«طوطی پر» در مخالفت با زیاده گویی های بصری

نمایش عروسكی «طوطی پر» براساس داستانی از مثنوی معنوی مولانا جلال الدین شكل گرفته است. طراحی صحنه این نمایش از ویژگی های خاص آن محسوب می شود. بعنوان مثال یك جفت دست زن و مرد در صحنه ای تداعی كننده درخت می شوند و در تصویری دیگر قفس را به ذهن می آورند. این قسم خلاقیت های تصویری و بهره گیری از نمادهایی همچون ماهی، تنگ یا پرنده، نمایش «طوطی پر» را به نمایش عروسكی بزرگسال مبدل ساخته است .
ذهن تماشاگر همزمان با دیدن تابلوهای زیبا بر سن درگیر كشف مفاهیم نهفته در داستان می شود.زهرا صبری، كارگردان و طراح و سازنده عروسك ، از جمله كارگردان هایی است كه تجریه صحنه و تئاتر عروسكی را به طور جدی دنبال می كند و تا به حال نمایش هایی مانند «دوستت دارم با صدای آهسته »، «بهجت»، «دختر انار» و «هشت لحظه» را در كارنامه خود دارد. «طوطی پر» آخرین اثر اوست كه فارغ از فضاهای كلیشه ای و با اتكا به ایده های نو و خلق فضاهای بصری زیبا این روزها در مجموعه تئاتر شهر ـ تالار نو ـ به روی صحنه رفته است. سایت ایران تئاتر به همین بهانه گفتگویی را با وی انجام داده كه گزیده ای از آن در پی می آید.
● طوطی پر به شكلی روایت می شود كه اگر تماشاگر داستان را نخوانده باشد، به سختی می تواند صحنه ها را به هم ربط دهد و قصه را درك كند. نمایش به مثابه تكرار صحنه هایی است برای كسی كه داستان را خوانده باشد. به نظرتان چقدر طوطی پر، توانسته اثری مستقل از داستان مولانا باشد و به عنوان نمایشی مستقل برای تماشاگرش تصویر شود؟
▪ برای من همین قدر كه بتوانم در فرهنگ سازی قدم كوچكی بردارم، همین قدر كه در بروشور نمایش نوشته شود كه نمایش براساس داستانی از مثنوی معنوی است، كفایت می كند. مثنوی معنوی در كتابخانه های اكثر مردم ما مانند حافظ و كلیات سعدی وجود دارد. كتابخانه ها پر از این كتاب هاست در حالی كه داستان هایش را نخوانده ایم و نمی دانیم كه چه داستان های خواندنی ای دارد. من داستان«طوطی و بازرگان» را آن طور كه می خواستم روی صحنه آوردم، ادعا هم نمی كنم كه نمایش من به شكل كاملاً گویایی این داستان مولانا را بیان می كند، اما می توانم بگویم كه حداقل برای تماشاگرم تحریك كننده است. خدا را شكر كه به گفته دوستان، دارای تصاویر زیبایی شده است.
● به عنوان كارگردان فكر می كنید طوطی پر نمایشی عروسكی برای كودكان و نوجوانان است یا نمایشی برای بزرگسالان؟
▪ به نظرم این نمایش كار كودك نیست، اما كاری مناسب نوجوانان و بزرگسال هاست. من بازتاب آن را در قشر بزرگسال می بینم؛ پس می توانم مطمئن باشم كه مناسب حال آن ها است.
● ایده طراحی عروسك ها بدون سر و دست و یا دست هایی به شكل درخت... ایده های جالب و از لحاظ بصری زیبا بودند. چطور به این ایده ها رسیدید؟ كمی درباره طراحی عروسك هایتان بگویید.
▪ من مخالف عروسك هایی هستم كه تماشاگر نتواند با ذهنیت و تخیل خودش آن ها را شكل دهد. دلم می خواهد تماشاگر در تصویرسازی عروسك ها سهیم باشد. البته در این نمایش دلم می خواست تمام این عروسك ها به جز عروسك های هندی، شبیه پرنده باشند. حتی بازرگان و خدمه هایش از نیم رخ شبیه پرنده هستند. چیزی مابین انسان و پرنده كار كردم. خلاصه این كه من مخالف زیاده گویی و همین طور زیاده دیده شدن هستم. می خواهم تماشاگرم مختصر و مفید ببیند و بشنود. مثلاً برای ساخت خدمه هایی كه در حال كار كردن هستند، فكر كردم كه این ها فقط به دو چیز احتیاج دارند؛ دست و نگاه. دستی برای كار كردن و نگاهی برای دیدن بازرگان و خداحافظی كردن از او. پس عروسك ها فقط سر و دست دارند.
● چطور به این نتیجه رسیدید كه نمایش تان خالی از دیالوگ باشد؟(به نظرم نداشتن دیالوگ یكی از نقاط قوت كارتان بود.)
▪ فكر می كردم كه هیچ دیالوگی نمی تواند جایگزین شعرهای مولانا شود. به نظرم می آمد كه با خلق تصاویر زیبا می توانم حق مطلب را ادا كنم، به همین دلیل«باد» راوی قصه من شد؛ بادی كه در هر زبان، هر اسطوره و افسانه ای می تواند سخنگو باشد.
● چرا داستان طوطی و بازرگان را مبنایی برای خلق داستان دیگری قرار ندادید؟
▪ همه این ها فقط به خاطر ماهی بود. در ابتدا طرح ماهی در ذهن من بود. می خواستم بدانم كه اگر قرار بود مولانا برای ماهی كه پر پرواز نداشت و می خواست به دریا برسد، شعری بسراید، چه می سرود! برای ماهی شعری سروده نشده بود؛ من هم كه شاعر نبودم، بنابراین شعر طوطی و بازرگان مولانا را برای طرح خودم انتخاب كردم. برای ماهی، رسیدن به دریا و آزادی خیلی سخت است. خدا عالم است كه آب كجاست كه ماهی درونش بپرد و به خشكی نیفتد و نمیرد...

گفتگو با زهرا صبری كارگردان و طراح نمایش «طوطی پر»

منبع : روزنامه ابرار