مجاهدی ‌خدمتگزار

انقلاب اسلامی ایران با تمام ویژگی‌ها و خصوصیات خاص خود و گستردگی سطح شمولیت آن در عرصه‌های مختلف اعم از حوزه‌های گوناگون سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی و همچنین گستره وسیع نیروهای موثر در آن، اعم از فکری، اجرایی، مالی و تبلیغاتی؛ طبیعتا از یک پشتوانه محکم فکری و عقیدتی برخوردار است. این پشتوانه‌ها به مثابه نخبگانی فکری و انقلابی، با وجود برخی ویژگی‌های ذاتی خود، به صورت مستقیم یا غیرمستقیم مشحون از اندیشه‌ها و آرای حضرت امام خمینی(ره) به عنوان رهبر نهضت اسلامی بودند. ازجمله این شخصیت‌های دینی مبارز و مجاهد می‌توان به طیف مختلفی اعم از مراجع، مجتهدین، مدرسین حوزه، وعاظ و خطیبان و طلبه‌های حوزوی اشاره کرد که همگی به گونه‌ای دنباله‌رو نهضت امام خمینی به شمار می‌رفتند.
در این میان از شخصیت‌های مبارزی که پیش و پس از پیروزی انقلاب اسلامی در راه انقلاب در صف انقلابیون قرار گرفت، حجت‌الاسلام شهید مهدی شاه‌آبادی فرزند آیت‌الله میرزا محمدعلی شاه‌آبادی بود. وی در واقع خود فرزند عالم مبارزی بود که بیشتر عمر خود را در راه مبارزه با حکومت‌های طاغوت گذراند و به همین سبب در محیطی کاملا سیاسی پرورش یافت. البته پدربزرگ ایشان نیز آیت‌الله‌العظمی میرزا محمدجواد حسین‌آبادی اصفهانی بود که از علمای بنام زمان خود محسوب می‌شد.
آیت‌الله میرزا محمدعلی شاه‌آبادی پدر شهید شاه‌آبادی در سال ۱۳۰۴ هجری قمری در حالی که ۱۲ ساله بود، همراه پدر و به دستور رضاشاه از اصفهان به تهران تبعید شد. پس از آن به منظور تکمیل تحصیلات علوم دینی به حوزه علمیه نجف و سپس به حوزه علمیه سامرا عزیمت کرد و در درس علمایی چون آخوند خراسانی شرکت نمود و در آنجا به درجه اجتهاد رسید. سرانجام در سال ۱۳۳۰ هجری قمری به درخواست گروهی از مردم شهر تهران عازم این شهر شد و در خیابان شاه‌آباد (جمهوری اسلامی فعلی) مستقر شد و در طول اقامت ۱۷ ساله خود در این شهر، به تبلیغ و گسترش دین، مبارزه با رژیم شاهنشاهی، بخصوص رژیم رضاشاه، همراه آیت‌الله سیدحسن مدرس پرداخت. ایشان مردم را از طریق جلسات درس و سخنرانی آماده‌ می‌کرد. همچنین پس از تاسیس حوزه علمیه قم از سوی آیت‌الله شیخ عبدالکریم حائری یزدی، ایشان در این شهر حضور یافت و ثمره این حضور، تربیت شخصیت‌های برجسته‌ای چون حضرت امام خمینی(ره)، آیت‌الله العظمی مرعشی نجفی و... بود. در مجموع پدر شهید شاه‌آبادی خود از علمای معروف و از اساتید ارزشمند حوزه علمیه به شمار می‌رفت و در عین حال در عرصه سیاست نیز همیشه با حاکمان طاغوت، ضدیت داشت.
