جهش یا سقوط؟

در این میان، مصر پیشرفت خوبی در توسعه این عرصه كرده است كه می تواند درسهای مهمی برای كشورهای دیگر در بر داشته باشد. یمن از جمله كشورهایی است كه می تواند از این درسها استفاده كند. این كشور در فهرست رده بندی ۱۶۵ كشور جهان از نظر فناوری اطلاع رسانی و ارتباطات در جایگاه ۱۳۶ قرار دارد. در این كشور توسعه فناوری یاد شده همواره به نسبت سایر كشورها در دهه گذشته روند قهقرایی داشته است.گزارش آنكتاد براساس میزان اتصال سرانه، دسترسی همگان وسیاست دولت در قبال میزبانی اینترنت، كامپیوترهای شخصی، تلفن ثابت و همراه و استفاده از اینترنت تدوین شده است. در بسیاری از كشورهای در حال توسعه، دسترسی به تلفن همراه و اینترنت بهبود یافته است. اما به طور كلی از نظر فناوری اطلاع رسانی و ارتباطات، كشورهای عضو سازمان همكاری و توسعه اقتصادی به پیشرفت خود ادامه دادند و از نظر اتصال و پراكنش كاربرد در صدر كشورها قرار گرفتند.براساس گزارش یاد شده كه تحولات عرصه فناوری اطلاع رسانی و ارتباطات را در سال ۲۰۰۴ بررسی می كند، كشورهای عرب و آسیایی تغییر چندانی از نظر رده بندی نكردند. این بدان معناست كه كشورهای دارای توسعه استوار مخابرات همچنان درصدر قرار دارند و از امتیاز خود استفاده می كنند. هرچند كه در خلال سالهای اخیر روندهای كلی ثابت مانده است، برخی كشورها مانند مصر، هند، جمهوری چك و كره جنوبی دستاوردهای خوبی داشته اند، از جمله گسترش دسترسی و كاربرد اینترنت در مصر.
برآورد آنكتاد حاكی از آن است كه توسعه فناوری اطلاع رسانی و ارتباطات حدود چهار سال عقب تر از آمریكا و دو سال عقب تر از اروپاست. این امر تا حدی نشان دهنده اهمیت كمی است كه این كشورها به این عرصه می دهند، اما علائمی حاكی از آن وجود دارد كه دولتهای منطقه اكنون اهمیت بیشتری برای فناوری اطلاع رسانی و ارتباطات قائل هستند.كشورهای عرب خلیج فارس از نظر رده بندی پراكنش فناوری اطلاع رسانی و ارتباطات بالاتر از سایر كشورهای عرب هستند. امارات در رده ۲۰ و كویت در رده ۴۲ قرار دارد. برخی كشورهای خاورمیانه در میانه شاخص توسعه این فناوری قرار دارند، مانند لبنان در رتبه ۶۴ و اردن در رتبه ۷۵ و ایران در جایگاه ،۸۴ مصر در خلال سالهای ۱۹۹۵ تا ۲۰۰۲ با ۴۲ رتبه جهش به رتبه ۱۱۲ رسید، سوریه در مرتبه ۱۰۴ قرار دارد.مصر توانسته است با اتخاذ سیاستهایی، توسعه فناوری اطلاع رسانی و ارتباطات را تسهیل كند. این كشور طرح ملی فناوری تدوین كرده، توسعه زیرساختی، دولت الكترونیك و تجارت الكترونیك را اشاعه داده، از توسعه و تحقیق مربوط به فناوری اطلاع رسانی حمایت كرده، به آموزش و هزینه اشتراك پرداخته و برای رفع برخی نگرانی ها، گروه های كاری مشترك دولتی- خصوصی تشكیل داده است. موفقیت مصر در گسترش كاربران اینترنت بوده است.به گزارش آنكتاد، وزارت فناوری اطلاع رسانی و ارتباطات نقش مهمی در اشاعه این فناوری داشته و موفقیت خوبی در ترویج همكاری با بخش خصوصی داشته است. این وزارتخانه سرمایه گذاری سنگینی در زیرساختها كرد و توانست برخی نقاط مركزی برای ترافیك اینترنت خاورمیانه ایجاد كند. مسئولان مصری در ابتدای سال ۲۰۰۲ هزینه اشتراك اینترنت از طریق مودم را حذف كردند و این هزینه به دوش شركت مخابرات مصر و آی اس پی ها قرار گرفت. بهای تلفن تا حد مكالمه شهری كاهش یافت یعنی حدود ساعتی ۱۸ سنت كه از جمله پایین ترین نرخ ها در جهان است.حذف هزینه اشتراك تأثیر مستقیمی بر استفاده از اینترنت داشت. اكنون حدود ۳ میلیون نفر در مصر كاربر اینترنت هستند. در مراكز فرهنگی جوانان، باشگاههای ورزشی، مدارس، مساجد، كلیساها و سازمانهای غیردولتی، باشگاههای فناوری اطلاع رسانی برای گسترش كاربرد اینترنت ایجاد شد. در سال ،۲۰۰۳ حدود ۱۹۱ باشگاه فناوری اطلاع رسانی تأسیس شد و امسال این وزارتخانه قصد دارد شمار این باشگاهها را به هزار برساند.
