ناتو پلیس جهان نیست

اکنون دوسال، یعنی نیمی ازمدت زمان مسؤولیت شما به عنوان دبیرکل ناتو می گذرد.دبیرکل ناتو برای چهارسال منصوب می شود و این احتمال وجوددارد که این مدت برای یکسال دیگر تمدید شود.
بنابراین نمی دانم که تا این لحظه، نیمی از زمان مسؤولیتم سپری شده است یا نه، اما درهرحال، پس از گذشت دوسال، می توان به یک جمع بندی کلی دست یافت که ناتو به کدام جهت درحال تحول و پیشرفت است.
همین سؤال نیز وجوددارد که ناتو به کدام سو درحال حرکت است؟
من از همان ابتدای فعالیتم گفته ام که نقش سیاسی ناتو در جهان باید تقویت شود. ما تا حد نسبتاً زیادی پیشرفتهایی داشته ایم. در دوسال گذشته، در شورای آتلانتیک درباره مباحث و موضوعات عمده سیاسی بحث و تبادل نظرهای فراوانی صورت گرفته است.
پرداختن به بعضی از این موضوعات با تأخیر همراه بود.
ما سرگرم وضعیت خاورمیانه بودیم و هنوز هم تمام توجه ما به مسأله امنیت انرژی معطوف است. درزمینه موضوعات دیگر، گفت وگو با کشورهای حاشیه دریای مدیترانه را بیشتر کرده ایم و مناسبات ناتو با کشورهای شورای همکاری خلیج فارس درحال گسترش و پیشرفت است.
در اروپا، شورای ناتو _ روسیه را داریم و گفت وگویی فشرده با اوکراین برسر عضویت این کشور در ناتو. با استرالیا، نیوزیلند، ژاپن و کره جنوبی _ کشورهای خط تماس _ مذاکرات درحال پیگیری است و ارتباطات بهتری برقرار شده است. نقش سیاسی ناتو به طرق گوناگون درحال تقویت است و این امر کاملاً ضرورت دارد.
در زمینه دگرگونی درونی و تغییر شکل نظامی ناتو، کارها چگونه پیش می رود؟
این مطلب، دومین موضوع مهم است. دراین حوزه باید برای بسیاری از سؤالات پاسخی پیداکنیم. آیا برای وظایف جدید و چالشهای سیاسی و امنیتی درجهان، نیروهای نظامی مناسب دراختیار داریم؟ آیا این توان را داریم که آنها را از یک نقطه از جهان به نقاط دیگر منتقل کنیم؟ چگونه هزینه عملیات و یا مخارج نیروهای واکنش سریع ناتو را تأمین کنیم و تا چه میزان بودجه دفاعی کشورهای عضو افزایش پیداکند؟ برای بسیاری از این موارد، ما در نیمه راه هستیم. روند حرکتی ما مثبت است، اما همچنان بسیاری کارها برای انجام دادن وجوددارد.
اگر درست فهمیده باشیم شما برای ناتو در قرن ۲۱ وظیفه و نقشی جهانی درنظرگرفته اید.
این برداشت درستی نیست. ناتو، پلیس جهان نیست و نباید هم با جاه طلبی رفته رفته به پلیس جهانی بدل شود. اما اگر دیگران از ناتو درخواست کمک کنند، با آنان همکاری خواهدکرد.
به همین دلیل، ما از اتحادیه آفریقا برای مأموریتشان در دارفور سودان پشتیبانی و حمایت کردیم و به درخواست پاکستان و سازمان ملل متحد برای کمکهای بشردوستانه به قربانیان زمین لرزه در کشمیر واردعمل شدیم.
اما ناتو، سازمان بشردوستانه نیست.
درست است، ناتو، پیمانی سیاسی و نظامی است، اما اگر یک فاجعه طبیعی رخ بدهد، می تواند هدایت کمکهای انسانی را برعهده بگیرد.
درباره پیشنهاد «آزنار» نخست وزیر سابق اسپانیا مبنی بر عضویت کشورهایی نظیر اسرائیل و استرالیا در ناتو چه عقیده ای دارید؟
این پیشنهاد واقع بینانه ای نیست. ما از شراکت و همکاری اینگونه کشورها صحبت می کنیم، نه از عضویت.
شما درصدد آن هستید که ارتباط ناتو با سازمان ملل متحد را فرمول بندی کنید. آیا این امر می تواند به این معنا باشد که برای مأموریت صلح سازمان ملل متحد در دارفور، ناتو خود را بیش از آنچه تاکنون بوده است، درگیر این مسأله کند؟
شاید بدنباشد که به یک رابطه ساختاری میان ناتو و سازمان ملل متحد برسیم. عملیات ما در دارفور مبتنی بر ضابطه نمایندگی ازطرف سازمان ملل متحد است. اما ناتو برخلاف آنچه این روزها گفته می شود، درپی برجای گذاشتن ردپایی سیاسی در منطقه نیست.
