نمی‌خواهیم پسرمان درمان شود

استفاده از زور، قانونی یا غیرقانونی، با نیت خوب یا با افکار پلید، معمولا یک هدف بیشتر ندارد: محروم کردن شما از آنچه حق خود می‌پندارید. این نوع استفاده در جهان امروز بسیار شایع است اما در مورد دادگاه دانیل هاوزر، قضیه کاملا برعکس است. قاضی این دادگاه قصد دارد با ابزارهای قانونی و به زور دانیل را وادار کند تا از یکی از طبیعی‌ترین حقوق اولیه خود استفاده کند: حق درمان بیماری. دانیل ۱۳ ساله به نوعی سرطان خون موسوم به لنفوم هوچکین مبتلاست...
بیماری دانیل در ماه فوریه توسط دکتر بوستروم، متخصص بیماری‌های بدخیم اطفال تشخیص داده شد. دکتر بوستروم ترکیبی از شیمی درمانی و رادیوتراپی را برای وی پیشنهاد کرد. پس از انجام دوره اول شیمی درمانی، والدین دانیل به دکتر بوستروم اطلاع دادند که قصد دارند نظرات چند پزشک دیگر را نیز جویا شوند. پس از مدتی، آنها به دکتر بوستروم گفتند که دانیل دیگر برای شیمی درمانی مراجعه نخواهد کرد.
از زمان قطع شیمی درمانی تاکنون دانیل و والدینش به جای درمان‌های مرسوم به نوعی «طب جایگزین» بر اساس باورهای مذهبی خویش روی آورده‌اند. این درمان شامل رژیم غذایی خاص، آب یونیزه و ویتامین‌ها و ترکیبات گیاهی و استخراج شده از طبیعت است و تا حدودی بر پایه تعالیم سرخ‌پوستان آمریکا تهیه شده است.
اینک دادگاه مینه سوتا طی حکمی به والدین دانیل دستور داده است تا مجددا از وی عکس رادیولوژی بگیرند تا میزان گسترش بیماری و احتمال ادامه شیمی درمانی مشخص شود.
● پزشکی در برابر باورهای شخصی
یکی از نکات بسیار قابل توجه در مواجهه پزشک و بیمار، احترام به عقاید بیمار از سوی پزشک است. در صورتی که پزشک – حداقل در ظاهر – عقاید و باورهای شخصی بیمار را محترم نداند، بی‌اعتمادی ایجاد شده در بیمار به راحتی وی را وادار می‌کند که دیگر به آن پزشک مراجعه نکند و یا به سادگی دستورات وی را انجام ندهد. در نهایت، هدف اصلی – که همان درمان بیمار است – مورد تهدید قرار می‌گیرد.
با این وجود گاه عقاید و باورهای شخصی بیمار به طور مستقیم در تضاد با مسیر درمان قرار می‌گیرند. این باورها را به طور روزمره و حتی در نزدیکان خویش نیز به وفور می‌بینیم. افرادی که به آنتی بیوتیک اعتقاد ندارند یا افرادی که به واسطه شرم و حیا اجازه انجام بعضی اقدامات درمانی یا تشخیصی خاص را به پزشک نمی‌دهند، نمونه‌های کوچکی از این تضاد است. نمونه‌های شدیدتر آن در بین بعضی گروه‌های قومی یا مذهبی خاص دیده می‌شود که برای مثال در مورد پیوند اعضا، وارد شدن عضو بدن فرد غریبه به بدن خود را برنمی‌تابند و یا بنا به اعتقادات مذهبی خاص از تزریق خون – حتی در خطرناک‌ترین شرایط- نیز اجتناب می‌کنند.
بدترین وضعیت در مواردی پیش می‌آید که بیمار به طور کلی درمان را نفی می‌کند. برخلاف انتظار، چنین بیمارانی در همه کشورها – حتی کشورهای غربی که به نظر می‌رسد اهمیت مذهب در آنها کاهش یافته است – نیز به وفور دیده می‌شوند. برداشت‌های نادرست از دین و تعالیم دینی باعث می‌شود که قدرت خداوند به عنوان قادر متعال که همه چیز در دست اوست به اشتباه در مقابل عمل پزشک قرار گیرد و به نظر می‌رسد این همان اتفاقی است که در مورد دانیل هاوزر رخ داده است. البته نگرانی دادگاه چندان هم بی‌مورد نیست. وجود موارد مشابه و نتایج دردناک ناشی از آن باعث شده است تا جامعه امروز آمریکا نسبت به این‌گونه مسایل حساسیت خاصی نشان دهد. پرونده کارا نومن که در سال ۲۰۰۸ اتفاق افتاد، آخرین نمونه از این اتفاقات دردناک بود. کارا نومن، دختر ۱۱ساله‌ای بود که در سال ۲۰۰۸ در اثر بیماری قند (دیابت) درگذشت. پدر و مادر وی به خاطر اعتقاد خاص به یک کلیسای مسیحی که درمان‌های پزشکی را مجاز نمی‌شمرد از مراجعه به پزشک خودداری کردند و تنها به دعا کردن پرداختند. پس از مرگ کارا، دادگاه شکایتی علیه والدین وی تهیه کرد و آنها را متهم به اهمال‌کاری در مراقبت از فرزند خویش و در خطر انداختن جان وی نمود. مرگ کارا و پرونده قضایی والدینش باعث ایجاد یک موج منفی در برابر گروه‌هایی شد که به «درمان ایمانی» معتقد بودند.
