خطرناک، اما قابل علاج

سرطان از بیماری هایی است كه می تواند بافت ها یا اندام های مختلف بدن را درگیر كند. بیماری سرطان در هر بافت یا عضوی از بدن انسان زمانی آغاز می شود كه سلول های آن برخلاف قوانین طبیعت و بدون كنترل رشد كنند، كه با این رشد غیرطبیعی گاهی در كوتاه مدت و گاهی در طولانی مدت باعث اختلال در عملكرد بافت عضو یا اعضایی از بدن می شود. رشد سلول های بدن در حالت طبیعی تصاعدی است یعنی یك سلول به دو سلول و بعد ۴، ۸، ۱۶ و.... تبدیل می شوند در حالی كه در سرطان روند رشد سلول ها خارج از این روند طبیعی است و چنان پیشرفت می كند كه در مرحله ای رشد غیر قابل درمان شده و باعث مرگ انسان می شود.
تاكنون بیش از سیصد بیماری سرطان مختلف شناسایی شده است. با توجه به عواقب خطرناك سرطان ها بنابر این تشخیص و درمان به موقع آنها از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
متأسفانه هنوز تشخیص فوری و یا تشخیص در مراحل ابتدایی اغلب بیماری های سرطانی امكان پذیر نیست، با این وجود در این میان خوشبختانه تشخیص سرطان گردن رحم در مراحل اولیه بیماری امكان پذیر است.
گردن رحم كه قسمت باریك و انتهایی رحم است و باعث ارتباط جسم رحم به مهبل می شود، ششمین رتبه مرگ و میر ناشی از سرطان ها را به خود اختصاص داده است. هر چند كه امروزه نسبت به سال های قبل از ۱۹۴۰ بیش از ۵۰ درصد مرگ و میر ناشی از آن كاهش یافته كه بخشی از این پیشرفت مرهون راه های غربال گری تشخیص سرطان مذكور است.
انجام سالیانه آزمایش نمونه برداری از سلول های گردن رحم یا اسمیر پاپا نیكولا(پاپ اسمیر) در سنین بیست تا پنجاه و هفت سالگی از دیدگاه اغلب متخصصان و محققان انقلابی ترین راه تشخیص در علم پزشكی برای پیش گیری از پیشرفت یك بیماری سرطانی به حساب می آید. از آنجا كه این بیماری از جمله سرطان هایی است كه در مراحل اولیه سریعاً پیشرفت نمی كند با انجام آزمایش پاپ اسمیر گاهی تا صددرصد قابل تشخیص و پیش گیری است.
●عوامل مستعدكننده
میزان بروز سرطان دهانه رحم با توجه به ناحیه جغرافیایی و نژاد متغیر است. از آنجا كه غالباً بیماری های سرطانی تنها و فقط با یك علت خاص بوجود نمی آیند ارتباط سرطان دهانه رحم نیز با برخی از عوامل مشخص شده است، مواردی چون: داشتن سابقه ابتلا به بیماری های سرطانی زنان (از جمله: سرطان پستان، سرطان های رحم و تخمدان در مادر، خواهر یا افراد یك خانواده و حتی بستگان نزدیك)، افراد مبتلا به ایدز(طبق برخی تحقیقات از هر پنج خانم مبتلا به ویروس ایدز یكی دچار تغییرات در گردن رحم می شود كه می تواند منجر به ایجاد سرطان گردن رحم شود.)، اعتیاد به سیگار، زنانی كه از قرص های ضد بارداری به مدت بیش از ده سال استفاده كرده اند، افرادی كه با مواد شیمیایی سر و كار دارند (نظیر: زنان كارگر در كارخانه ها، مزارع، پرستاران) و شست وشوی طولانی مدت داخل واژن با استفاده از مواد شیمیایی و حتی مواد بهداشتی، برخی عوامل مردانه ، زنانی كه اولین بارداری آنها در سنین بالاتر از ۳۵ سال بوده است، محیط زیست آلوده و مناطقی كه در معرض اشعه هستند.
