آشنایی با زنبور درمانی

زنبوردرمانی به مفهوم استفاده از فرآورده‌های زنبور عسل نظیر عسل، ژله‌ رویال، گرده گل، بره ‌موم، زهر زنبور و....در درمان بیماری‌هاست. اجرای این شیوه درمان به شکل سنتی قدمت بسیار زیادی داشته که پس از بررسی‌های جدید و تأیید آن، هم‌اکنون به شکل علمی و آکادمیک در بسیاری از کشورهای دنیا اجرا می‌شود. انجمن زنبوردرمانی آمریکا با داشتن بیش از ۲۰۰۰ عضو از متخصصین مختلف علوم پزشکی اطلاعات کامل و جامعی در خصوص این طب جمع‌آوری نموده است و مشغول تحقیق در زمینه‌ی این فرآورده‌ها می‌باشد. جا دارد در کشور ما نیز به واسطه اعتقادات دینی به این شیوه درمانی که نشأت گرفته از وحی الهی است توجه خاص شده و با آموزش پزشکان، از منافع این طب، عموم مردم را بهره‌مند سازیم.
● عسل
عسل غذائی مفید و یک اکسیر پرارزش است که از ۷ هزار سال پیش از میلاد حضرت مسیح به عنوان عالی‌ترین و مقوی‌ترین غذاها شناخته شده و همچنین بخاطر ویژگی‌های شفابخش خود، به عنوان دارو در درمان بسیاری از بیماری‌ها در بین تمام ملل کاربرد داشته است. در اهمیت عسل همین بس که خداوند متعال در قرآن مجید از بین تمام خوردنی‌ها و آشامیدنی‌ها فقط عسل را به عنوان خوردنی شفابخش معرفی کرده و این نیست مگر به جهت اهمیت و خواص موادی که در درون عسل نهاده شده است.
▪ ترکیبات
عسل از ترکیب بیش از ۲۰ نوع قند، ۸ نوع ویتامین، ۱۱ نوع ماده معدنی، ۱۶ نوع اسید آمینه، چندین نوع آنزیم و مواد ناشناخته دیگر تشکیل شده است.
▪ نقش عسل در سلامتی
عسل در تقویت حافظه و سیستم ایمنی بدن و قوای جسمانی، بهبود و درمان بسیاری از ناراحتی‌ها مثل زخم‌ها، سوختگی‌ها و درمان بعضی از بیماری‌های گوارشی، دهان و لثه موثر بوده و بسیار سریع هضم و جذب خون شده و انرژی آن فوراً به بدن منتقل می‌شود. مصرف عسل برای همگان خصوصا افراد ضعیف، کودکان، کهنسالان، افراد ناتوان و در دوران نقاهت بیماری‌ها مفید است.
● زهر زنبور
زهر زنبور مایعی است به رنگ روشن شفاف با بوی مخصوص و با مزه‌‌ای تلخ که خاصیت اسیدی داشته و حدود ۸۸% آن را آب تشکیل می‌دهد.
▪ خصوصیات شیمیایی
زهر زنبورعسل از نظر شیمیایی بسیار پیچیده و از ترکیب ۱۸ ماده فعال از جمله آنزیم‌های مختلف، پپتیدها، آمین‌ها و مواد فرار تشکیل شده است.
▪ کاربردها
استفاده دارویی از زهر زنبور عسل قدمت بسیار زیاد تاریخی دارد به طوری که از قدیم الایام در طب سنتی مصریان باستان همچنین چینی‌ها و یونانی‌ها در درمان دردهای استخوانی و مفصلی استفاده می‌شده است. طی ۷۰ سال گذشته متجاوز از ۱۷۰۰ نشریه علمی در مورد ترکیب و اثرات مختلف زهر زنبور در حیوانات و انسان منتشر گردیده است. موارد تجویز آن به شرح زیر است:
- بیماری‌های عصبی: مولتیپل اسکلروزیس، پارکینسون، صرع فلجی و نیمه فلجی ...
- بیماری‌های قلبی‌وعروقی: آریتمی، التهاب میوکارد، آندوکاردیت انسدادی، واریکوز ...
- بیماری‌های پوست: پسوریازیس،درماتیت عصبی،اگزما ....