برای مسائل آفریقا می تواند راه حلهایی متناسب با وضعیت آفریقا وجودداشته باشد نه راه حلهایی اروپایی و یا آتلانتیکی. اگر از ناتو تقاضایی رسمی به عمل آید، طبعاً در آن سازمان بحث جدی پیش خواهدآمد. در هر مأموریت احتمالی که در آینده برای سازمان ملل متحد پیش آید، مسأله اساسی ما بویژه برسرآموزش و حمایت و پشتیبانی بیشتر در زمینه برنامه ریزی و تدارک و تأمین خواهدبود. من نمی توانم اعزام نیروهای نظامی را تصورکنم.
مأموریت بشردوستانه در کشمیر پاکستان که اولین مداخله نیروهای واکنش سریع ناتوبود، اخیراًبه پایان رسید. چه تجربیاتی دراین مأموریت به دست آمد؟
نیروهای ناتو به مدت ۹۰ روز در پاکستان هماهنگ با دولت آن کشور مشغول عملیات بودند. ما در پاکستان هم به دنبال برجای گذاشتن ردپایی سیاسی در منطقه نبودیم. با پایان یافتن این عملیات، اکنون زمان ارزیابی تجربیات فرارسیده است. البته یک مطلب روشن است: ما باید راهی برای تأمین مخارج سنگین و مشترک چنین مأموریتهایی پیداکنیم. نقل و انتقال هوایی بیش ازاندازه پرهزینه است. وقتی کشوری که عضو ناتو است و به صورت چرخشی، بخش عمده ای از نیروهای نظامی، تجهیزات و وسایل حمل و نقلش دراختیار نیروی واکنش سریع قرارگرفته است، زمان اجرای مأموریتش فرامی رسد، باید بتواند به سرعت وارد عملیات شود.
بنابراین نیروی واکنش سریع ناتو نباید با قرعه کشی تشکیل شود و به همین جهت هم ما درباره امکانات تأمین هزینه سنگین و مشترک در بین اعضا مشغول بحث و گفت وگو هستیم. هنوز هم یک طرح کلی آماده وجودندارد. در پاکستان، کشورهای ایتالیا، لهستان و اسپانیا درخط اول قرارداشتند.
مواردی که بیان کردید، قابل درک است. چرا در این مورد بین اعضا اختلاف و مقاومت وجوددارد؟
دشواری مسائل برسر تأمین مخارج است. فقط کافی نیست که بگوییم اگر هزینه چیزهای مشترک تأمین بشوند، پس همه مسائل حل شده اند. اغلب کشورهای عضو، تصمیمی برای پرداخت دوباره هزینه ها را ندارند.
فرض بگیریم کشور خود من، هلند، نیروهای نظامی هلند، هلی کوپتر «آپاچی» دراختیار دارند که بیشتر کشورهای اروپایی عضو ناتو فاقد آن هستند. این نوع هلی کوپترها بارها در عملیاتها مورداستفاده قرارمی گیرند. بنابراین هلندیها درواقع دوبرابر پرداخت می کنند. یکبار برای خرید هلی کوپتر و هربار که به اجرای عملیات می پردازد. اینجاست که باید به ترازی در هزینه ها دست پیداکنیم.
نظر خود من ترکیبی ازشیوه های پرداخت است: برای ترابری هوایی که فوق العاده هزینه بر است، روش پرداخت به صورت مشترک و برای بقیه مخارج می تواند قاعده کلی «پرداخت به صورت موردی» رعایت شود.
به گمان شما، چه وقت در شورای ناتو در این باره اتفاق نظر حاصل می شود؟
امیدوارم تا ملاقات سران ناتو در ماه نوامبر در «ریگا» (پایتخت کشور لتونی) راه حلی پیداکنیم. ضروری است که در همین سال جاری، نیروهای واکنش سریع ناتو به توان عملیاتی لازم برسند.
به علاوه، نیاز به یک برنامه ریزی درازمدت برای تعیین اینکه چه کشوری در چه زمانی کدام واحدهای نظامی خود را آماده کند، داریم. برنامه فعلی این نیروها خیلی کوتاه مدت است.
