سیزموزاروس، دایناسور مرتعش

• گیاهخوار گردن دراز و دم شلاقی
• سر کوچک با دندانهای قاشقی یا مدادی شکل
• روی چهار پای کلفت راه می رفت
• از بلندترین جانوران خشکی بود
● آناتومی:
سیزموزاروس، دایناسوری غول پیکر، دارای گردن دراز، دمی شلاقی و سری کوچک بود. طول سیزموزاروس، حدود ۱۷۰-۱۳۰ فوت(۵۲-۳۹ متر)و ارتفاع آن حدود ۱۸فوت(۵/۵متر) بود(از زمین تا شانه جانور). وزن سیزموزاروس حدود ۳۰تن (حدود ۶۰۰۰۰پوند) بود. این جانور، از بزرگترین جانورانی است که تاکنون زیسته اند.
سوراخهای بینی سیزموزاروس، در بالای سر کوچکش قرار داشتند. این جانور دهانی کوچک و دندانهایی میخی شکل داشت که تنها در جلوی آرواره هایش قرار داشتند. پاهای جلویی این دایناسور، کوتاهتر از پاهای عقبی و فیل مانند بوده و پنج انگشت داشتند. احتمالا پاهای كوتاه سیزموزاروس، به ایجاد تعادل این دایناسور غول پیکر کمک می کرده است. یکی از انگشتان هرپا، چنگال داشت که احتمالا برای محافظت از خود بوده است. در زیر ستون فقرات سیزموزاروس، استخوانهای بسیار بزرگی وجود داشت که هم به سمت عقب و هم به سمت جلو، برآمدگیهایی استخوانی داشت(جناغی شکل)که احتمالا برای محافظت و تحرک بیش از اندازه گردن و دم این جانور بوده است. دم سیزموزاروس، مهره گوه ای شکل نامعمولی داشت که باعث پیچ خوردن دم شده بود. احتمالا سیزموزاروس، این دم را برای محافظت و دفاع به کار می برده است.
● چرا گردن سیزموزاروس اینقدر بلند بود؟
سیزموزاروس، گردنش را کما بیش افقی(موازی با زمین) نگه می داشت. احتمالا گردن دراز این دایناسور برای گشتن درجنگلها به کار می رفته تا از برگهایی استفاده کند که برای ساروپودهای بزرگ دیگر غیرقابل دسترسی بود و این ساروپودها نمی توانستند به خاطر اندازه شان به این جنگلها نفوذ کنند. به علاوه گردن دراز،این دایناسور را قادر می ساخت تا پتریدفیتها(دم اسبیان، خزه و سرخس) را بخورد. این گیاهان برگ صاف در مناطق مرطوب رشد می کنند که ساروپودها نمی توانستند به آنجا راه یابند. اما احتمالا ساروپودها روی زمین سخت می ایستاده و در این مناطق مرطوب چرا می کردند.
● تغذیه:
سیزموزاروس گیاهخوار بود(تنها گیاهان را می خورد). سیزموزاروس دندانهایی کند و میخی شکل داشت که برای جویدن و خردکردن برگهای درختان مفید بودند. سیزموزاروس برای بقای خود در هر روز مقادیر بسیار زیادی گیاه می خورد. این دایناسور همه برگها را بدون جویدن می بلعید و احتمالا سنگهای معده را هم می بلعیده(سنگهایی که در معده اش باقی می ماند) تا به هضم مواد گیاهی کمک کند. بسیاری از این سنگهای معده فسیل شده، در وسط اسکلت سیزموزاروس یافت شده است.
احتمالا غذای اصلی سیزموزاروسها کاج بوده است که در زمان زیست ساروپودهای بزرگ، فراوانترین گیاه بود. منبع غذایی ثانویه شامل گینگکاس، دانه های سرخس، سیکادها، علف، سرخس، خزه و دم اسبیان بوده است.
● رفتار:
▪ گله ها:سیزموزاروسها، به صورت گله ای زندگی می کردند و هنگامی که غذای محل زندگیشان تمام می شد، مهاجرت می کردند.
▪ تخمها: احتمالا سیزموزاروس مثل ساروپودهای دیگر تخم گذار بوده است. تخمهای یافت شده ساروپودها دارای الگوی خطی بوده اند و در لانه قرار نداشتند. احتمالا هنگامی که جانور در حال حرکت بوده، تخم می گذاشته است. اعتقاد بر این است که ساروپودها از تخمهایشان مراقبت نمی کرده اند.
▪ طول عمر: طول عمر ساروپودها ۱۰۰سال بوده است.
▪ دفاع و محافظت:احتمالا سیزموزاروس، از دم شلاقی اش برای دفاع استفاده می کرده است.
● هوش:
تصور می شد که ساروپودها(مثل سیزموزاروس، دیپلودوکوس، براکیوزاروس و آپاتوزاروس) و بعضی دایناسورهای دیگر مغز ثانویه ای داشته اند. امروزه دیرینه شناسان معتقدندچیزی که آنها آن را مغز ثانویه می پنداشتند در واقع بزرگ شدگی طناب عصب در منطقه ران بوده است. این بزرگ شدگی از مغز کوچک جانور بزرگتر بود.
سیزموزاروس نوعی ساروپود بود که هوش آنها(یا EQ که از روی نسبت مغز به وزن بدن اندازه گیری می شود)در بین دایناسورها در کمترین حد بود.
● تحرک:
سیزموزاروس، خیلی آهسته روی چهار پای ستون مانند راه می رفت(از روی فسیل ردپا، طول پاهای آن و وزن تقریبی اش مشخص شده است). احتمالا پاهای کوتاه این دایناسور، به ایجاد تعادل سیزموزاروسهای غول پیکر کمک می کرده است.
● زمان زیست:
سیزموزاروس، در دوره ژوراسیک پسین، از ۱۴۵- ۱۵۶ میلیون سال قبل می زیست. ژوراسیک پسین زمان زیست بسیاری از ساروپودهای بزرگ بود که شامل کامارازاروس، آپاتوزاروس و براکیوزاروس می باشند. از دایناسورهای هم عصرآنها استگوزاروس، توجیانوگوزاروس، آلوزاروس، سوپرزاروس، کوئلوزار و بسیاری دایناسورهای دیگر بودند.
● فسیلها و نامگذاری:
سیزموزاروس، در سال ۱۹۹۱، توسط دیرینه شناس ژیلت نامگذاری شد. فسیلهای سیزموزاروس، در نیومکزیکوی ایالات متحده کشف شده اند. فسیل ناقص این دایناسور، شامل چندین سنگ معده، مهره(بخشهایی از ستون فقرات)، جناغ ستون فقرات، چند دنده، بخشهایی از لگن(ران) و چندین استخوان دیگر کشف شده است.
● طبقه بندی:
سیزموزاروس گیاهخواری بزرگ و نوعی ساریچین(دایناسور دارای ران)و یک ساروپودومورف(گیاهخواران دارای گردن و دم بلند که روی چهار پا راه می رفتند)، یک ساروپود(گیاهخواران غول پیکر)و عضو خانواده دیپلودوسیدا(ساروپودهای دندان میخی: بقیه آنها عبارتند از آپاتوزاروس، آمارگازاروس، دیپلودوکوس و سوپرزاروس)بود.
گونه نوعی سیزموزاروس هالوروم است.
بعضی از دیرینه شناسان معتقدند که سیزموزاروس، نمونه بسیار بزرگی از جنس دیپلودوکوس بوده و جنس مجزایی نبوده است.

منبع : پایگاه داده های علوم زمین کشور