بیابان ها و کم آبی در مناطق حاشیه کویر

مناطق بیابانی ایران و جهان از سال های میانی قرن بیستم با گرم تر شدن کره زمین روبه گسترش گذاشته اند.
توسعه صنایع آلاینده و عدم نظارت صحیح بر جلوگیری از آلودگی هوا و حفظ زیست بوم ها، سوراخ شدن لایه ازن و تغییرات شرایط آب و هوایی و اقلیمی را در پی آورده اند. این شرایط نیز به نوبه خود به گرم تر شدن کره زمین و افزایش فضای بیابان ها انجامیده اند. بنابر گزارش دانشمندان؛ مدیریت غلط در بخش کشت و استفاده سوء از شبکه های آبیاری در برخی مناطق، فشار غیرقابل تحملی بر نواحی خشک وارد آورده است. در گزارشی دیگر، دانشمندان بر حفاظت از منابع محدود آب بیابان ها برای ادامه حیات جوامع انسانی در این اکوسیستم ها تأکید کرده اند. به رغم آن که در این گزارش ها وضعیت کلی مناطق خشک جهان مورد بررسی قرار گرفته اند، باید این نکته را نیز مد نظر قرار داد که بخش عمده ایران را بیابان ها پوشانده اند.
در ایران شهرهای بسیاری در حاشیه کویر بنا شده اند؛ شهرهایی که طی سال های سال فرایند آبرسانی به آنها از طریق قنات ها انجام گرفته است، اما این فرایند امروزه کاملاً معکوس شده و بدون در نظر گرفتن شرایط، اقدام به آبرسانی غیرمنطقی به شهرهای حاشیه کویر شده است. طرح انتقال آب زاینده رود به شهر یزد از جمله طرح های بسیار عجیب و غریب انتقال آب به شهرهای حاشیه کویر است. زاینده رود منبع اصلی تأمین آب شرب و آب مصرفی استان اصفهان در بخش های صنعتی و کشاورزی است و درحالی که طی سال های اخیر، اصفهان خود از کم آبی مفرط رنج می برده مسئولان مربوطه با احداث لوله، آب شهر اصفهان را به شهر کویری یزد انتقال داده اند.
به نظر می رسد جهت انجام این فرایند مطالعات دقیق کارشناسی انجام نگرفته باشد و به نظر می رسد صرفاً مسئولان با هدف پاک کردن صورت مسئله تصمیم به انتقال آب اصفهان به مناطق کویری گرفته باشند. در واقع این اقدام نه تنها از معضلات آبرسانی به مناطق کویری کم نکرد که به مشکلات بخش دیگری از کشور در زمینه تأمین منابع آبی نیز افزوده است . این طرح تنها در کوتاه مدت مشکل شهر بزرگی مانند یزد را مرتفع می کند.
نتیجه آن که ایران که زمانی در زمینه آبرسانی از طریق رشته کانال های طولانی موسوم به قنات، شهره آفاق بود، امروزه در این عرصه دچار پیشرفت چندانی نکرده است و با توجه به این امر نه تنها منابع آبی مناطق بیابانی به صورت کاملاً بهینه تأمین نخواهند شد، که روز به روز روند کم آبی در این مناطق روبه افزایش خواهد گذاشت.

منبع : مرکز اطلاع‌رسانی خانواده شمیم