توپوگرافی مارها

یكی از عوامل تشخیص مارها شكل و مشخصات ظاهری آنها است. در اندام مارها سه ناحیه وجود دارد ( سر ، شكم و دم ). فاصله بین انتهای سر و قلب را گردن می نامند. شكل مارها متفاوت و اكثرا استوانه ای شكل و قابل انبساط است. دم مارها معمولا مدور و گرد است مگر در مارهای دریایی كه دارای دمی مسطح و پهن هستند. بعضی مارها خیلی بزرك مانند بوآ و برخی كوچك كه با كرمها قابل اشتباه اند. بدن مارها از پولك هایی پوشیده شده است كه در قسمتهای مختلف بدن به نامهای مختلفی موسوم اند. دانستن تعداد ، شكل و قرار گرفتن این پولكها روی بدن ، از نظر شناسایی مارها بسیار حائز اهمیت است. این پولك ها در ناحیه سر نامهای مختلفی دارند.
پولك ها در ناحیه بدن در قسمت بالایی بنام پولك های پشتی كه ممكنست صاف یا تیغه دار باشند و در قسمت پائینی بنام پولك های شكمی و در انتهای بدن و در انتهای دم بنام پولك های سطح زیرین دم موسوم اند.
به طور كلی طرز قرار گرفتن پولك های ناحیه سر و بدن ، شكل مردمك چشم یعنی گرد یا بیضی یا عمودی بودن ، رفتار ، زیستگاه و منطقه پراكندگی مارها حائز اهمیت است. طول بدن مار با اندازه گیری فاصله مابین نوك پوزه یا قسمت قدامی دهان تا انتهای دم و طول دم از ابتدای آنال یا پولك مخرج تا انتهای دم به حساب می آید.
مارهای بزرگ ایرانی تا آنجایی كه مشاهده و مطالعه شده است در حدود دو مترند و مارهای كوچك از چند سانتیمتر تجاوز نمی كنند. دم مارهای سمی معمولا كوتاه است ولی گاهی ممكن است كه بلند باشد . به طور كلی می توان نشانی های مارها سمی چنین خلاصه نمود:
در گروه افعیها سر مثلثی شكل یا گوشه دار و از پولك های كوچك پوشیده شده است ، مردمك چشم عمودی و دم كوتاه است و دارای گردن مشخص هستند. در گروه الاپیده یا مارهای كبری معمولا سر مار به اندازه بدن و در امتداد آن قرار دارد و از پولك های مشخص یا قرینه كه با شكل پولك های بدن متفاوت است پوشیده می باشد. در حالت طبیعی ناحیه گردن كاملا مشخص نیست . مردمك چشم گرد یا بیضی و دم نستا بلند است.


مارهای ایران : تالیف دکتر محمود لطیفی

منبع : پرشین بلاگ