فناوری ایرانی/برای کشاورز ایرانی

توجه به تجاری سازی پژوهش های مذكور با این سئوال آغاز شد كه آیا از باكتری یا قارچ نیز می توان برای رفع نیاز گیاه به فسفر استفاده كرد؟ در همین رابطه در سال ۱۳۷۶ یك طرح پژوهشی ملی در شورای پژوهش های علمی كشور به تصویب رسید و براساس آن گروهی از متخصصان رشته های میكروب شناسی، فیزیولوژی گیاهی، ژنتیك گیاهی، خاك شناسی و فیزیولوژی زراعی در گروه میكروبیولوژی كاربردی جهاد دانشگاهی واحد تهران به فعالیت در این زمینه پرداختند. طرح مذكور از دو قسمت قارچی و باكتریایی تشكیل شده بود، اما چون پیشرفت كار در قسمت قارچی كمتر بود قسمت باكتریایی بیشتر پیگیری شد و سه گروه در این بخش مشغول تحقیق شدند. این سه گروه عبارت بودند از: گروه باكتری شناسی، گروه ژنتیك و بیوتكنولوژی و گروه آزمایش های مزرعه ای.
اعضای این سه تیم در مجموع ۱۵ نفر بودند كه از این تعداد سه نفر دارای تحصیلات دكتری و بقیه آنان كارشناس ارشد و كارشناس بودند كه پس از تحقیقات متعدد انجام شده توسط این تیم ۲۲ سویه باكتری از خاك های بومی ایران جداسازی و از این تعداد سه سویه برتر انتخاب شد. به دلیل اینكه هدف از این تحقیقات، استفاده از باكتری های مناسب برای مقاصد تولیدی و تجاری بود، بررسی های آزمایشگاهی و مزرعه ای زیادی در این زمینه انجام شد و باكتری ها در شرایط مختلف تنش خشكی، شوری، گرمایی و رقابت مورد آزمایش قرار گرفتند. در كنار انجام این تحقیقات فرمول مصرف نیز به طور تئوریك تعیین شد كه در فعالیت های بعدی با روش های عملی به اثبات رسید.
این موضوع از اهمیت ویژه ای در این موفقیت پروژه برخوردار بود به گونه ای كه برخی از شركت های خارجی كه قادر به ارائه فرمول مصرفی كود بیولوژیك نشده اند، نتوانسته اند محصول خود را تجاری كنند.
پس از آن اثر كود بیولوژیك ساخته شده بر گیاهان مختلفی همچون لوبیا، ذرت علوفه ای، ذرت دانه ای، چغندر قند و سیب زمینی در آزمایش های مزرعه مطالعه شد و به منظور بررسی سازگاری این محصول جدید آزمایش ها به مدت سه سال و در مكان های مختلفی شامل كرج، اراك و ساوه تكرار شد كه در حال حاضر نیز ادامه دارد. سرانجام پس از تحقیقات زیاد یكی از بهترین فرمول های مصرفی از دو باكتری بومی كشور تحت عنوان كود بارور دو انتخاب شد و به تولید رسید. این نوع محصول جدید كه هم اكنون براساس قرارداد انتقال فناوری بین جهاد دانشگاهی و شركت زیست فناوری سبز در حال تولید است، برپایه تحقیقات انجام شده، در داخل كشور و با استفاده از میكروارگانیسم های بومی كشور تولید شده است. این كود حاوی دو نوع باكتری حل كننده فسفات (PBS) است كه قادر به ترشح میزان زیادی از اسید های آلی و آنزیم فسفا تاز هستند و بدین وسیله فسفات را از تركیبات معدنی و آلی آن آزاد می كنند.
تحقیقات انجام شده نشان می دهد كه در آزمایش های مزرعه ای میزان محصول با استفاده از این كود ۱۰ درصد تا ۵۴ درصد افزایش یافته كه علت این تفاوت بستگی به نوع محصول، زمین كشت و نحوه استفاده از آن دارد و این افزایش محصول معادل ۲۰۰ الی ۵۰۰ هزار تومان سود اضافی در هر هكتار برای كشاورزی است. در سه سال اخیر یعنی دو سال قبل از اینكه محصول به تولید برسد و یك سال بعد از تولید، این كود در بین كشاورزان مصرف شد و كشاورزانی كه بدون حضور نیرو های متخصص آن را مصرف كرده اند، شاهد افزایش محصول از ۵ تا ۴۰ درصد بوده اند كه این موارد شامل گیاهانی از قبیل چغندرقند، سیب زمینی، انواع لوبیا، ذرت، گل های زینتی، گندم، جو، یونجه، پنبه، پیاز و برنج بود.هم اكنون نیز آزمایش هایی بر روی درختان در حال انجام است و البته زارعینی كه این كود را برای درختان استفاده كرده اند گزارش های مثبتی مبنی بر شاداب شدن و رشد سریع تر درختان می دهند اما هنوز اثر آن بر روی افزایش میوه بررسی نشده است. در مراحل پژوهش و آزمایش پس از اطمینان از اینكه فرمول بارور دو بهترین فرمول است آن را به نام محققین این پژوهش ثبت اختراع كردیم و بدین ترتیب تولید نیمه صنعتی آن شروع و كارگاه تولید نیمه صنعتی محصول فروردین ماه گذشته راه اندازی شد و بهار گذشته به صورت آزمایشی محصول تولید و ارائه شد. اوایل تابستان پس از انجام تحقیقات و آزمایش های متعدد به این نتیجه رسیدیم كه خط تولید پایدار شده و مرحله تولید آزمایش به پایان رسیده است و بدین ترتیب وارد مرحله تولید و عرضه رسمی محصول شدیم. یعنی هم كیفیت محصول را بالا بردیم و هم میزان تولید را افزایش دادیم و اولین محموله پاییز گذشته وارد بازار شد. بدین ترتیب برای گروه ما مایه افتخار است كه اعلام كنیم این فناوری كاملاً ایرانی است و تولید علم آن به طور كامل در ایران و توسط محققان ایرانی صورت گرفته است حتی خط تولید آن نیز در ایران طراحی شد و خلاصه اینكه فناوری ایرانی برای كشاورز ایرانی شعار ماست و ثمره عمر اینجانب و همكارانم این بوده كه كشاورزان ما همه رضایت خود را از مصرف این كود اعلام كرده اند و امیدواریم این لبخند رضایت آمیز همچنان بر لب كشاورزان باشد و ما هم مفتخر باشیم تا خدمتی را به كشاورز ایرانی ارائه كرده باشیم.
*عضو هیات علمی پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیك

منبع : باشگاه اندیشه