«شتابزدگی» مانع کارآمدی نظام اجرایی

اجرای خوب این طرح، قدم بزرگی در راه پیشرفت کشور است، اما اجرای شتاب‌زده آن خطرها و ضررهایی به‌ دنبال می‌آورد، بنابراین، باید با بررسی چشم‌اندازها و پیامدها، و تدبیر کردن راه‌های جلوگیری یا کنترل تبعات منفی، این جراحی بزرگ را به سلامت انجام داد.
نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران در عمر بابرکت خویش، فراز و نشیب‌های فراوانی را از سر گذرانده است، اما ورای تمام تحولات رخ داده طی سه دهة گذشته، آنچه همواره مهم‌ترین مبنای ثبات و پایداری نظام و انقلاب اسلامی بوده است، وجود جایگاه و مقام رفیع ولایت فقیه در رأس نظام جمهوری اسلامی بوده است.
با نگاهی به گذشتة انقلاب می‌بینیم که بنیان‌گذار و معمار کبیر انقلاب اسلامی، حضرت امام خمینی(ره) و پس از ارتحال ایشان، رهبر معظم انقلاب اسلامی، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای به عنوان سکاندار و هدایتگر اصلی نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران، وظیفة خطیر هدایت جامعه و نظام را به سمت تمدن بزرگ اسلامی بر عهده گرفتند.
تأسی به ولایت فقیه و حرکت در چارچوب اوامر و ارشادات آن مقام معظم، همواره بزرگ‌ترین دلالتگر جان‌های مشتاق به خدمت به این آب و خاک است.
برای اطمینان از درستی راهی که انتخاب کرده‌ایم و برای مصون ماندن از هر گونه خطا و انحراف، بهترین و اعتمادبخش‌ترین شیوه، انطباق با نظریات و اندیشه‌های امام بزرگوار و مقام معظم رهبری است.
چنانچه اصول و آرمان‌های اصیل انقلاب اسلامی را می‌جوییم، هیچ راهی مطمئن‌تر و اصیل‌تر از رجوع به بیانات و افکار ایشان نیست‌. بیانات و اندیشه‌های این دو بزرگوار به عنوان یگانه تفسیر حقیقی از آرمان‌های انقلاب اسلامی، برای همگان فصل‌الخطاب است.
اندیشه و بیان مقام معظم رهبری همچون مجموعه‌ای منسجم و واحد در افق‌های بلند‌مدت خود نقاط روشنی را دنبال می‌کند. خطابه‌ها و تذکراتی که ایشان هر‌بار متناسب با اوضاع و مقتضیات سیاسی- اجتماعی برای هدایت دولت‌مردان نظام در راستای اجرای وظایف قانونی‌شان در دوره‌های متفاوت زمانی بیان کرده‌اند، هرکدام بخش های متنوع این مجموعة منسجم را نشان می‌دهد.
در ادوار اخیر، مخصوصا با ابلاغ سیاست‌های اصل ۴۴ قانون اساسی، اجرای دقیق این سیاست‌ها، از جمله تذکرات جدی و همیشگی مقام معظم رهبری بوده است. در روزهای اخیر و با جدی شدن طرح تحول اقتصادی دولت نهم، بار دیگر شاهد تأکیدات جدی رهبر معظم انقلاب در این باره به مسئولان اجرایی بوده‌ایم. آنچه در این اوامر و تأکیدات، بیش از همه به چشم می‌آید، جلوگیری از هر نوع شتابزدگی و تأکید بر دقت در اجرای امور است.
رهبر معظم انقلاب در سخنان اخیر خود، خطاب به دولت، ضمن مثبت ارزیابی کردن کلیت طرح تحول اقتصادی و تأکید بر اجرای آن، دولت و مسئولان اجرایی را به پرهیز مطلق از هر نوع شتابزدگی در این زمینه فراخواندند.
ایشان در این باره به دولت‌مردان خاطر نشان کردند: «اجرای خوب این طرح، قدم بزرگی در راه پیشرفت کشور است، اما اجرای شتاب‌زدة آن خطرها و ضررهایی به‌ دنبال می‌آورد، بنابراین، باید با بررسی چشم‌اندازها و پیامدها، و تدبیر کردن راه‌های جلوگیری یا کنترل تبعات منفی، این جراحی بزرگ را به سلامت انجام داد» (دیدار رئیس‌جمهور و اعضای هیئت دولت۰۲/۰۶/۱۳۸۷).
همان‌گونه که مشاهده می‌شود، ایشان استفادة بهینه از خرد و تدبیر را مهمترین عوامل جلوگیری از شتابزدگی می‌دانند. ایشان همچنین در همین بیانات خویش، دولت را به «تعامل با قوای مقننه و قضائیه» و «تعامل نظام‌مند با نخبگان» فراخوانده‌اند و تأکید می‌کنند که «از دیدگاه‌های اصلاحی نخبگان و ظرفیت همة نیروها استفاده شود» (همان).
