نگاهی به جایگاه قارچهای خوراکی در تولید غذا و ایجاد اشتغال در جهان

به نوشته ماهنامه قشم، این امر كه منطبق بااهداف توسعه كشاورزی پایدار است می‌تواند یكی از سریع‌ترین راهها برای تولید غذا و ایجاد اشتغال برای جمعیت روز افزون جهان باشد. تاكنون بیش از ‪ ۳۷‬هزار و ‪ ۵۰۰‬گونه قارچ در جهان شناسایی شده است كه از این تعداد دو هزار گونه به نوعی خوراكی هستند و فقط ‪ ۲۵‬گونه از بین آنها به‌عنوان غذا شناخته‌شده و از این ‪ ۲۵‬گونه تعداد معدودی به فرم صنعتی تولید می‌شوند. قارچهای خوراكی در شمار بزرگترین و ارزشمندترین منابع طبیعی هستند كه می‌توانند در مدت زمان كوتاه از موادی باارزش غذایی كم،موادی باارزش غذایی بالا تولید كنند. با محدود شدن زمینهای قابل كشت و عملكرد زمینهای كشاورزی در تولید مواد غذایی بخصوص مواد پروتئینی،قارچهای خوراكی می‌توانند جایگاه خودرا بیابند. به‌نوشته این ماهنامه، بر اساس مطالعات انجام شده، از هر هكتار زمین طی یك دوره تولید فقط ‪ ۷۸‬كیلوگرم پروتئین حیوانی (گوشت قرمز) و ‪ ۶۷۵‬كیلوگرم پروتئین آبزیان (ماهی و میگو) به دست می‌آید. این در حالیست كه از هر هكتار زمین با احتساب قابلیت بهره‌گیری از حجم در پرورش قارچهای خوراكی ، ‪ ۶۵‬هزاركیلو گرم پروتئین قارچی در سطح راندمان تولید جهانی و ‪ ۱۴‬تا‪ ۲۱‬هزار كیلوگرم با راندمان تولید در ایران به‌دست می- آید. از آنجا كه تولید پروتئین اصولا گران تمام می‌شود،باتوجه به‌راندمان تولید و كوتاه بودن دوره كشت قارچهای خوراكی، می‌توان به جنبه بسیار مهم اقتصادی بودن تولید آن اشاره كرد. تولید قارچ خوراكی كه محصولی غنی از پروتئین، كلسیم، ویتامین و انواع اسیدهای آمینه ضروری‌است، بااستفاده‌از ضایعات كشاورزی در بسیاری‌از كشورهای جهان جایگاه ویژه‌ای در توسعه‌اقتصادی و ایجاد اشتغال و فرصتهای شغلی دارد. پرورش قارچ خوراكی در چین و ژاپن از سال ‪ ۲۰۰۰‬میلادی آغاز شد و امروزه این دو كشور از بزرگترین كشورهای تولیدكننده صنعتی قارچ خوراكی در جهان بشمار می‌روند. كاشت قارچ در گلخانه ، برای اولین بار در حدود سال ‪ ۱۷۵۴‬میلادی در سوئد آغاز شد و پس از آن به انگلستان و سپس سایر نقاط اروپا گسترش یافت. از آنجا كه‌این قارچها در تاریكی رشد می‌كنند، در اوایل قرن نوزدهم كشت و پرورش آنها در غارهای طبیعی و در كشور فرانسه توسعه یافت. پرورش قارچ خوراكی در نیمه‌اول قرن نوزدهم‌از اروپا به‌ایالات متحده آمریكا انتشار یافت و مزرعه‌داران ایالت پنسیلوانیای آمریكا ، پرورش قارچ را در فضاهای سرپوشیده آغاز كردند كه به سرعت در سایر مناطق نیز رایج شد و به دنبال آن سالنهای ویژه‌ای برای پرورش قارچ خوراكی احداث شد. با پیشرفت دانش "بیولوژی و بیوتكنولوژی"،اصلاح نژاد، جداسازی و شناسایی گونه‌های مختلف قارچهای خوراكی در برنامه پژوهش بسیاری از مراكز تحقیقاتی جهان از جمله ایران قرار گرفت و امروزه شاخصه تخصصی در دانش بیوتكنولوژی محسوب می‌شود. یكی‌از كاربردهای مهم بیوتكنولوژی در بازیافت ضایعات، ایجاد ارزش افزوده در محصولات تجزیه‌شونده طبیعی و ممانعت از آلودگی محیط زیست است. وجود گرما و هوای مرطوب در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری، محدودیت‌های عمده‌ای در امر كشت و پرورش قارچهای خوراكی متداول مانند قارچ "دكمه‌ای" یا ‪ Agaricus Bisporus‬و "شی‌تاكه" یا ‪ Lentinual Edodes‬ایجاد می‌كند اما كشت و پرورش این نوع قارچهای خوراكی سازگار با شرایط مناطق گرمسیری و نسبت به سایر قارچهای خوراكی، كم هزینه است. انتخاب و پرورش‌این نوع قارچهای خوراكی برای كشاورزان با درآمدهای محدود می‌تواند منبع درآمد مناسبی باشد. در بین انواع قارچهای خوراكی كه در جهان پرورش داده می‌شود، قارچ شیری یا ‪ ، Milky Mushroom‬قارچ خوراكی جدیدی است كه با سرعت رشد بالا و مقامت نسبت به حرارت، جایگاه خاصی در كشت و صنعت قارچهای خوراكی یافته است. این قارچ در ‪ ۳۰‬تا‪ ۴۰‬درجه سانتی گراد طی ‪ ۲۵‬تا‪ ۳۰‬روز تولید پایه می‌كند و وزن كلاهك آن در برخی مواقع تا دو كیلوگرم می‌رسد. از مزیتهای قارچهای خوراكی بالا بودن قابلیت هضم پروتئین قارچ كه حدود ‪ ۹۰‬درصد است، می‌باشد. باتوجه به‌اسیدهای آمینه پروتئین قارچهای خوراكی‌از نظر كیفی،پروتئین آن جایگاهی بین پروتئین حیوانی و گیاهی تلقی‌می‌شود" و " با توجه به قابلیتهای قارچهای خوراكی‌می‌توان با تنظیم رشد آنها در محیط كشت،كیفیت آنها را بهبود بخشید". قارچهای خوراكی علاوه بر پروتئین ، منابع ارزشمندی از املاح، ویتامینها، فیبرهای غذایی و موادی با خواص دارویی را دارا هستند. هم‌اینك مركز بیوتكنولوژی خلیج فارس در جزیره قشم پس از هند، دومین مركز تولید قارچهای خوراكی مناطق گرمسیری جهان است و قارچهای خوراكی رادر چهار رنگ زرد،صورتی،سفید و سرمه‌ای تولید می‌كند كه در تزئین سالادها و كنسروسازی مورد استفاده قرار می‌گیرند. این مركز تنهاانجمن خاورمیانه‌ای،انجمن جهانی تولیدكنندگان قارچ خوراكی در منطقه خلیج‌فارس است كه به‌عنوان مشاور و رفرنس در تولید قارچهای خوراكی در جهان، در این مركز معرفی شده است.

منبع : خبرگزاری جمهوری اسلامی ـ ایرنا