عوامل موثر بر ترک سیگار

استعمال دخانیات یکی از شایع‌ترین عوامل قابل پیشگیری مرگ و میر و ناتوانی در دنیا است. در قرن گذشته حدود صد میلیون نفر به دلیل استعمال دخانیات جان خود را از دست داده‌اند و در قرن حاضر این رقم به حدود یک میلیارد نفر خواهد رسید بنابراین برای پیشگیری از این معضلات ترک سیگار را از همین امروز شروع کنید. در مورد روش‌های ترک باید گفت بهترین، موفق‌ترین و رایج‌ترین روش‌های ترک، ترک‌های انفرادی است. باید بدانید فقط پنج درصد جمعیت دنیا به سرویس تخصصی ترک سیگار دسترسی دارند، پس ترک‌هایی مهم‌اند که خود فرد انجام می‌دهد که البته فقط بین دو تا سه درصد آنها موفق خواهند بود...
یک عامل مهم برای ترک سیگار شناختن فاکتورها و عواملی است که بتواند نوع درمان را تعیین کند. این عوامل عبار‌ت‌اند از: سن، جنس، وضعیت تحصیلی، وضعیت تاهل، بیماری‌های همراه شامل بیماری‌های قلبی، تنفسی، دیابت و... سوءمصرف سایر مواد مخدر، تعداد مصرف سیگار در طی روز، مدت زمان استفاده از سیگار و... که تمام این عوامل می‌تواند ضریب موفقیت فرد را کم یا زیاد کند. حتی کشیدن یک نخ سیگار هم، به دلیل تغییراتی که در مغز به وجود می‌آورد اعتیاد به سیگار است، پس اقدام درمانی را باید برای فرد انجام داد که حتی سمت آن یک نخ هم نرود.
سن یکی از فاکتورهای بسیار مهم در ترک سیگار است. به طور معمول سن را در ترک سیگار به سه دسته تقسیم‌بندی می‌کنند.
۱) از زمان شروع سیگار تا ۲۹ سالگی
۲) افراد ۲۹ تا ۵۰ سال
۳) افراد ۵۰ سال به بالا
بهترین کسانی که سیگار را کنار می‌گذارند افرادی هستند که بالای ۵۰ سال دارند و بدترین کسانی که سیگار را ترک می‌کنند افرادی هستند که زیر ۲۹ سال سن دارند. علت این امر، مراحل فکری این افراد است.
تا ۲۹سالگی فرد در مرحله پیش تذکر است و هیچ ذهنیتی نسبت به عواقب سیگار کشیدن ندارد و مضرات حاد و مزمن سیگار کشیدن را درک نکرده است. هنوز تنگی‌نفس، درد قفسه‌سینه و مشکلات دیگر را ندارد، پس ما نمی‌توانیم فقط فرد را بمباران اطلاعاتی کنیم بلکه باید از انگیزه‌های مثبت فرد استفاده کرده و این سوالات را مطرح کنیم که:
- آیا اگر سیگار بکشی در کنکور موفق می‌شوی؟
- چند درصد افرادی که رتبه‌های اول کنکور را آورده‌اند از سیگار یا سایر مواد مخدر استفاده کرده‌اند؟ و ...
گروه بعدی افرادی هستند که بالای ۵۰ سال سن دارند و مشکلات ناشی از سیگار کشیدن را درک کرده‌اند. زمانی که خود را با هم سالان خود مقایسه می‌کنند، متوجه می‌شوند که مشکلات بیشتری را نسبت به آنها دارند اما مشکلی که این افراد دارند این است که می‌‌گویند ما ۳۰، ۴۰ سال سیگار کشیده‌ایم و حال دیگر نمی‌توانیم آن را کنار بگذاریم. این حرف دلیل بر ناتوانی برای ترک نیست. ما افراد بسیاری را داشته‌ایم که با سابقه بالای مصرف سیگار موفق به ترک آن شده‌اند.
گروه دیگری از افراد که سیگار مصرف می‌کنند و مایل به ترک هستند و جزو جمعیت‌های خاص محسوب می‌شوند عبار‌ت‌اند از: افراد مسن، افرادی که بیشتر در منزل سکونت دارند، زنان باردار، افرادی که مشکل‌ تردد و مراجعه به کلینیک‌های ترک را دارند. به این افراد توصیه می‌کنیم با خط تلفنی مشاوره ترک تماس گرفته و راهنمایی‌های لازم را در این زمینه بگیرند.
در مورد جنس، در خانم‌ها مصرف مواد قانونی از جمله سیگار کمتر است و گروهی از خانم‌ها به دلیل وابستگی اقتصادی که دارند کمتر به سیگار روی آورده و یا تمایلشان برای ترک بیشتر است. ترک سیگار در خانم‌ها ظریف‌تر و دقیق‌ است و باید بسیار در آن دقت کرد. ثابت شده است بعضی از داروهای ترک سیگار در خانم‌ها اثر ندارد و باید از داروهای کمکی دیگر استفاده کرد. نکته‌ای که باید به آن توجه کرد این است که در طول عادات ماهیانه به‌خصوص در وسط و انتهای آن ترک سیگار پیشنهاد نمی‌شود. پس مهم‌ترین مساله‌ای که در ترک سیگار خانم‌ها باید به آن دقت کنیم همین است. نکته دیگر اینکه اگر خانمی یک بسته سیگار بکشد میزان موفقیت ترکش حدود ۱۳ برابر کاهش پیدا می‌کند ولی اگر همین خانم‌ بتواند مقدار سیگارش را از ۲۰ نخ در روز به ۱۰ نخ برساند مانند آقایان ترک دادن سیگارش آسان‌تر خواهد شد.
روش‌های ترک برای قلیان هم به کار می‌رود اما باید بدانید هر قلیان برابر با ۱۰۰ نخ سیگار است یعنی ۵ بسته سیگار. بنابراین روش ترک آن سخت‌تر است.
به همه افراد سیگاری توصیه می‌شود یک تاریخ دقیق برای ترک سیگار مشخص کرده و ترک سیگاری را انتخاب کنند که برای‌شان کارایی دارد. با ترک سیگار دیگر نفس شما بوی بد نخواهد داد، ذائقه‌اتان برگشته و غذا خوشمزه‌تر می‌شود. با ترک سیگار در مصرف پول خود هم صرفه‌جویی می‌کنید.

دکتر هومن شریفی - قائم مقام مرکز پیشگیری و کنترل دخانیات دانشگاه شهید بهشتی

منبع : روزنامه سلامت