براکسیسم چیست؟

Braxism واژه‌ای علمی برای سائیدن دندان‌ها یا فشردن دو فک به‌هم به‌خصوص در حین خواب یا تحت فشار روحی است این واژه از لمه یونانی (bry chein) به معنای دندان قروچه گرفته شده است. clenching یک نوع شایع از براکسیسم است و عبارت است از بستن غیرعمدی دندان‌ها روی هم در وضعیت جویدن که شدت حرکات عمومی آن تا ۱۴ برابر حالت نرمال است.
مطالعات زیادی در مورد دلیل رخ دادن براکسیسم انجام شده است اما هیچ‌کسی دلیل قطعی بروز آن را نمی‌داند. برخی از محققان معتقدند اگر اکلوژن فردی نادرست باشد سبب ایجاد آن می‌شود در واقع در بسیاری از مردم که بستن دندان‌هایشان به‌صورت صحیح نیست، تعدادی از سیگنال‌های فیزیولوژیک ایجاد می‌شود که منجر به افزایش میزان براکسیسم می‌شود. برخی می‌گویند براکسیسم نوعی اختلال در سیستم عصبی مرکزی است. این اختلال در برخی از کودکان با فعالیت بیش از حد نیز مشاهده شده است.
به هر حال وقتی در مورد براکسیسم صحبت می‌شود استرس و فشار روحی باید به‌عنوان یک عامل اساسی در نظر گرفته شود. استرس‌های روزانه در بسیاری از افراد عامل آغاز براکسیسم است. البته احتمال دارد که برخی از افراد مبتلا به آن هرگز علائمی ناشی از آن را تجربه نکنند. امکان دارد بروز یا عدم بروز علائم این اختلال با ترکیب پیچیده‌ای از عوامل مختلف در ارتباط باشد مانند: میزان فشار روحی، مدت زمان سائیدن یا فشردن دندان‌ها، مرتب یا نامرتب بودن دندان‌ها، وضعیت بدنی، عادات بد خوابیدن و ...
● علائم و نشانه‌های براکسیسم که ممکن است دیده شود عبارت است از:
۱) سائیدگی دندان‌ها
۲) ترک برداشتن و شکستن دندان‌ها
۳) حساس شدن دندان‌ها
۴) تحلیل لثه یا ایجاد شیارهائی در نزدیکی خط لثه بر روی دندان‌ها
۵) لقی دندان‌ها
۶) تشکیل پاکت‌هی پریودنتال
۷) زخم شدن گونه
۸) درد عضلانی
۹) سردرد
۱۰) مشکلات TMJ
۱۱) گوش‌درد
۱۲) شکایت از درد فک و صورت در هنگام بیدار شدن از خواب
۱۳) مکیدن انگشت شصت دست توسط کودک
۱۴) گاز گرفتن ناخن‌ها
۱۵) جویدن سطح داخلی گونه‌ها
۱۶) بی‌خوابی، افسردگی و ...
اگر براکسیسم در اثر استرس ایجاد شده باشد تا زمان وجود استرس ادامه خواهد داشت. برخی از موارد این اختلال در کودکان نوعی واکنش طبیعی به رشد و تکامل است و معمولاً با رسیدن به سن نوجوانی بهبود می‌یابد. بیشتر کودکان با رویش دندان‌های دائمی این عادت را ترک می‌کنند چون دندان‌های دائمی به درد حساس‌ترند.
درمان: ممکن است بتوان بدون در نظر گرفتن علت ایجاد با آرامش قبل از خواب تا حدی آن را کنترل کرد به‌طور مثال گرفتن دوش آب‌گرم، گوش دادن به موسیقی ملایم یا خواندن کتاب قبل از خواب می‌تواند در دستیابی به آرامش مؤثر باشد. هدف از درمان براکسیسم، کاهش درد، پیشگیری از آسیب دندان‌ها و کاهش عادت فشردن دندان‌ها روی هم است برای کمک به کاهش درد برخی از اقدامات قابل انجام توسط بیمار به‌شرح زیر است.
۱) آزاد و شل نگه داشتن عضلات صورت در طول روز با این هدف که شل نگه داشتن عضلات صورت به یک عادت تبدیل شود می‌توان به بیمار توصیه کرد در حالی که دندان‌ها از هم جدا و لب‌ها بسته هستند زبان را در حال استراحت پشت دندان‌های بالا نگه دارد.
۲) یادگیری تمرینات کششی عضلات برای باز کردن و تعادل طبیعی و حرکات عضلات و مفصل در طرفین سر و صورت.
۳) قرار دادن یخ یا آب گرم روی عضلات دردناک
۴) اجناب از خوردن غذاهای سفت مثل آب‌نبات، استیک، گردو و فندوق
۵) نوشیدن آب به مقدار زیاد
۶) تلاش برای کاه شاسترس روزانه و یادگیری روش‌های دستیابی به آرامش
۷) خوابیدن به اندازه کافی
به‌طور سنتی برای درمان این اختلال از یک وسیله پلاستیکی نظیر Night-guard استفاده می‌شود.
این وسیله بین دندان‌های بالا و پائین سدی ایجاد می‌کند که سبب متوقف شدن سائیدن دو قوس فکی روی هم می‌شود. در واقع این وسیله به‌جای سطح کلوزال دندان‌ها سائیده می‌شود.
به هر حال این وسیله راه‌حل درمان این اختلال نیست و تنها سبب کاهش عوارض ناشی از آن می‌شود.

دکتر سمیه بینات

منبع : ماهنامه اقتصاد خانواده