مراسم نوروز ، استان خراسان

نوروز همواره برای ایرانیان با بیداری و زندگی دوباره طبیعت همراه بوده است. این عید قرن‌ها پیش از برانگیخته شدن زرتشت وجود داشته و در آغاز یك جشن ملی و باستانی بوده است؛ اما بعدها به علت وقوع برخی حوادث كه بروز آن‌ها مصادف با نوروز بوده است،‌ این عید جنبه دینی و مذهبی هم به خود گرفته و جلال و عظمت بیش‌تری یافته است.
در خراسان، فقیر و غنی به آداب و رسوم نوروز می‌پردازند و همه‌ مردم آن را گرامی می‌دارند. مراسم نوروز در خراسان، هم‌چون دیگر نقاط ایران،‌ از چند هفته مانده به آغازِ بهار شروع می‌شود. فكر تهیه لباس نو، خانه‌تكانی، سفید كردن ظروف مسین، سبز كردن كوزه و آمدن حاجی‌‌فیروز كه به زبان خراسانی آن را «جیگی‌‌جیگی نه‌نه‌خانم» می‌‌گویند، پیام فرا رسیدن سال نو را برای مردم به همراه دارد.
چند لحظه قبل از تحویل سال، آرد را خمیر می‌كنند و می‌گذارند تا وَر آید. در گذشته، در برخی از روستاهای خراسان رسم بر این بوده است كه دو سه روز قبل از تحویل سال مقدار زیادی نان می‌پختند؛ زیرا معتقد بودند كه در موقع تحویل سال باید صندوق خانه هر خانه‌ای از نان پر باشد.
در هنگام تحویل سال، در هر اتاقی چراغی را روشن می‌كنند و عود می‌سوزانند. آنگاه سفره سفیدی در وسط اتاق پهن می‌‌كنند و دو عدد شمع روشن در طرفین یك جلد كلام‌‌اللّه مجید، و یك آینه در وسط سفره قرار می‌دهند. جلوی آینه مقداری گندم می‌پاشند و روی آینه هم یك تخم‌مرغ می‌‌گذارند تا در موقع تحویل سال، تخم‌مرغ روی آینه بچرخد. یك ظرف عسل در گوشه سفره و یك عدد نان سنگك در گوشه دیگر آن می‌‌گذارند. هفت چیز را كه نام آن با حرف «سین» شروع می‌شود، بر سفره می‌چینند. در هنگام تحویل سال نو، سر كیسه‌های تمام حبوبات و برنج را باز می‌‌گذارند. یك كوزه نو هم می‌‌خرند و پر از آب می‌كنند، نارنجی هم در دهانه آن می‌گذارند، و تا سال نو نشود از آب كوزه استفاده نمی‌كنند. غذای شب سال نو سبزی‌پلو با ماهی است كه قسمتی از آن را هم روی سفره هفت‌سین می‌‌گذارند.
مردم خراسان معتقدند كه اگر سال نو با شنبه آغاز شود، آن سال، «سال نیكویی» است. پس از تحویل سال نو، اعضای خانواده به دیدن یكدیگر می‌روند. مراسم نوروز تا سیزدهم فروردین ادامه دارد.
در روز سیزدهم فروردین، مردم به قصد رفتن به دشت و سبزه‌زار از خانه‌های خود بیرون می‌آیند و عموماً ناهار را در صحرا صرف می‌‌كنند و آنچه آجیل و شیرینی از ایام عید باقی مانده است، در آن روز به مصرف می‌رسانند. در بعضی از شهرهای خراسان رسم است كه علاوه بر روز سیزده، در بعدازظهر روزهای شنبه و چهارشنبه اول سال هم از شهر بیرون می‌روند.