درمان تضمینی را بشنو و باور نکن!

موضوع تبلیغات پزشکی، مخصوصا تبلیغات مربوط به افزایش توان جنسی و زیبایی، همیشه نقل محافل رسانه‌ای بوده و این پرسش را برای بسیاری از مخاطبان رسانه‌ای مطرح می‌کرده که بر مبنای چه شواهدی باید به این قبیل تبلیغات اعتماد کرد؟ با دکتر فریدون خیام‌فر، متخصص اورولوژی و پژوهشگر کلینیک سلامت خانواده، در همین زمینه گفتگو کرده‌ایم...
▪ آقای دکتر! اصلا متولی رسیدگی به تبلیغات پزشکی کیست؟
ـ متولی تبلیغات پزشکی، سازمان نظام پزشکی کشور است. این سازمان باید بررسی کند که محصولی که قرار است تبلیغ و فروخته شود، آیا مجوزهای لازم را دارد یا خیر. در صورت دارا بودن شرایط، برای تبلیغ آن محصول خاص، مجوز موقت صادر می‌شود و شرکت درخواست‌کننده ملزم است طبق متنی که در مجوز تایید شده است، تبلیغات کند.
▪ روالی که معمولا رعایت نمی‌شود!
ـ بله. متاسفانه در اکثر تبلیغاتی که در این زمینه در مطبوعات چاپ می‌شود، با جملاتی مانند «درمان صددرصد تضمینی» مواجه می‌شویم. در حالی که در پزشکی چنین چیزی نداریم. به عنوان یک متخصص اورولوژی لازم می‌دانم تاکید کنم که در اکثر موارد مساله بی‌میلی جنسی، درمان قطعی نداریم بلکه روش غالب، رفتاردرمانی است. اصولا درصد کمی ‌از این مشکل را می‌توان با تجویز دارو و یا چیزی شبیه به آن بهبود بخشید. ضمن اینکه در هیچ جای کتاب‌های تخصصی پزشکی، کلمه «درمان قطعی» پیدا نمی‌کنید اما در این تبلیغات، درست بر عکس این مساله به مردم القاء می‌شود.
▪ با پشتوانه قانونی می‌شود با شکایت به مراجع قضایی ماجرا را کنترل کرد؟
ـ می‌شود شکایت کرد اما این کار انجام نمی‌شود. ضمن اینکه به دلیل پیچیدگی و طولانی بودن روند قضایی، نتیجه موثری ندارد.
▪ اجازه بدهید چند آگهی را با هم بخوانیم و شما مصادیق دروغگویی را در آنها برایمان بگویید.
ـ در همین یک صفحه از آگهی‌ها (به نیازمندی‌های یکی از روزنامه‌ها اشاره می‌کند)، ۳ آگهی در مورد چاقی، ترک اعتیاد و ناتوانی جنسی به صورت جداگانه اما با یک شماره تلفن یکسان چاپ شده که نشان می‌دهد کار یک شرکت است.
نوشته‌اند: «پرفروش‌ترین و قوی‌ترین محصول در دنیا» به چه استنادی؟ با چه مجوزی؟؛ یا «رفع چاقی؛ ۱۵ کیلو در عرض یک‌ماه»؛ «شامپوی برطرف‌کننده ریزش مو»؛ «کرم زیبایی و چاقی صورت، رفع خط خنده صورت»؛ «۱۷ سال سابقه درخشان»، باور کنید اگر تحقیق کنید کل عمر ثبت شرکت‌شان شاید یک سال نباشد و حتی گاهی در عمل شرکتی هم ثبت نشده و همه چیز صوری است. حتی در مورد یکی از این تبلیغات نوشته‌اند: «دارای مجوز از وزارت بهداشت و درمان»؛ اینها را می‌شناسم. مجوزش را دارند. اما این مجوز در مورد رعایت بهداشت در تولید محصول است. وگرنه هیچ مدرکی در این مورد ندارند وسیله‌شان روی حیوان آزمایش شده اما تاکنون هیچ مقاله علمی‌ در مورد کاربرد آن برای انسان منتشر نشده است. حتی روی جعبه دارویی که آن را به عنوان معجزه‌گر در درمان ناتوانی جنسی تبلیغ می‌کنند، به انگلیسی نوشته شده است: «این یک داروی پزشکی نیست.»
در این زمینه لازم است مردم بدانند که تاییدیه انجمن‌های علمی‌بین‌المللی ملاک صحت و کاربردی بودن وسایل یا داروها نیستند. به ویژه که اغلب همین ادعا هم صحت ندارد و باید قبل از هرگونه خرید، برای اطمینان از دارو یا وسیله تبلیغ ‌شده از متخصصین صاحب‌نظر و مورداعتماد راهنمایی بگیرند.
