عامل ویندوز را داشته باشید ، مجبور نخواهید بود که آدرس های IP را در صورت عدم استفاده از یک سرویس دهنده DHCP به صورت دستی تنظیم نمائید . APIPA ، بطور اتوماتیک یک آدرس IP کلاس B منحصربفرد را به هر یک از ماشین های موجود بر روی شبکه اختصاص خواهد داد . ویژگی فوق در شبکه های بسیار کوچک می تواند تا اندازه ای مفید واقع شود ولی در شبکه های بزرگ امکان پذیر نبوده و دارای کارآئی مناسبی نیست .
در صورتی که یک سرویس گیرنده مجبور به استفاده از آدرس نسبت داده شده توسط APIPA شده است ( علیرغم وجود یک سرویس دهنده DHCP در شبکه ) ، دلیل آن می تواند این موضوع باشد که به درخواست وی برای اختصاص یک آدرس IP توسط سرویس دهنده DHCP پاسخ داده نشده است . عدم پاسخ گوئی به درخواست یک سرویس گیرنده توسط سرویس دهنده DHCP می تواند دلایل متعددی داشته باشد . برای تشخبص علت بروز اینچنین مشکلی می توان بر روی یک و یا چند سرویس گیرنده دیگر متمرکز و وضعیت تنظیمات پروتکل TCP/IP آنها را مشاهده نمود ( استفاده از دستور ipconfig/all ) . در صورتی که سایر سرویس گیرندگان قادر به دریافت یک آدرس IP از سرویس دهنده DHCP می باشند ، می توان این احتمال را که سرویس دهنده DHCP در انجام وظایف خود با مشکل مواجه شده است را کنار گذاشت و بر روی سرویس گیرنده ای که قادر به دریافت آدرس IP نمی باشد متمرکز گردید .
علت بروز مشکل فوق بر روی یک سرویس گیرنده ممکن است در ارتباط با سخت افزار نصب شده باشد . به عنوان نمونه ممکن است کارت شبکه به درستی نصب نشده باشد و یا درایور آن به درستی انتخاب نشده باشد و یا کابل شبکه به درستی به کارت شبکه متصل نشده باشد و یا سر دیگر کابل به درستی به هاب و یا سوئیچ متصل نشده باشد . عدم تطابق نرخ مبادله اطلاعات اینترفیس کارت شبکه با هاب و یا سوئیچ و یا بروز اشکال در پورت سوئیچ و هاب که سرویس گیرنده به آن متصل شده است از دیگر عوامل احتمالی بروز مشکل ارتباطی بین سرویس گیرنده و سرویس دهنده DHCP است .
همانگونه که اشاره گردید با توجه به این که صرفا" یک سرویس گیرنده دارای مشکل دریافت یک آدرس IP است ، نمی توان سرویس دهنده DHCP را مقصر این کار دانست . به عبارت دیگر ، در صورتی که سایر سرویس گیرندگان قادر به دریافت موفقیت آمیز آدرس IP باشند قطعا" سرویس دهنده DHCP کار خود را به درستی انجام داده است . در این رابطه یک احتمال وجود دارد که ممکن است مشکل را به سرویس دهنده DHCP مربوط نماید : عدم وجود آدرس IP کافی به منظور اختصاص به سرویس گیرندگان . در صورت بروز این مشکل ، می بایست حوزه آدرس های IP تعریف شده بر روی سرویس دهنده DHCP افزایش یابد تا سرویس گیرندگان بیشتری بتوانند آدرس IP خود را از آن دریافت نمایند .
● متداول‌ترین مسائل سرویس دهنده DHCP
در صورتی که چندین سرویس گیرنده دارای مشکل دریافت آدرس IP باشند ، به احتمال زیاد مشکل مربوط به سرویس دهنده DHCP خواهد بود . در چنین مواردی لازم است که به دقت بررسی شود که آیا سرویس دهنده DHCP از طریق شبکه قابل دستیابی است ؟ بدین منظور می توان از طریق چندین سرویس گیرنده ، سرویس دهنده DHCP را ping نمود . نتایج حاصل از این کار می تواند به خوبی وضعیت ارتباط با سرویس دهنده DHCP در شبکه را مشخص نماید .
در صورتی که سرویس دهنده DHCP قادر به برقراری ارتباط با سایر سرویس گیرندگان موجود در شبکه باشد ، می توان این موضوع را بررسی نمود که آیا سرویس دهنده DHCP دارای یک آدرس IP سازگار با حوزه تعریف شده است ؟ مثلا" در صورتی که حوزه تعریف شده در محدوده IP : ۱۹۲.۱۶۸.۰.۱ تا IP : ۱۹۲.۱۶۸.۰.۵۰ باشد ، سرویس دهنده قادر به اختصاص آدرس های فوق به سرویس گیرندگان نخواهد بود مگر این که خود دارای یک آدرس ایستا در محدوده فوق نظیر IP : ۱۹۲.۱۶۸.۰.۰ و یا IP : ۱۹۲.۱۶۸.۰.۵۱ باشد .