● برداشت‌های سطحی، بلای جان بیماران
پرونده دادگاه خانواده هاوزر از زمانی شروع شد که ماموران بهداشتی منطقه دریافتند که پدر و مادر دانیل از انجام شیمی درمانی برای بیماری دانیل امتناع می‌ورزند و تنها راه نجات جان دانیل را شکایت به دادگاه عالی مینه سوتا دانستند.
این شکایت والدین دانیل را در معرض جرم «غفلت» که نوعی کودک‌آزاری است، قرار می‌دهد. این‌گونه جرایم در صورت اثبات می‌تواند حتی باعث شود که با حکم دادگاه، حق نگهداری کودک از والدین سلب شود. در دادگاه دانیل، پزشکان شهادت دادند که در صورت انجام شیمی درمانی ۹۵ درصد احتمال بهبود قطعی وی وجود دارد. گرچه خود دانیل نیز با انجام شیمی درمانی موافق نیست اما دادستان معتقد است این کودک ۱۳ ساله هنوز به سطحی از بلوغ نرسیده است تا بتواند در مورد روند درمانی بیماری خود تصمیم‌گیری کند. جیمز اولسون، وکیل ایالتی معتقد است دانیل مشکلات یادگیری دارد و حتی قدرت خواندن از روی متون نوشته شده را ندارد و این به معنای عدم کفایت وی برای چنین تصمیم‌گیری‌هایی است.
کالین هاوزر، مادر دانیل معتقد است که در حال حاضر کودک وی در معرض هیچ خطری قرار ندارد. وی همچنین ذکر کرده است که بر اساس باورهای دینی وی، بدن انسان نباید مورد آسیب واقع شود، درحالی که داروهای شیمی درمانی مانند سم هستند و به بدن کودک وی آسیب خواهند زد. خانواده هاوزر عضو جامعه‌ای موسوم به کلیسای نمان‌ها هستند. این انجمن که در سال ۱۹۹۰ تسط فیلیپ کلودپیلر لندیس تاسیس شده است معتقد به استفاده از نیروها و مواد برآمده از دل طبیعت در درمان بیماری‌هاست.
خانواده دانیل در دادگاه با تاکید بر خطرات شیمی درمانی، موثر بودن آن را زیر سوال بردند و معتقدند که روشی که دادگاه در پیش گرفته است نوعی اجبار به شکنجه است و طبیعی‌ترین حقوق آنها را زیر پا می‌گذارد.
قاضی جان رودنبرگ در حکم ۵۸ صفحه‌ای خود با اشاره به آنچه «اهمال‌کاری در زمینه درمانی» خوانده شده است، حق حیات را بالاتر از اصل اول قانون اساسی ایالات متحده شمرده است که بر اساس آن، هرگونه ابراز و عمل به عقاید دینی محترم و مجاز است. قاضی رودنبرگ معتقد است که دانیل درک بسیار ضعیفی از وضعیت سلامتی خویش و گزینه‌های درمانی دارد. برخلاف آنچه پزشکان در باره وی ذکر می‌کنند، دانیل تصور می‌کند که اصولا چندان بیمار نیست. گرچه دادگاه خانواده دانیل را مجبور کرده است که برای بررسی وضعیت بیماری وی به پزشک مراجعه کنند اما جدا کردن کودک از خانواده را صلاح ندانسته است. اکنون باید منتظر بود تا نتایج بررسی‌های پزشکی نشان دهد که میزان پیشرفت بیماری دانیل تا چه حد است و آیا برای ادامه شیمی درمانی هنوز فرصت هست یا نه.
خانواده دانیل ضمن اعتراض به حکم دادگاه اعلام کرده‌اند که در صورت تعیین حکم جدید مبنی بر انجام شیمی درمانی، این حکم را نخواهند پذیرفت. این مساله می‌تواند دادگاه را وادار کند که حضانت دانیل را از والدینش سلب کند. گرچه مشخص نیست چگونه می‌توان دانیل را – که خود تمایلی به درمان ندارد – وادار به انجام شیمی درمانی کرد.
