۲۶ آبان ـ ۱۷ نوامبر ـ بپاخیزی دانشجویان و کارگران آتن و آغاز موج تازه دمکراتیزاسیون در جهان

۱۷ نوامبر سال ۱۹۷۳ دانشجویان و كارگران یونانی برضدحكومت سرهنگها بپاخاستند و ۳۷ تن از آنان در این قیام جان باختند كه انعكاسی بزرگ در سراسر جهان داشت. برخی، و عمدتا مشاوران سیاسی دولتهای معین از فرصتی كه تاثیر اخبار این بپاخیزی در افكار عمومی ایجاد كرده بود بهره گرفتند و به این رویداد « سر آغاز موج تازه دمكراتیزاسیون در جهان » عنوان دادند و خواستند كه ادامه یابد كه به تدریج به صورت حربه ای سیاسی در دست آن چند دولت برای تهدید دولتهای معارض قرار گرفت .
گرچه دوران كودتا در آمریكای لاتین و افریقا عملا پایان یافت ، ولی تمرین دمكراسی در این كشورها بر پایه فرضیه های اندیشمندان قرون ۱۷ تا ۱۹ غرب كه برگرفته از فرهنگ اروپایی بود نتیجه مطلوب به بار نیاورد و به جای شایستگان؛ آزمندان را روی كار آورد و آنان را معتاد به « مقام » كرد. انتخابات اخیر چند كشور پیشرفته نشان داد كه در این كشورها هم آن فرضیه ها با همه تبلیغی كه در قرن گذشته برایشان شده است كاربرد ندارند و ثمربخش واقع نمی شوند و نمی توان امید داشت كه بر پایه آنها بشود شایستگان یك جامعه را كه نیتی جز خدمت بی دریغ به جامعه خود ندارند برای مدیریت یافت و برای انتخاب شدن معرفی و توصیه كرد. گسترش وسائل تبلیغ و سوء استفاده از این ابزار برای قبولاندن افراد به تدریج مزید بر علت شده و همان فرضیه های كتابی را هم وارد راهی پر از دست انداز ساخته است.
نتیجه این شده است كه اعضای آگاهتر جامعه نسبت به مشاركت در امری كه می دانند ثمره مطلوب ندارد بی اعتنا شده اند و این بی اعتنایی به فرضیه های دمكراسی، اندیشمندان را به چاره جویی واداشته تا طرحی نو برای دمكراسی كه واژه ای گیرا ، دلچسب و نوید بخش است تهیه كنند كه مطلوب و دارای كاربرد باشد. این اندیشمندان مشكلات داخلی جوامع بشری ، جز در چند كشور كوچك ، و مسائل بین المللی را نتیجه نقائص دمكراسی كهن می دانند.
حكومت سرهنگها در یونان در پی كودتای ۲۴ آوریل ۱۹۶۷ بر ضد دولت انتخابی كارامانلیس روی كار آمده بود و ریاست این دولت با سرهنك «جورج پاپادوپولوس» بود كه با استبداد تمام حكومت می كرد. چون شاه یونان از حكومت سرهنگها حمایت نكرده بود، پس از مدتی سرهنگها نظام حكومتی یونان را جمهوری اعلام كرده بودند.
در پی بپاخیزی دانشجویان و برخی كارگران آتن و سركوب خونین آنان، یك دسته نظامی دیگر به رهبری ژنرال «جیزیكیس» با استفاده از نفرت افكار عمومی جهان از حكومت سرهنگهای یونانی بر ضد آنان دست به كودتا زد و به این حكومت پایان داد و پاپادوپولوس را بازداشت كرد.
این حكومت هم نتوانست بیش از چند ماه دوام آورد كه ۲۳ ژوئیه ۱۹۷۴ كارامانلیس به یونان بازگشت. بركناری حكومت نظامیان سبب باز گشت سلطنت به یونان نشد و در مورد بازگشت پادشاه قرار شد رفراندم شود كه در این همه پرسی « سلطنت » رای نیاورد و جمهوری ادامه یافت. سلطنت یونان ساخته و پرداخته قدرتهای اروپایی در نیمه اول قرن ۱۹ پس از طرد عثمانی ها از یونان بود. كارامانلیس پس از بازگشت به یونان، سرزمینی كه اندیشه دمكراسی در آن زاده شده است ، سرهنگهای كودتاگر را به دادگاه سپرد كه در جریان محاكمه معلوم شد كه پاپادوپولس ۱۴ سال حقوق بگیر سازمان اطلاعات مركزی آمریكا ــ سیا ــ بود و در دوران جنگ جهانی دوم هم به ارتش آلمان كه یونان را اشغال كرده بود خدمت می كرد. وی در دادگاه به اعدام محكوم شد كه بعدا به او یك درجه تخفیف داده شد و در سال ۱۹۹۹ در ۸۰ سالگی در گذشت.

منبع : تاریخ ایران و جهان در این روز