▪ جدا از مباحث مالی، فکر می‌کنید کار این آگهی‌ها و فعالیت شرکت‌ها تبعات اجتماعی هم داشته باشد؟
ـ حتما تبعات منفی فراوانی دارد. در تمام دنیا مسایل تحریک‌آمیز با امور علمی‌فاصله زیادی دارند و همه خودشان را ملزم به رعایت آن می‌دانند اما در ایران با فضایی که شرکت‌های تجاری درست کرده‌اند، این دو، عملا با هم یکی شده‌اند. حتی نمی‌شود با اطمینان آگهی‌های پزشکی و تجاری را تشخیص داد.
من در ۱۰ سال گذشته ۱۰ مراجعه‌کننده با مشکل جدی و واقعی کوچک بودن آلت نداشته‌ام اما غالب تبلیغات حول درمان این مساله می‌چرخد. کاری که غیر از بحث پزشکی، از نظر اخلاقی هم درست نیست و کاملا ضد خانواده‌ است و با القا به جوانان ما سعی می‌کنند ذهنیت آنها را به وضعیت جسمانی سالم خود تغییر دهند تا بتوانند سود فراوانی از فروش محصولات خود به جیب بزنند و کسی هم نیست که جلوی آنها را بگیرد.
▪ در ایران چند درصد از مردان با مشکلات جنسی مواجهند؟
ـ در ایران، شیوع ناتوانی جنسی ۵ تا ۷ درصد جامعه مردان است که آمار بالایی است. تنبلی چشم که طرح پیشگیری از آن فراگیر شده است، تنها ۳ درصد شیوع دارد و دیابت، ۳ تا ۵ درصد است. ضمن اینکه این مشکل با بالا رفتن سن ارتباط مستقیم دارد. البته اغلب مراجعه‌کنندگان ما زیر ۳۰ سال هستند اما تقسیم‌بندی آمار ۵ تا ۷ درصدی مشکل جنسی در مردان، به این صورت است که زیر ۴۰ سال، ۵ درصد؛ ۴۰ تا ۵۰ سال، ۱۰ درصد؛ ۵۰ تا ۶۰ سال، ۲۰ درصد و ۶۰ سال به بالا ۵۰ درصد می‌شود.
▪ فکر نمی‌کنید فرهنگ‌سازی و اطلاع‌رسانی درستی نداشته‌ایم؟
ـ بله، ولی قبل از همه اینها باید به این فکر کرد که قانون را درست اجرا کنیم وگرنه این امکان وجود ندارد که همه مسایل را با جزییات به مردم توضیح داد. رفع مشکلات جنسی، به خصوص در افراد زیر ۵۰ سال، بیشتر رفتاری و روحی روانی است تا دارودرمانی یا استفاده از برخی لوازم تخصصی. گاهی زوجین در ارتباط با یکدیگر مشکل دارند. حتی گاهی لازم است زمینه فکری‌شان را تغییر داد و تفکرات آنها را اصلاح کرد.
▪ روش کار خودتان در کلینیک سلامت خانواده چیست؟
ـ اینجا به صورت گروهی کار می‌کنیم. متخصص زنان، روان‌پزشک، اورولوژیست، روان‌شناس و ماما. یک نفر مشاوره رفتاری می‌دهد. یک پرستار کاربرد دستگاه‌های مورد استفاده را آموزش می‌دهد و یک پزشک هم پروتکل درمانی تعیین شده را برای بیمار اجرا می‌کند. با این وجود، هیچ یک از ما که سال‌هاست در زمینه تشخیص و درمان اختلالات جنسی کار تخصصی و علمی کرده‌ایم، ادعای درمان فوری نمی‌کنیم.
▪ اما به هر حال تبلیغات مخاطب دارد و باید به افراد جامعه معیاری داد تا فریب نخورند.
ـ بله، اگر مردم قصد خرید وسیله یا دارویی داشتند، باید ببینند مستندات پزشکی آن چیست؟ کی و کجا تولید شده؟ مطالعات انسانی‌اش چیست؟ از خرید تلفنی هم باید اجتناب کنند. باید حضوری مراجعه‌ کنند و اگر آنها مدعی ارایه زیر نظر پزشک هستند، کارت نظام‌پزشکی‌شان را ببینند. از متخصصین امین و صاحب‌نظر راهنمایی و مشورت بگیرند ولی همان طور که اشاره شد، این مسوولان کشور هستند که بیشترین نقش را در جلوگیری از تبلیغات غلط و منحرف‌کننده بر عهده دارند.

محسن امین

منبع : روزنامه سلامت