آموزش و انگیزش

انگیزش، عامل بسیار مهمی در عملكرد انسان‌ها است. می‌گوییم مهم، زیرا انگیزش از آموزش نیز مهمتر است اما متاسفانه بیشتر آموزش دهندگان از جنبه‌های متعدد انگیزش بر یادگیری آگاهی كامل ندارند و موقعیت‌ها و شرایط آموزشی به ندرت ایجاد اشتیاق می‌كنند.
مربیان محترم اگر مایل به بهره‌برداری از توانایی‌های انسان باشند، باید بر انگیزش و جنبه‌های عاطفی آموزش، تاكید بیشتری كنند.
موضوع این است كه یادگیری همواره با انگیزش سر و كار دارد. ما نمی‌توانیم یادگیری را فعالیتی صرفا ذهنی بدانیم؛ كاری كه متاسفانه اغلب اجرا می‌كنند. اشتیاق به یادگیری دقیقا اساس هر آموزش است كه باید مورد توجه قرار گیرد. در این راستا پیشنهادهایی مطرح است كه به شما والدین و مربیان عزیز و مهربان در ایجاد انگیزش و یادگیری بهتر فراگیران كمك می‌كند:
۱) تنوع در یادگیری:
یادگیری ممكن است گاهی خسته كننده و تكرار آن كسالت‌آور باشد، ساعت‌ها روی نیمكت نشستن برای خیلی‌ها خوشایند نیست. تنوع فعالیت‌ها در كلاس و ارایه محرك‌های گوناگون و استفاده از ابزارهای آموزشی متنوع باعث می‌شود تا انگیزش در یادگیرنده ایجاد شود و با شوق بیشتری به درس گوش فرادهد، در نتیجه یادگیری بهتر صورت می‌گیرد.
۲) مشاركت فعال در یادگیری:
برای فعالیت‌های عملی هیچ راهی وجود ندارد جز اینكه یادگیرندگان را از روی صندلی‌ها بلند كرده تا به فعالیت بپردازند. در اصل تعلیم و تربیت یادگیری عملی، بسیار قوی و موثر است. هر چه آموزش‌های عملی بیشتر باشند، علاقه دانش‌آموز بیشتر و یادگیری هم بهتر خواهد بود. باید یادگیرندگان را از صندلی‌ها بلند كرد تا به كارهای عملی بپردازند.
۳) نشاط در یادگیری:
برخلاف بعضی نظرها كه اعتقاد دارند برای یادگیری باید سخت‌گیری صورت گیرد، باید این واقعیت را پذیرفت كه تفریح و سرگرمی و بازی در جریان درس معجزه می‌كند. البته مسلم است كه منظور تفریح و سرگرمی است كه به درس مربوط باشد.
۴) ایجاد تعامل اجتماعی:
انسان‌ها موجوداتی اجتماعی‌اند و دوست دارند كه با یكدیگر تعامل داشته باشند. بیشتر كلاس‌ها پر از ردیف صندلی‌هایی است كه خلاف خواسته دانش‌آموزان است. محیطی خلق كنید كه در آن امكان تعامل و تبادل افكار وجود داشته باشد. معلم دانا صحبت كردن خود را به حداقل و صحبت كردن یادگیرندگان را به حداكثر می‌رساند.
۵) حمایت از طریق هم‌كلاسی‌ها:
بهترین كار برای ایجاد انگیزه در دانش‌آموزان این است كه از آنها بخواهیم در یادگیری مطالب درسی به یكدیگر كمك و یاری برسانند.
۶) پیوند دادن مهارت‌ها و مطالب جدید با مهارت‌های قبلی:
این كار توانمندی‌های آنها را تقویت می‌كند. هنگام معرفی مهارت‌ها و یا دانش جدید، آنها را با مهارت‌ها و دانسته‌های قبلی ربط دهید. همچنین انتظاری را در دانش‌آموز به وجود آورید كه آنچه اكنون یاد گرفته شده، در آینده كاربرد خواهد داشت. هرگز آموزش را به یادگیری مطالب فعلی محدود نكنید و حتما مطالب قبلا آموخته شده را دوباره‌گویی نمایید. بهترین راه برای آموختن مهارت‌های جدید، تلفیق آنها با مهارت‌های قبلی فراگیرنده است. این كار توانمندی‌های فراگیران را تقویت می‌كند
۷) برای فهم و درك مطلب، فرصت كافی ایجاد كنید:
یادگیری مستلزم زمان است و دست‌یابی به درك عمیق در زمان بیشتری تحقق می‌یابد. متاسفانه ما در آموزش‌های گروهی اغلب عجله به خرج می‌دهیم و نمی‌گذاریم یادگیرنده درك بهتر و خوبی از موضوع داشته باشد. افزایش فرصت یادگیری موجب خوب فهمیدن درس و بالاتر رفتن انگیزه برای فراگیری آن مطلب و موضوع درسی می‌شود.