برخلاف مصر، یمن در نزدیكی اواخر شاخص آنكتاد قرار دارد. از سال ،۱۹۹۵ یمن در مقایسه با سایر كشورها از نظر اتصال، پراكنش و سیاست عقب رفت داشته است. در سال ،۱۹۹۵ یمن در رتبه ۱۰۲ قرار داشت، اما در سال ،۱۹۹۹ این جایگاه به ۱۲۸ و تا سال ۲۰۰۲ به ۱۳۶ نزول یافت. یاسر تامر مدیر روابط عمومی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاع رسانی گفت: «یمن برای توسعه این فناوری به اراده سیاسی و نیز ایجاد آگاهی در مورد اهمیت از بین بردن شكاف دیجیتال با سایر كشورها دارد.» به گفته تامر هماهنگی كافی در مورد فناوری اطلاع رسانی و ارتباطات و كاربرد آن در این كشور وجود ندارد، حتی در بین دستگاههای دولتی. اما وی منكر آن شد كه یمن در جایگاه ۱۳۶ قراردارد و گفت جایگاه آن باید حوالی ۱۰۰ یا ۱۰۵ باشد. وی معتقد است یك دلیل جایگاه پایین یمن آن است كه در جهان، آگاهی كافی در مورد مسائل مربوط به این فناوری در یمن وجود ندارد. تامر افزود:در چند سال گذشته پیشرفتهای چشمگیری در این عرصه در یمن صورت گرفته است. مثلاً تعداد تلفنهای ثابت از ۰۰۰/۴۶۰ در سال ۲۰۰۰ به ۹/۱ میلیون در سال جاری رسیده است. شمار تلفنهای همراه از ۰۰۰/۲۷ در سال ۲۰۰۰ به ۲/۱ میلیون در سال ۲۰۰۲ رسید. شركت یمن موبایل كه به گفته تامر تنها شبكه تلفن بی سیم در خاورمیانه است، حدود ۰۰۰/۱۷۰ مشترك دارد. از نظر استفاده از اینترنت، شمار كاربران در سال ۲۰۰۲ به ۰۰۰/۱۰۵ نفر رسید در حالی كه این رقم در سال ۱۹۹۶ فقط ۸۰۰۰ بود. با این حال این تعداد در مقایسه با جمعیت ۷/۱۹ میلیون نفری و ارقام جهانی بسیار اندك است. ۶۰ درصد كل اشتراك اینترنت متعلق به شركتهای تجاری است. حلمی نعمان كارشناس فناوری اطلاع رسانی گفت: «سیاستگذاران معنی فناوری اطلاع رسانی و ارتباطات را به كامپیوتر و شبكه های كامپیوتری محدود می كنند. در مورد ارزش این فناوری در توسعه نگاه جامعی وجود ندارد. این فناوری را بخشی از بخش خدمات یا تولید می دانند كه پایین ترین نرخ نفوذ فناوری در یمن مؤسسات آموزشی (۲ درصد) و ادارات دولتی(۱ درصد) است.جمعیت كاربر اینترنت به طور عمده در پنج شهر عمده متمركز و ۶۰ درصد آن در صنعا پایتخت است. جمعیت شهری در یمن فقط ۷/۲۴ درصد كل جمعیت را تشكیل می دهد. محدودیت دسترسی به كامپیوتر و قیمت آن (حدود ۶۰۰ دلار) و بی سوادی گسترده از موانع اصلی گسترش این فناوری است.»آنكتاد معتقد است فناوری اطلاع رسانی فرصتهای رشد و درآمدزایی زیادی را در ارتباطات ایجاد می كند و باعث تجدید ساختار فرآیندهای تولید و بهبود كارایی در فعالیتهای اقتصادی می شود. در واقع فناوری یاد شده این امكان را به كشورهای در حال توسعه می دهد كه از چند مرحله توسعه بجهند. از این رو، توسعه این فناوری باید در كنار توسعه آموزش، تجارت و بهداشت در نظر گرفته شود.
منبع: خبرگزاری سازمان ملل متحد

منبع : روزنامه همشهری