درباره اعضای ناتو صحبت کردیم. وضعیت اعضای جدید ازچه قرار است؟ آیا درهای ناتو کماکان برای ورود کشورهای دیگر به این پیمان باز است؟
ورود به ناتو براساس یک قاعده مشخص، مشکلی ندارد و درهای ناتو برای اعضای جدید باز است. کشورهای خواهان عضویت در رده بندی های متفاوتی جای می گیرند. در منطقه بالکان، برنامه ای عملی برای عضویت مقدونیه، کرواسی و آلبانی داریم. کرواسی با تحویل سرگرد «گوتونیاس» به دادگاه جنایات جنگی در «لاهه» گام مهمی در این زمینه برداشته است. اما پیوستن کرواسی به ناتو مشروط به آمادگی هرچه بیشتر این کشور است و نه به جلسه سران. در ریگا، موضوع مباحث رهبران ناتو بیشتر تغییرشکل نظامی و دگرگونی درونی ناتو خواهدبود و کمتر درباره گسترش بحث خواهدشد.
درجلسه بعدی سران در سال ،۲۰۰۸ موضوع اعضای جدید در دستورکار اجلاس قرارخواهدگرفت.
دورنمای عضویت اوکراین و گرجستان را چگونه می بینید؟
با اوکراین، گفت وگوهای جدی و دشواری درحال پیگیری است. مسأله مهم برای تفاهم و نزدیکی بیشتر، انتخابات پارلمانی این کشور درماه مارس است. ما امیدواریم انتخاباتی آزاد و عادلانه برگزارشود. درمورد گرجستان، این کشور، برنامه عملی مربوط به خود را دارد. آنها می توانند در طرح ناتو با عنوان «مشارکت برای صلح» سهیم شوند. همچنین درباره گرجستان موضوع بر سر اصلاحات است.
بوسنی هرزگوین و صربستان _ مونته نگرو در طرح مذکور مشارکت ندارند، به دلیل آنکه جنایتکاران جنگی کارادژیچ و ملادیچ را به لاهه تحویل نداده اند که امیدواریم این امر هرچه زودتر اتفاق بیفتد.
آیا این تنها شرطی است که باید این دو کشور برآورده کنند؟
کارادژیچ و ملادیچ باید در برابر دادگاه جنایات جنگی پاسخگو باشند. وقتی آنها تحویل داده شوند، می توانیم بلافاصله برنامه «مشارکت برای صلح» را شروع کنیم. تحویل این دو نفر شرط لازم عضویت بوسنی و صربستان مونته نگرو است.
چندی پیش، عنوان کرده بودید که افغانستان درعملیات ناتو جایگاه ویژه ای دارد...
هنوز هم این را می گویم.
آیا ناتو در آینده علیه جرایم موادمخدر در افغانستان با شدت بیشتری مبارزه خواهدکرد؟
ناتو در صف مقدم چنین مبارزه ای قرارنخواهدگرفت. درواقع، شاید موادمخدر بزرگترین مشکل افغانستان باشد. اما نیروهای ایساف، نقشی غیر از آنچه تاکنون داشته اند، بازی نخواهندکرد. مبارزه با تولید و تجارت موادمخدر در درجه اول برعهده دولت افغانستان است و جزو مسؤولیت آنها محسوب می شود. به نظر ما، این مطلب مغایرتی با اهتمام دولت در پشتیبانی ازگروههای محلی بازسازی در داخل افغانستان ندارد.
آیا در ۱۰ و یا حتی ۲۰ سال آینده در افغانستان حضور خواهیدداشت؟
این را که تا چه زمانی در افغانستان خواهیم بود، نمی دانم. تا آینده مشخصی در آنجا هستیم. امیدواریم که دولت افغانستان در یک زمان قطعی بتواند مسؤولیت امنیت را برعهده بگیرد. مسأله تعیین کننده، آموزش ارتش افغانستان است.
مشاجرات طولانی که در دولت و پارلمان هلند درمورد حضور نیروهای این کشور در استان «اروزگان» افغانستان وجوددارد را چگونه ارزیابی می کنید؟
برای ناتو و هلند، همکاری متقابل در افغانستان ضروری است. نیروهای هلندی، نخبه و زبده هستند. البته این امر کاملاً بجاست که در پارلمان روی این مسأله، بحث جدی انجام گیرد، زیرا بالاخره قرار است که مردان و زنان هلندی به یک مأموریت خطرناک فرستاده شوند، اما از یک زاویه دیگر هم مسأله همبستگی و اتفاق نظر در ناتو مطرح است. در یک پیمان متحد بسیار مهم است که تا آنجا که امکان دارد، تعداد کشور بیشتری در یک مأموریت مشارکت کنند.
ترجمه ایرج جودت

منبع : روزنامه ایران