۸) ایجاد فرصت تمرین و بازخورد بیشتر:
هر چقدر فرصت بیشتر باشد، زمان برای تمرین مطالب و برنامه‌های آموزشی بیشتر خواهد بود. باید به یادگیرندگان این مطلب را بفهمانیم كه شما می‌توانید این درس را یاد بگیرید و این یعنی ایجاد انگیزش.
۹) بگذارید یادگیرندگان خلاقیت خود را نشان دهند:
در برنامه‌های آموزشی خود خلاقیت به وجود آورید. آموزش به این شیوه كه این راه حل است و اگر این مسایل را با این روش انجام بدهید، بیشتر سبب بروز تفكر هم‌گرا می‌شود و قدرت خلاقیت و تفكر واگرا كه همه از آن برخوردارند، تقویت نمی‌شود و بروز نمی‌كند. سعی كنید با ارایه راه حل‌های مناسب، تفكر خلاق را پرورش دهید. سعی كنید پرسش را با پرسش پاسخ دهید. به این ترتیب تفكر خلاق را پرورش خواهید داد
۱۰) مطمئن شوید كه یادگیرندگان موفق می‌شوند:
هیچ چیز مانند موفقیت كارایی ندارد. آموزش فعال، فرصت‌های بسیاری برای موفقیت یادگیرندگان پدید می‌آورد.
۱۱) درس را با ارایه دلیل برای برانگیختن دانش‌آموزان آغاز كنید:
دانش‌آموزان واقعا به دلیلی برای انگیزش احتیاج دارند. سعی كنید به آنها بگویید كه موضوع یا تكلیف درس برای چه چیزی خوب است. چگونه این موضوع یا تكلیف درسی می‌تواند آنها را برای انجام سایر چیزها آماده كند و چرا مهم و جالب است.
۱۲) از تحسین كلامی و غیركلامی استفاده كنید:
گفتن كلماتی مانند خوب، بسیار خوب، عالی است و نظایر اینها و یا با یك دست بر پشت فراگیر زدن، با سر تایید كردن، چشم بر هم زدن و... می‌تواند یك وسیله انگیزش قدرتمند محسوب شود.
۱۳) گاهی كارهای غیرمنتظره انجام دهید:
اگر دانش‌آموزان درباره مشكلات یادگیری صحبت می‌كنند، ناگهان درباره مشكل یادگیری خودتان صحبت كنید. اگر شما خود به طور معمول سوال امتحان را تهیه می‌كنید، این دفعه از دانش‌آموزان بخواهید كه سوال تهیه كنند و... این اتفاقات غیرمنتظره اثر جالب توجه داشته و آنها را به موضوع مربوطه درگیر می‌سازد. صحبت‌ها و روش‌های غیرمنتظره شما می‌تواند اثر جالب توجهی در یادگیری فراگیران داشته باشد
۱۴) در مثال‌ها از موارد آشنا استفاده كنید:
هنگامی كه می‌خواهید مثالی بزنید، از مواردی استفاده كنید كه آشناست. برای مثال بهتر است به جای اسامی گوناگون و ناآشنا، از اسامی دانش‌آموزان استفاده كنید یا عنوان‌های كتاب‌هایی كه آنها خوانده‌اند، یا فهرست شرح حال افراد مورد علاقه آنها در ورزش یا هنر و غیره استفاده كنید. به یاد داشته باشید كه آشنا بودن، معنی‌دار بودن و تداعی‌ها می‌تواند یادگیری و یادآوردن را بهبود بخشد.
● حرف آخر
ما به عنوان معلمان و مربیان اگر مایل به بهره‌برداری از توانایی‌های انسان هستیم باید بر انگیزش وجنبه‌های عاطفی آموزش تاكید بیشتری كنیم. ایجاد انگیزه در دانش‌آموزان یكی از مهم‌ترین وظایف مربیان و معلمان است. در دنیای پرهیجان تعلیم و تربیت برای جلب توجه افرادی كه آنها را آموزش می‌دهیم، فراهم آوردن محیطی سرشار از انگیزش امری لازم و ضروری است.
امید است نكته‌های مورد بحث در این مقاله در كشف راه‌حل‌های جدید ایجاد انگیزه برای شما سودمند بوده باشد.

منبع : پایگاه اطلاع رسانی سلامت ایرانیان