ربودن و شکنجه مخالفان توسط ساواک غیرقابل انکار است

آنچه در پی می‌آید، روایت ویلیام سولیوان، آخرین سفیر ایالات متحده در ایران از نحوه شکل‌گیری و عملکرد سازمان اطلاعات و امنیت رژیم پهلوی است.
گرچه سولیوان کوشیده تا پای دولت متبوع خود را از رفتارهای غیرقانونی و ضدانسانی ساواک بیرون بکشد و آن را به انحراف این سازمان از اهداف اولیه خود نسبت دهد، اما سخنانش از این حیث حائز اهمیت است که نشان می‌دهد دولت آمریکا با وجود اطلاع کامل از نقض حقوق بشر توسط دولت پهلوی نه فقط اعتراضی به این دولت نداشت، بلکه حمایت کاملی را از آن به عمل می‌آورد.
سخنان سولیوان از کتاب خاطرات او با عنوان «ماموریت در ایران» گرفته شده است. «پس از برکناری رضاشاه که با هم‌پاشیدگی و تضعیف ارتش همراه بود، جانشین او نه یک پلیس مخفی قوی و نه یک ارتش قابل اتکا در اختیار داشت.
از طرف دیگر کشور در اشغال نیروهای بیگانه بود و محمدرضا شاه در سال‌های نخستین سلطنت در واقع فاقد چشم و گوش گذشتگان خود بود.
بعد از خروج نیروهای بیگانه از ایران، کشمکش‌های داخلی و درگیری با مصدق او را از فکر تشکیل یک سازمان اطلاعاتی بازداشت تا اینکه پس از سقوط مصدق کشف یک شبکه وسیع جاسوسی از طرف روس‌ها در ارتش ایران شاه را به سختی تکان داد.
این شبکه که به وسیله حزب توده سازمان داده شده بود، صدها افسر را تا بالاترین رده‌های فرماندهی شامل می‌شد. پس از کشف و متلاشی شدن این شبکه شاه به فکر تشکیل یک سازمان اطلاعاتی مجهز و مدرن افتاد و برای مقابله با تشکیلات نیرومند جاسوسی روس‌ها در ایران به دوستان آمریکایی خود متوسل شد.
در سال ۱۹۵۷ سازمان سیا طرح و چارچوب تشکیلاتی یک سازمان جدید اطلاعاتی را به شاه داد و خود در تاسیس و سازمان دادن آن مشارکت کرد.این تشکیلات که به نام سازمان اطلاعات و امنیت کشور نامیده می‌شد به نام مخفف آن یعنی «ساواک» شهرت یافت.
ماموران ساواک ابتدا دوره‌های تعلیماتی خود را در آمریکا می‌دیدند ولی بعدها اسرائیل هم به یکی از مراکز تعلیماتی ساواک تبدیل شد. تعلیماتی که در آمریکا و اسرائیل به ماموران ساواک داده می‌شد، علاوه بر آموزش‌های عمومی پلیسی و اطلاعاتی، تعلیمات ویژه مبارزه با روش‌های جاسوسی روس‌ها و کشف رمزهای پیچیده جاسوسی آنها را شامل می‌شد.
تشکیلات ساواک در ابتدا بی‌شباهت به سازمان‌های اطلاعاتی کشورهای غربی نبود. البته با وجود همکاری نزدیک سیا با این سازمان، نظر به طبیعت هر سازمان اطلاعاتی، آمریکایی‌ها به همه اسرار این سازمان و تشکیلات آن واقف نبودند و ما هرگز نتوانستیم تعداد واقعی اعضای رسمی و تمام وقت این سازمان را بدانیم. رقم تخمینی اعضای رسمی ساواک در حدود ۶ هزار نفر بود.
البته شبکه اطلاعاتی ساواک منابع خبری بسیاری را هم شامل می‌شد و عده‌ای به‌طور نیمه‌وقت و برای انجام ماموریت‌های خاص با ساواک همکاری می‌کردند.
از اوایل دهه ۱۹۶۰ و به‌خصوص پس از قیام سال ۱۹۶۳ به رهبری آیت‌الله خمینی، ساواک به‌تدریج از صورت یک سازمان اطلاعاتی و ضدجاسوسی خارج شد و بخش عمده‌ای از آن به‌صورت یک پلیس مخفی برای مبارزه با مخالفان سیاسی رژیم درآمد. روش‌های خشونت‌آمیز در ساواک که ابتدا به‌وسیله اولین رئیس سازمان امنیت در ایران ژنرال (تیمور) بختیار اعمال می‌شد، در ابعاد وسیع‌تری نسبت به مخالفان سیاسی رژیم اعمال گردید و بازداشت‌های خودسرانه و شکنجه برای گرفتن اعتراف و زندان‌های طولانی و بدون حکم دادگاه از روش‌های معمول و متداول ساواک به‌شمار می‌آمد.
ساواک هرگونه فعالیت سیاسی را با سوءظن می‌نگریست، نه فقط کمونیست‌ها و مذهبیون، بلکه عناصر لیبرال و سوسیال‌دموکرات‌ها و بازماندگان جبهه ملی سابق هم از تعقیب و آزار ساواک در امان نبودند. سازمان‌های دانشجویی بیش از همه مورد سوءظن ساواک بودند و ساواک منابع اطلاعاتی و عوامل نفوذی زیادی در میان دانشجویان داشت.هزاران عامل و منبع ساواک در دانشگاه‌ها پراکنده شده بودند و علاوه بر گزارش فعالیت‌های گروه‌های مخالف، با شیوه تهمت و افترا بین خود آنها اختلاف به‌راه می‌انداختند و از هماهنگی و انسجام آنها جلوگیری می‌کردند.
در این دوره به‌خصوص در اواخر دهه ۱۹۶۰ و اوایل دهه ۱۹۷۰ نوعی حکومت ترور و وحشت بر ایران حکمفرما بود.نه فقط گروه‌های شناخته‌شده مخالف و مبارز، بلکه بعضی از سیاستمداران معروف و روشنفکران و خانواده‌های مرفه و متجدد هم از تعقیب و آزار ساواک مصون نبودند. بعضی‌ها به‌طور اسرارآمیزی ناپدید یا ربوده می‌شدند...
به‌هرحال ربودن و زندانی‌کردن مخالفان بدون مجوز قانونی و آزار و شکنجه آنها در زندان‌های ساواک، امری نیست که قابل انکار باشد و همه اینها در زمانی صورت می‌گرفت که شاه با اجرای برنامه‌های اصلاحی معروف به «انقلاب سفید» می‌خواست فقر، جهل و بی‌عدالتی را از کشور خود ریشه‌کن سازد و آن را به‌سوی «دروازه‌های تمدن بزرگ» هدایت کند.»

منبع : روزنامه تهران امروز