- بیماری‌های اسکلتی عضلانی: اسپوندیلیت‌آنکلیوزان، روماتوئیدآرتریت، استئوآرتریت ...
▪ موارد عدم تجویز زهر زنبور
ـ حساسیت به زهر زنبور
ـ سل مزمن
- هپاتیت مزمن
ـ نارسائی‌های کلیوی، قلبی، کبدی و تنفسی
ـ کودکان زیر پنج سال
- دوران بارداری و دوره ماهانه در خانم‌ها
● ژله رویال
ژله رویال یا شاه انگبین، ماده‌ای است خامه‌ای‌شکل که حاصل ترشحات غدد زیرحلقی در سر زنبوران کارگر پرستار جوان در سن ۳ تا ۱۲ روزگی می‌باشد.
▪ ترکیبات
۶۰% ژله رویال را آب تشکیل می‌دهد و پروتئین آن حدود ۱۸% و شامل انواع اسیدهای آمینه ضروری بدن انسان می باشد.
ژله رویال غنی‌ترین ماده غذایی از نظر ویتامین B۵ (اسیدپانتوتنیک) است که نقش بسیار مهمی در واکنش‌های بیولوژیکی و شیمیائی درون سلولی داشته و نیز نقش اساسی در سوخت و ساز چربی‌ها، قندها و اسیدهای آمینه دارد. در مجموع مواد تشکیل دهنده ژله رویال به نحوی عمل می‌کنند که باعث رشد و تکامل سلول‌ها و یا ترمیم سلول‌های تخریب شده می‌شوند.
▪ خواص و کاربردها
ژله رویال، یک ماده غذایی بسیار ارزشمند و دارویی است که در درمان بسیاری از ناتوانی‌ها و امراض از جمله در کاهش چربی خون، تنظیم هورمون‌ها، کمک به باروری و تسریع در بهبودی ناتوانی جنسی، کمک به رشد استخوان، محرک رشد، اشتها‌آور، رفع تصلب شرائین، بهبود روماتیسم مفصلی، درمان افسردگی، افزایش دهنده مقاومت بدن در مقابله با عفونت‌ها مؤثر می باشد.
● بره موم
بره موم، ماده‌ای شبیه موم و از تولیدات زنبور عسل می‌باشد، حالت آن خمیری شکل و چسبناک با بوی نسبتاً مطبوع که رنگ آن از سبز تا قهوه‌ای تیره متغیر است.
▪ ترکیبات
بره موم حاوی حدود ۵۰% صمغ یا رزین گیاهان، ۳۰% موم، ۱۰% اسیدهای چرب ضروری، ۵% گرده گل و ۵% دیگر آن از ترکیبات آلی می‌باشد.
▪ خواص بره موم
این ماده خارق‌العاده خواصی شامل اثر ضد باکتریایی، ضد قارچی، ضد انگلی، آنتی‌اکسیدانی و ضد التهابی دارد. همچنین به عنوان تقویت کننده سیستم ایمنی بدن، بهبود‌دهنده اختلالات دهان و لثه و کاهش دهنده فشار خون کاربرد دارد.
● گرده گل
گرده گل، سلول‌های جنسی نر گیاهان است که زنبور عسل هنگام ملاقات گل‌ها جمع‌آوری و با خود به کندو حمل کرده و پس از ترکیب آن با بزاق، درون سلول‌های شش ضلعی قاب‌ها ذخیره می‌کند.
▪ ترکیبات
گرده گل از ۱۹ نوع اسید آمینه، ۱۳ نوع اسید چرب، ۱۵ نوع ماده معدنی، ۶ نوع قند و ویتامین‌های A، C، D، E، K و گروه ویتامین‌های B تشکیل شده است.
▪ خواص و کاربردها
گرده گل به عنوان تقویت‌کننده طبیعی برای سیستم ایمنی بدن، بهبوددهنده ضعف جسمانی، کم‌خونی، پیشگیری از پیری زودرس، افزایش دهنده قدرت تولیدمثل، کنترل کننده التهاب پروستات و کاهش دهنده فشارخون کاربرد دارد.

نام نویسنده :
مهندس سیدمظاهر سیدی- کارشناس زنبور عسل مرکز تحقیقات کشاورزی اصفهان دکتر احمد چیت‌ساز- متخصص مغز و اعصاب

منبع : فصلنامه پزشکی اجتماعی هوم