● تولد حجت‌الاسلام شاه‌آبادی
حجت‌الاسلام مهدی شاه‌آبادی در سال ۱۳۰۹ هجری شمسی متولد شد و دوران کودکی وی تحت تأثیر فضای علمی، دینی و سیاسی چنین خانواده‌ای، سپری شد. وی از همان دوران کودکی به فراگیری قرآن روی آورد و در سال ۱۳۱۳ هجری شمسی در ۴سالگی در حالی که همراه پدر از قم عازم تهران شده بود، فراگیری قرآن را در مکتبخانه امام‌زاده یحیی آغاز کرد. پس از آن همراه ۲ تن از دیگر برادرانش به مدرسه توفیق رفت. سرانجام در حالی که ۱۴ سال داشت به منظور کسب علوم دینی، وارد مدرسه مروی تهران و ۴ سال بعد نیز ملبس به لباس روحانیت شد. پس از درگذشت پدرش آیت‌الله العظمی میرزا محمدعلی شاه‌آبادی، در سال‌ ۱۳۲۳، حجت‌الاسلام شاه‌آبادی برای ادامه و تکمیل دروس حوزوی، مجددا عازم شهر قم شد و پس از حضور یک ساله در این شهر، به منظور گذراندن دوره دبیرستان باز هم به تهران بازگشت که اتمام دوره دبیرستان وی همزمان با وقوع کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ و سقوط دولت مصدق بود. در همین مقطع عازم شهر قم شد و از محضر آیات عظام و علمایی چون آیت‌الله مشکینی، گلپایگانی، امام خمینی، اراکی و دیگر شخصیت‌های دینی کسب فیض کرد. او در سال ۱۳۳۶ در ۲۷ سالگی تصمیم به تشکیل خانواده گرفت و با یکی از نوادگان میرزای شیرازی نهضت تنباکو، ازدواج کرد و با این وجود سرپرستی مادر گرامی خود را نیز به عهده گرفت.
● مبارزات و فعالیت‌ها پیش از پیروزی انقلاب اسلامی
مبارزات شهید شاه‌آبادی به اوایل دهه ۱۳۳۰ یعنی زمانی که هنوز طلبه جوانی بود بازمی‌گردد و بخصوص به سال‌های آغاز مرحله خفقان سیاسی محمدرضا پهلوی مربوط می‌شود.
مبارزات بعدی ایشان تحت تأثیر آغاز نهضت امام در اوایل دهه ۱۳۴۰ بود. در این سال‌ها بیشتر فعالیت شهید شاه‌آبادی به فعالیت‌های تبلیغی در روستاهای دورافتاده سپری می‌شد. پس از آن نیز با پیوستن به جمع علما و وعاظ انقلابی، عملا وارد مرحله جدی مبارزات شد. در همین خصوص وی یکی از امضاکنندگان نامه جمعی از علما و مدرسان حوزه علمیه قم‌‌‌بر ضد رژیم و پس از حصر امام خمینی(ره) در مهر ۱۳۴۲ بود. پس از آن هم بارها از امضاکنندگان نامه‌ها یا پیام‌های علمای حوزه بر ضد رژیم یا حمایت از مبارزات امام بود. وی طی این سال‌ها در تمامی فعالیت‌های تبلیغی خود در نقاط مختلف کشور در واقع یکی از مروجان اندیشه‌های امام و بحث مرجعیت ایشان بود. زیرا در این مقطع حکومت پهلوی از مطرح شدن نام امام خمینی با توجه به سوابق مبارزاتی ایشان به عنوان مرجع اعلم، پس از رحلت آیت‌الله بروجردی وحشت داشت و به همین سبب به انحای مختلف با این موضوع مخالفت می‌کرد.
وی پس از گذشت ۲۱ سال حضور در قم، در سال ۱۳۵۰ به تهران بازگشت و به دعوت اهالی روستای رستم‌آباد شمیران، عازم این منطقه شد و امامت جماعت مسجد آنجا را به عهده گرفت. با حضور شهید شاه‌آبادی در این روستا، این منطقه به یکی از پایگاه‌های مبارزه برضد رژیم پهلوی تبدیل شد. همچنین در این مدت ایشان در زمینه جذب و هدایت جوانان متعهد منطقه و تشکیل جلسات مذهبی در کنار تهیه و تکثیر اعلامیه‌ها و نوارهای امام خمینی که از نجف ارسال می‌شد، فعال بود. همچنین برگزاری جلسات تفسیر قرآن در مسجد رستم‌آباد که در شب‌های شنبه هر هفته تشکیل می‌شد از دیگر فعالیت‌های ایشان بود که شرکت‌کنندگان در این جلسات پس از پیروزی انقلاب اسلامی، در پست‌ها و سمت‌های حساس مشغول به کار شدند.
از دیگر فعالیت‌های شهید شاه‌آبادی، تشکیل صندوق ذخیره علوی بود که این اقدام نیز در حل مشکلات مالی و اقتصادی خانواده افرادی که در رژیم پهلوی به زندان می‌افتادند، کمک فراوانی می‌کرد. در واقع یکی از اهداف اصلی این صندوق، تقویت و پشتیبانی مالی انقلابیون بود.
اقدامات تبلیغی و مبارزات شهید شاه‌آبادی بویژه از اوایل دهه ۵۰ که در واقع سال گسترش مبارزات انقلابیون بر ضد رژیم پهلوی محسوب می‌شد، دارای ابعاد وسیعی شد، به گونه‌ای که از این مقطع به بعد ایشان ۵ بار زندان و یک بار تبعید شد.