علاوه بر عوامل ذكر شده از موارد مهم در این رابطه ابتلای گردن رحم به ویروس زگیل انسانیHPV) Huma papiloma Virus ) است كه از راه روابط جنسی سرایت می كند.طبق بسیاری از تحقیقات این ویروس مهم ترین عامل ایجاد این بیماری محسوب می شود به طوری كه در حدود ۹۵ درصد زنان مبتلا به سرطان گردن رحم وجود این ویروس در آزمایش پاپ اسمیر ثابت شده است.
●علایم بیماری
سرطان گردن رحم از جمله سرطان هایی است كه در مراحل اولیه تقریباً علایم خاصی نشان نمی دهند و در صورت وجود علایم بیشتر به نشانه های یك عفونت ساده واژن شبیه است. به طور كلی از جمله علائم بیماری در بیشتر مواقع ترشحات با لكه های خونی به ویژه پس از مقاربت است علاوه بر این با پیشرفت بیماری علایم دیگری ممكن است تظاهر پیدا كند علائمی نظیر: درد شكمی، درد و خونریزی پس از نزدیكی، بی اشتهایی و كاهش وزن، كم خونی، درد لگنی و ترشح خونی بد بو در مراحل پیشرفته بیماری، خونریزی بین سیكل های قاعدگی به صورت لكه بینی، ظهور خون بعد از ادرار كردن.
●سن ابتلا
سرطان گردن رحم طیف های سنی مختلف را درگیر می كند، تحقیقات وجود این سرطان را حتی در دختران و زنانی كه در سنین ۱۸ تا ۲۸ سالگی هستند، نشان داده اند.
همچنین ابتلای زنان بالای ۶۰ سال نیز با شیوع بیش از ۲۵ درصد در كشورهای اروپایی و آمریكایی گزارش شده است. آنچه در این میان مهم است بسیاری از گزارشات و تحقیقات نشان داده اند بروز این سرطان در افراد متأهل و بیوه بیشتر و در زنان مجرد و زنان معتقد به برخی از عقاید مذهبی كمتر است.
●راه تشخیصی
پاپ اسمیر یك تست غربال گری برای تشخیص سرطان گردن رحم است. این آزمایش یكی از آسان ترین، كم دردترین و حتی كم خرج ترین آزمایش های پزشكی است كه در ایران نیز امكانات انجام آن در اغلب نقاط كشور فراهم است، هر چند كه طی چند سال پاپ اسمیر جزو برنامه های غربال گری در ایران بود، اما هم اكنون جزو اولویت های بهداشتی كشور نبوده و رایگان انجام نمی شود.
روزانه تعداد زیادی از متخصصان زنان و زایمان، ماماها و حتی برخی از پزشكان عمومی این آزمایش را انجام می دهند، اما علی رغم توضیحات ذكر شده هنوز موانعی بر سر راه انجام این آزمایش مهم وجود دارد. طبق گزارش های سازمان بهداشت جهانی(WHO) برخی موانع انجام پاپ اسمیر موارد زیر هستند:
معذورات اخلاقی در مراجعه به پزشكان برای انجام این آزمایش، و بالاخره كمبود توانایی روانی و تحمل جسمانی در مقابله با تشخیص و وجود این بیماری در فرد و ترس از راه های درمانی.
به طور كلی هر زنی كه ازدواج كرده باشد باید سالیانه تا سه سال متوالی تست پاپ اسمیر را انجام دهد. در صورت منفی بودن و در معرض خطر نبودن هر سه سال یك بار انجام این تست ضرورت می یابد.
از آنجایی كه در ایران امید به زندگی در خانم ها ۷۵ سالگی است، در نتیجه تا ۶۵ سالگی این امر توصیه شده است. شایان ذكر است زنان بیوه و زنانی كه لوله های رحمی خود را برای عقیم شدن بسته اند نیز موظف به دادن این تست هستند.
●درمان
در روش مرسوم سرطان گردن رحم را یا از طریق جراحی رادیكال* یا با پرتو درمانی تحت درمان قرار می دهند. در برخی از موارد خاص برداشتن رحم بعد از پرتو درمانی انجام می گیرد.
▪جراحی رادیكال شامل برداشتن رحم، گردن رحم، بافت های پارامتریال و قسمت فوقانی واژن توأ م با برداشتن غدد لنفاوی لگنی از محل دو شاخه شدن عروق ایلیاك تا حدود سطح رباط مغبنی است.

افسانه بهرامی

منبع : روزنامه همشهری