ایشان در گذشته نیز بارها بر جلوگیری از آفت شتابزدگی در امور تأکید کرده بودند و به مجموعة دولت نسبت به رسوخ و نفوذ چنین آفتی در رأس و بدنة نظام اجرایی هشدار داده بودند. ایشان در همین راستا و برای جلوگیری از سوء برداشت‌ها در این زمینه، به تبیین دقیق آفت شتابزدگی و فاصله‌گذاری آن با سایر امور مستحسن در زمینة اجرایی پرداخته‌اند و می‌فرمایند: «سرعت را با دقت همراه کنید. سرعت غیر از شتابزدگی است؛ شتابزدگی بد است. سرعت وقتی با دقت همراه شد، کار معقول و صحیح است.
سرعتِ بدون دقت، می‏شود شتابزدگی. مواظب باشید در تصمیم‏گیری‌ها و نوع کارها، شتابزدگی پیش نیاید و دست‏پاچه‏مان نکنند. ... انسان وقتی که دست‏پاچه شد، حتّی گاهی همان کاری هم که در فرصت معینی می‏توانست انجام بدهد، آن را هم نمی‌تواند انجام بدهد؛ یعنی تأخیر هم می‏افتد.
علاوه بر اینکه خیلی اوقات کار هم غلط و همراه با ضایعه انجام می‏گیرد. من تأکید می‌کنم، این سرعت عملی که در رفتار دولت مشاهده می‌شود، چیز ممدوحی است؛ اما مراقب باشید این سرعت عمل، شکل شتابزدگی به خودش نگیرد؛ یعنی همیشه با دقت همراه باشد. ... طبعاً تدبیر و درایت در تصمیم‏گیری‌ها و اجرا، از جملة توصیه‏های عمومی ماست»( بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی‏ در دیدار با رئیس‌جمهور و اعضای هیئت دولت۰۶/۰۶/۱۳۸۵).
ایشان پس از آن تذکر جدی نیز بارها بر تمایز میان «سرعت توأم با تدبیر» در انجام امور به عنوان صفتی مستحسن در فعالیت‌های اجرایی و «شتابزدگی بی‌منطق» به عنوان آفتی در ساختار اجرایی تأکید کرده‌اند: «باید کار را سرعت ببخشند.
سرعت بخشیدن به کار منافات ندارد با اینکه کار شتابزده انجام نگیرد؛ یعنی مطالعات را بکنند و اطرافش را هم درست بسنجند؛ با آدم‌های صاحب‏نظر مشورت بکنند. این یک وظیفه است که همه باید در کار خودشان جدی باشند» (بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی‏ در دیداربا مسئولان اقتصادی و دست‏اندرکاران اجرای اصل ۴۴ ـ۳۰/۱۱/۱۳۸۵).
همان‌گونه که مشاهده می‌شود، رهبر معظم انقلاب اسلامی به عنوان فصل‌الخطاب نظام جمهوری اسلامی، راه را مشخص و آفات را به مسئولان اجرایی به دفعات هشدار داده‌اند. اکنون و در موقعیت فعلی که دولت درصدد انجام یکی از طرح‌های بزرگ خویش در زمینة اقتصادی است، توجه به هشدارها و تأکیدات رهبری می‌بایست بیش از گذشته، در رأس توجهات دولت و کارگزاران اجرایی قرار گیرد.
طرح تحول اقتصادی آن‌گونه که دولت اعلام کرده است، دارای ابعاد وسیع و همه‌جانبه‌ای است که بنا به فرمایشات مقام معظم رهبری، در صورت اجرای صحیح و دقیق می‌تواند منشأ ثمرات فراوانی برای جامعه و نظام باشد.
اما همین ابعاد وسیع طرح باعث ایجاد نگرانی‌های فراوانی در میان صاحب‌نظران اقتصادی و دلسوزان نظام نسبت به تبعات وخیم آن شده است. تجربة شتابزدگی‌های گذشتة دولت در سایر زمینه‌ها نیز این نگرانی و حساسیت را صد چندان کرده است.
شاید بتوان در وضعیت کنونی، تنها راه تقلیل حساسیت و نگرانی عمومی جامعه نسبت به اجرای طرح تحول اقتصادی و نیز کاهش تبعات ناگوار احتمالی اجرای این طرح را تبعیت کامل دولت از منویات رهبری در این زمینه و پرهیز از شتابزدگی و پیروی از خرد و تدبیر در اجرای این امر مهم دانست.

منبع : امید