اولین مورد دستگیری حجت‌الاسلام شاه‌آبادی مربوط به سال ۱۳۵۲ می‌شود که مامورین امنیتی پهلوی به سبب فعالیت‌های مخفی و علنی وی به منزل او ریختند و پس از بازرسی، تعدادی از کتاب‌های ایشان را ضبط کردند و شهید شاه‌آبادی نیز دو روز پس از آن با حکم بازپرس شعبه ۵ دادستانی ارتش، به جرم اقدام علیه امنیت کشور دستگیر و راهی بازداشتگاه ساواک شد. وی پس از ۳ ماه بازداشت و تحمل شکنجه‌های سنگین، در تاریخ ۲۸/۶/۵۲ براساس رای دادگاه عادی شماره یک تهران، به یک سال حبس محکوم شد که پس از اعتراض به آن، حکم مذکور به ۴ ماه کاهش یافت. با این که در اوایل آبان ماه ۱۳۵۲ حکم آزادی وی از زندان صادر شد، ولی همچنان تحت مراقبت‌های شدید ساواک قرار گرفت.
دومین زندان شهید شاه‌آبادی پس از چند ماه آزادی از زندان اول و به دنبال حمایت بی‌شائبه وی از مرجعیت امام خمینی(ره) و ادامه مبارزات و فعالیت‌های وی بر ضد رژیم پهلوی صورت گرفت. به این ترتیب در بهمن ۱۳۵۳ مجددا از سوی ساواک دستگیر شد و در بازرسی از منزل وی دوباره کتاب‌هایی انقلابی به دست آمد. وی پس از ۲۰ روز بازداشت موقت، به علت ناتوانی ساواک در اثبات اتهام‌های وارد شده، با حکم دادستانی ارتش در تاریخ ۱۷/۱۲/۱۳۵۳ از زندان آزاد شد.
سومین مورد زندان حجت‌الاسلام شاه‌آبادی مربوط به سال ۱۳۵۴ و اتهامی مبنی بر ارتباط با سازمان مجاهدین خلق می‌شود. به همین دلیل ماموران ساواک پس از آگاهی از این اتهام، به منزل وی ریختند و از آنجا یک دستگاه ماشین پلی‌کپی، مقدار زیادی اعلامیه، کتاب و نوار با موضوعیت سخنان امام، کشف و ضبط کردند، اما پس از حدود ۲ ماه بازداشت، ساواک نتوانست اتهام ارتباط با مجاهدین خلق را ثابت کند و در آبان ۱۳۵۴ به قرار التزام عدم خروج از حوزه قضایی تهران، با حکم بازپرس دادستانی ارتش، از زندان آزاد شد.
شهید شاه‌آبادی علنا در منابر علیه رژیم شاه سخن می‌گفت و نوارها و اعلامیه‌های امام را شخصا توزیع می‌کرداز دیگر سیاست‌هایی که ساواک به منظور ایجاد ممانعت برای فعالیت‌های سیاسی انقلابیون، خصوصا روحانیون انقلابی در پیش گرفت، راهکار تبعید بود. به طوری که هرگاه احساس می‌کرد نمی‌تواند از طریق بازداشت یا زندان، مانع ادامه فعالیت‌های آنها شود، به سیاست تبعید روی می‌آورد. در مورد حجت‌الاسلام شاه‌آبادی نیز پس از این که ساواک متوجه شد ایشان بعد از هر بار آزادی از زندان، همچنان به فعالیت‌های تبلیغی خود بر ضد رژیم ادامه می‌دهد، این سیاست را مورد اجرا قرار داد. نمونه این فعالیت‌های تبلیغی و فرهنگی حجت‌الاسلام شاه‌آبادی در اواخر سال ۵۴ و اوایل سال ۵۵ بود که نهایتا رژیم را وادار کرد در آذرماه ۱۳۵۵ ایشان را به مدت ۳ سال به اقامت اجباری در مرکز شهرستان بانه از توابع استان کردستان محکوم کند. پس از حضور شهید شاه‌آبادی در این منطقه، با وجود تصور ساواک و این که تمامی اقدامات و روابط ایشان تحت کنترل شدید ساواک قرار داشت، ایشان روابط نزدیکی با علمای اهل تسنن برقرار ‌نمود و آنها را به مبارزه با رژیم پهلوی دعوت می‌کرد. همچنین در این مدت به فعالیت‌هایی نظیر برگزاری کلاس‌های تعلیم و تفسیر قرآن برای جوانان و دانش‌آموزان این شهر اقدام کرد که پس از مدت کوتاهی با ممانعت عوامل رژیم مواجه شد. در نهایت تلاش‌های حجت‌الاسلام شاه‌آبادی در نزدیک کردن مسلمانان شیعه و سنی، باعث شد تا ساواک ادامه حضور وی را در این منطقه به صلاح نداند و رژیم از ترس شورش اکراد این منطقه، تصمیم گرفت به تبعید ایشان پایان دهد و به همین سبب بعد از گذشت ۶ ماه از مدت تبعید، حکم آزادی وی را در اردیبهشت ۵۶ صادر کرد.