در صورت عدم حل مشکل ، می بایست موارد دیگری را بررسی نمود . مثلا" می بایست اطمینان حاصل نمود که آیا سرویس دهنده DHCP توسط اکتیو دایرکتوری authorized شده است تا بتواند آدرس های IP را اختصاص دهد؟ همچنین ، می بایست فعال بودن حوزه تعریف شده و اجرای سرویس های ضروری بر روی سرویس دهنده DHCP را بررسی نمود .
● تناقض (conflict) بین آدرس های IP
یکی دیگر از مسائل در ارتباط با سرویس گیرندگان و سرویس دهنده DHCP ، ایجاد conflict بین آدرس IP سرویس گیرندگان است . در صورتی که آدرس IP بر روی سرویس گیرندگان به صورت دستی تنظیم شده باشد شاید بتوان خطاء فوق را قابل قبول دانست ، ولی در صورتی که با صراحت بر روی هر سرویس گیرنده اعلام شده است که آدرس IP می بایست به صورت پویا و از یک سرویس دهنده DHCP دریافت گردد ، بروز conflict بین آدرس های تخصیص یافته به سرویس گیرندگان در مرحله اول غیرمنطقی بنظر می رسد و پرسش های فراوانی را در ذهن ایجاد می نماید . قبل از هر چیز لازم است به این موضوع اشاره گردد که در زمان تعریف یک حوزه در سرویس دهنده DHCP ، این مسئولیت سرویس دهنده DHCP است که این اطمینان را ایجاد نماید که آدرس های درون حوزه صرفا" به یک سرویس گیرنده در هر لحظه نسبت داده می شوند .
مشکل فوق به دو دلیل زیر ممکن است ایجاد شده باشد :
۱) تنظیم دستی آدرس IP بر روی یکی از سرویس گیرندگان :
پس از مشخص شدن این موضوع که کدامیک از سرویس گیرندگان دارای آدرس IP تکراری و مشابه می باشند ، ممکن است با بررسی تنظیمات پروتکل TCP/IPمشاهده گردد که بر روی یکی از آنها اختصاص آدرس IP به صورت دستی انجام شده است ( آدرسی اختصاص داده شده که در محدوده حوزه تعریف شده بر روی سرویس دهنده DHCP است ) و بر روی سرویس گیرنده دیگر ، روش دریافت آدرس IP به صورت پویا و از طریق یک سرویس دهنده DHCP تعریف شده است . بدین منظور لازم است محدودیت های لازم در خصوص تغییر پیکربندی پروتکل TCP/IP توسط کاربران اعمال تا از تکرار اینگونه مسائل در شبکه پیشگیری بعمل آید .
۲) استفاده از چندین سرویس دهنده DHCP که حوزه های تعریف شده بر روی آنها دارای نقاط مشترک است . در صورتی که بر روی یک شبکه صرفا" از یک سرویس دهنده DHCP استفاده می گردد ، شاید هرگز روی این موضوع فکر نکنید که عامل بروز conflict وجود یک سرویس دهنده DHCP دیگر در شبکه باشد . ولی همواره این احتمال وجود خواهد داشت که یک سرویس دهنده DHCP ناشناس در شبکه شما نصب و پیکربندی شده باشد که با سرویس دهنده اصلی DHCP شبکه conflict دارد .
توجه داشته باشید که در ویندوز ۲۰۰۰ و ۲۰۰۳ به منظور پیشگیری از بروز اینچنین مسائلی ، می بایست یک سرویس دهنده DHCP توسط اکتیو دایرکتوری authorized گردد . صرفا" پس از انجام این کار است که سرویس دهنده DHCP قادر به ارائه آدرس های IP به متقاضیان خواهد بود . همانگونه که اشاره گردید این ویژگی در ارتباط با سرویس دهندگان DHCP مبتنی بر ویندوز صادق است و سرویس دهندگان DHCP که بر روی سایر سیستم های عامل اجراء می شوند این آزادی عمل را خواهند داشت که بتوانند آدرس های IP را به سرویس گیرندگان نسبت دهند بدون این که مجبور باشند توسط اکتیو دایرکتوری Authorized شوند.
مشکل فوق صرفا" به نصب یک سرویس دهنده DHCP دیگر ( نظیر یک سرویس دهنده DHCP بر روی لینوکس ) مربوط نمی شود و این احتمال وجود دارد که یک دستگاه access point بی سیم و یا روتر باعث بروز اینچنین مشکلی شده باشند . برخی از دستگاه های فوق دارای یک سرویس دهنده DHCP تعبیه شده درون خود می باشند که عموما" از محدوده آدرس IP : ۱۹۲.۱۶۸.۰.x تا IP : ۱۹۲.۱۶۸.۱.x استفاده می نمایند . در صورتی که حوزه تعریف شده بر روی اینگونه دستگاه ها مشابه سرویس دهنده DHCP موجود در شبکه باشد ، ممکن است شرایطی بوجود آید که دو سرویس دهنده DHCP اقدام به ارائه آدرس های IP از یک address poll مشابه و یکسان نمایند .

سلمان نظری کردکلائی