● علت مرگ باب مارلی
باب مارلی، خواننده، آهنگ‌ساز و موسیقیدان اهل جاماییکا شاید مهم‌ترین و شناخته شده‌ترین انسانی باشد که به واسطه اعتقادات خاص، از انجام اقدامات درمانی سرباز زد و در نهایت جان خود را در این راه داد. وی که متولد سال ۱۹۴۵ بود یکی از شهیرترین خوانندگان سیاهپوست آمریکا بود که با گروهش موسوم به «ویلرز» و با ترانه‌هایی مانند «من به کلانتر شلیک کردم» نام خود را در تالار افتخارات موسیقی آمریکا ثبت کرده است. باب مارلی، عضو فرقه‌ای به نام رستافاری بود که در جاماییکا شکل گرفته بودند. باب مارلی با موسیقی خود این گروه را به جهانیان شناساند و باعث گسترش طرفداران این فرقه در سطح جهان شد.
در سال ۱۹۷۷ در طی یک بازی فوتبال، انگشت شست پای وی آسیب دید. بررسی‌های بیشتر نشان داد که این زخم در واقع روی یک عارضه بسیار خطرناک ایجاد شده است. نوعی ملانومای بدخیم و پزشکان نیز تنها راه درمان و پیشگیری از گسترش بیماری را قطع انگشت شست وی دانستند اما مارلی به خاطر عقاید خاص گروه رستافاری که معتقد بودند بدن انسان باید «کامل» و «دست نخورده» باقی بماند از این کار سر باز زد و تلاش کرد به دنبال درمان‌های جایگزینی برد که با عقاید وی سازگار باشد. وی در مونیخ تحت درمان با رژیم‌های غذایی خاص – مانند پرهیز از بعضی نوشیدنی‌ها و مواد غذایی – قرار گرفت اما هیچ‌کدام کارگر نبود. ملانومای شست پای باب مارلی در نهایت با متاستاز به ریه، مغز، معده و کبد باعث مرگ وی در سن ۳۶ سالگی شد.
● اسلام و سلامت
خوشبختانه در دین مبین اسلام و در تعالیم مذهبی ما مسلمانان به اهمیت طب و انجام توصیه‌های پزشکی توجه بسیاری شده است. وجود احادیثی مانند «العلم علمان، علم ابدان و علم الادیان» – دانش بر دوگونه است: دانش بدن‌ها و دانش دین‌ها- نشان دهنده توجه دین اسلام به امر پزشکی است. ضمن اعتقاد خاصی که با ادعیه و اذکار و توسل به پیشوایان در فرهنگ ما وجود دارد و البته آثار و فواید آن نیز اثبات شده است، از نظر بزرگان و علمای دین هیچ‌گاه این اعتقادات دلیلی بر عدم نیاز به اقدامات پزشکی به حساب نیامده است، چنانچه در حدیثی از نبی اکرم نقل شده است «ما أنزل الله من داء إلا وأنزل له دواء» خداوند عزوجل هیچ دردی را نیافرید مگر آنکه درمانی نیز برای آن آفرید.
رهبر راحل انقلاب نیز با اشاره به این مساله در رفع شبهه‌ای در مورد دعا فرموده‌اند: «هیچ منافاتی بین به کار بستن اسباب طبیعت و رفتن پیش اطبا و کارمندان این جریان محکم طبیعت، با توسل به خدای عالم و طبیعت نیست زیرا که جریان طبیعت نیز از مظاهر قدرت حق تعالی است و خدا است که به هر دارویی خاصیتی داده است.» مگر آثاری که در داروی داروخانه‌ها می‌بینیم، از خود آنها است. این آثاری است که خدای قادر عالم به این داروها داده است.
● شاهدان یهوه، عالمان مسیحی
گروهی از مسیحیان تحت عنوان شاهدان یهوه یکی از معروف‌ترین فرقه‌ها در مورد ممنوعیت اقدامات پزشکی به شمار می‌روند. در باورهای این گروه بعضی از اقدامات پزشکی ممنوعیت‌های خاص دارد. برای مثال اعضای این گروه بر اساس عبارتی از انجیل که «خوردن خون» را منع می‌کند از تزریق خون سر باز می‌زنند. گروه دیگری از مسیحیان تحت عنوان دانش مسیحی نیز وجود دارند که معتقد به درمان بیماری‌ها از طریق دعا هستند. البته در مواردی مانند شکستگی‌های استخوانی، اولین توصیه توسط این گروه مراجعه به پزشک است. گاه عدم مراجعه به پزشک در افراد این گروه‌ها باعث مرگ یا عوارض طولانی مدت شده و تا مدتی سوژه خبرگزاری‌ها و روزنامه‌ها شده است. با تولید سریال‌های تلویزیونی و فیلم‌های سینمایی مربوط به پزشکی، اعتقادات این گروه‌ها به عنوان یک چالش اخلاق پزشکی بارها در این برنامه‌ها به نمایش در آمده است. در هر یک سریال‌های تلویزیونی معروف مانند Scrubs یا House.MD و یا Nip/Tuck می‌توان نشانه‌ای از این اعتقادات را دید. در سریال تلویزیونی معروف «آناتومی گری» یکی از بیماران بنا به اعتقادات مذهبی خاص خود از پیوند دریچه قلب سر باز می‌زند، به این دلیل که دریچه مورد نظر از قلب خوک جدا شده است.

دکتر روزبه بخیت

منبع : روزنامه سلامت