مبارزات شهید شاه‌آبادی اندکی بعد از این که از بازداشت در تبعیدگاه آزاد شد یعنی از سال ۱۳۵۶ جنبه علنی به خود گرفت و ایشان علنا در منابر علیه رژیم سخن می‌گفت و نوارها و اعلامیه‌های امام را نیز شخصا توزیع می‌کرد. وی همچنین از کسانی بود که همراه شخصیت‌های مبارزی چون آیت‌الله بهشتی، استاد مطهری، دکتر باهنر، آیت‌الله موسوی اردبیلی، آیت‌الله مهدوی کنی، هاشمی رفسنجانی و... از پایه‌گذاران اصلی جامعه روحانیت مبارز در این سال‌ها بود و همچنین به عنوان امام جماعت مسجد رستم‌آباد، مسوولیت یکی از مناطق هشت‌گانه تشکیلات جامعه روحانیت مبارز تهران را به عهده داشت.
همچنین در طول سال‌های ۵۶ و ۵۷، در کلیه نامه‌ها و اعلامیه‌هایی که در مناسبت‌های مختلف توسط علما و روحانیون تهران بر ضد رژیم پهلوی منتشر شد، نام حجت‌الاسلام شاه‌آبادی همواره به عنوان یکی از امضاکنندگان دیده می‌شود. وی به همین سبب در ۳۰/۳/۱۳۵۷ بازداشت و برای بازجویی و اعمال شکنجه به کمیته مشترک ضدخرابکاری ساواک منتقل شد. سرانجام پس از تحمل شکنجه‌های سنگین در اواخر آبان ۵۷ با رای شعبه ۱۲ بازپرسی دادستانی ارتش از زندان آزاد شد.
۲ هفته پس از آزادی از زندان، این‌بار نیز به دلیل ادامه مبارزات، در ۱۲ آذر ۵۷ دستگیر و به زندان باغشاه منتقل شد و در آنجا نیز زیر شدیدترین شکنجه‌های ساواک قرار گرفت. پس از آن هم به زندان اوین منتقل و ممنوع‌‌الملاقات شد. در نهایت در سوم بهمن ۵۷ یعنی ۹ روز قبل از ورود امام (ره) به تهران از زندان آزاد شد.
آزادی شهید شاه‌آبادی از زندان با آخرین روزهای حیات رژیم پهلوی مصادف شد و با اعلام خبر ورود امام به ایران، ایشان نیز با حضور در کمیته استقبال امام‌(ره) و اداره بیت ایشان و نیز ابلاغ فرمان امام مبنی بر لغو حکومت نظامی در ۲۱ بهمن ۵۷ و همچنین مساعدت در خلع سلاح کلانتری‌ها، پادگان‌ها و مهمات‌سازی‌ها و انتقال اسلحه و مهمات به نقاط امن و تشکیل و سازماندهی گروه‌های مردمی برای برقراری امنیت در کشور، فعالانه در امور مربوط به تشکیل حکومت نوپای اسلامی مشارکت داشتند.

ایمان حسین قزل ایاق
منابع:
استادزاده: زندگینامه آیت‌الله العظمی شاه‌آبادی و مجاهد شریف شهید شاه‌آبادی، تهران، حوزه علمیه شهید شاه‌آبادی، ۱۳۶۵.
عبدالکریم مجتبی‌زاده، زندگی و مبارزات حجت‌الاسلام والمسلمین شهید مهدی شاه‌آبادی، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، ۱۳۸۳.
یاران امام به روایت اسناد: شهید حجت‌الاسلام والمسلمین حاج شیخ مهدی شاه‌آبادی، تهران، مرکز بررسی‌های تاریخی، ۱۳۸۲.

منبع : روزنامه جام‌جم