ونزوئلا: شبح شرکت های بزرگ نفتی

هوگو چاوز رئیس حمهور ونزوئلا در پاسخ به شکایت موفقیت آمیز بزرگترین شرکت حهان(اکسان-موبیل) که موحب انسداد ۱۲ میلیارد دلار از دارایی های شرکت ملی نفت ونزوئلا و تشدید جدی درگیری قدیمی این شرکت بزرگ با دولت چاوز شده است گفت:«راهزنان اکسان-موبیل دیگر ما را غارت نخواهند کرد. آنها امپریالیست، دزدان آمریکایی، دزدان یقه سفیدند. آنها دولت ها را فاسد می کنند، آنها دولت ها را سرنگون می کنند. آنها از تجاوز به عراق حمایت کردند.»[۱]
اکسان-موبیل از شرکت ملی نفت ونزوئلا شکایت کرده است، چون پول بیشتری می خواهد. بزرگترین شرکت سهامی تجاری جهان در سال ۲۰۰۷ بیش از ۴۰.۶ میلیارد دلار سود داشته است، که نسبت به سود ۳۹.۶ میلیارد دلاری سال ۲۰۰۶ حدود سه درصد افزایش داشته است. «اگر اکسان یک کشور بود، سود آن در سال ۲۰۰۷ بیش از تولید ناخالص ملی دو-سوم کشورهای حهان بود. در آمد سال ۲۰۰۷ اکسان که بالغ بر ۴۰۴ میلیارد دلار می شد، آن شرکت را در میان ۳۰ کشور بزرگ جهان و جلوتر از قدرتهای میانی مانند سوئد و ونزوئلا قرار می دهد.»]۲]
اکسان-موبیل ادعا می کند دلیل شکایت آن از شرکت ملی نفت ونزوئلا این است که چاوز جون ۲۰۰۷ را بعنوان ضرب الاجلی تعیین کرد که اکسان و دیگر شرکت های بزرگ نفتی که در ونزوئلا فعالیت می کردند، تا آنموقع سهم اکثریتی خود در طرحهای توسعه نفت سنگین آن کشور را رها کنند. اکسان-موبیل و کونکو-فلیپس در «مرکز بین المللی برای حکمیت جهت حل اختلافات سرمایه گذاری» اقامه دعوا کردند و اکسان-موبیل همزمان با آن در دادگاه های ایالات متحده و بریتانیا از شرکت ملی نفت ونزوئلا شکایت کرد، که آنها در ۷ فوریه ۲۰۰۸ با ادعای اکسان موافقت کرده و حکم انسداد دارایی های شرکت ملی نفت ونزوئلا را صادر کردند.[۳]
اما خیلی بیشتر از عدم موافقت ساده در میان است. اولاً، بسیاری از شرکت های بزرگ نفتی با شرایط چاوز موافقت کرده اند و به دادگاه نرفته اند-از آنجمله شرکت شوران، شرکت استت اویل نروژ، بریتیش پترولیوم انگلیس، و توتال فرانسه.[۴]
ثانیاً، ونزوئلا تنها کشوری نیست که با تقاضای شرکت های بزرگ نفتی به مقابله برخاسته و خواستار مذاکره برای تغییر قراردادهای قدیمی شده اند. اینجا در کانادا، دانی ویلیامز، نخست وزیر استان نیوفانددلند (Newfoundland) خواستار سهم مالکیتی در قرارداد نفتی دریایی چند میلیارد دلاری هبرون شد و توانست آن را بدست آورد.[۵]
حتی محافظه کاران در آلبرتا نیز شرکت های بزرگ نفتی را محبور به پرداخت بهره مالکانه بیشتری کرده اند.[۶] و در روسیه، بریتیش پترولیوم و رویال داج شل محبور شدند کنترل طرحهای پر سود سیبری را به شرکت دولتی روسی گازپروم واگذار کنند.[۷]
حقیقت این است که اولتیماتوم اکسان-موبیل بیشتر دلائل سیاسی دارد تا اقتصادی. صاحبان اکسان-موبیل بخشی از دنیای فساد و سرکوب هستند. چاوز بر عکس، به این دلیل در قدرت است که میلیونها نفر به دفعات جسم و جان خود را به خطر انداخته اند و در مقابل شرکت های چند ملیتی بزرگ و متحدان بومی آنها ایستاده اند. آن جنبش انقلابی، اکسان-موبیل را ترسانده است.
از اینروست که اکسان-موبیل با مراحعه به دادگاه های ایالات متحده و بریتانیا(دو قدرت غربی بزرگ امپریالیستی) در صدد است هوا را بسنجد و ببیند جنبش انقلابی در ونزوئلا چقدر نیرومند است. این با توجه به شکست چاوز در رفراندوم اخیر برای اصلاح قانون اساسی بسیار مهم است.
و ما نباید در باره توانایی شرکت های چند ملیتی در استفاده از پوشش حقوقی در تعقیب «حقوق» خود و کسب سودهای نجومی در جنوب جهانی تردید کنیم.
« بریتیش پترولیوم در دهه ۱۹۷۰ در شکایت علیه لیبی پیروز شد... و نفتکشهای لیبی را در سراسر جهان تعقیب کرد تا آنها را بعنوان غرامت ضبط کند.» در سال های ۲۰۰۶ و ۲۰۰۷ «شرکت های غربی که بدهی پرداخت نشده کنگو به شرکت های ساختمانی خارجی را خریده بودند، بعد از صدور حکم دادگاه حکمیت به نفع آنها، اقدام به ضبط نفتکشهای کنگویی کردند.»[۸]
حملات اکسان-موبیل در ونزوئلا با مقاومت روبرو شده است. شرکت ملی نفت ونزوئلا این ادعا را که حکم دادگاه بر دارایی های آن تأثیر جدی داشته است را رد می کند. رافائل رامیرز، وزیر انرژی ونزوئلا گفت:«شرکت ملی نفت ونزوئلا صد در صد فعال است و به سراسر حهان نفت صادر می کند.[۸] چاوز هم در ۱۱ فوریه ۲۰۰۸ گفت اگر اکسان-موبیل در انسداد دارایی های شرکت ملی نفت ونزوئلا موفق شود، او صدور نفت به ایالات متحده را متوقف خواهد کرد.[۱۰] این تهدیدی است که باید جدی گرفته شود. ونزوئلا که چهارمین صادر کننده نفت به ایالات متحده است، اگر بتواند کشف ۲۰۰ میلیارد بشکه نفت جدید خود را ثابت کند، با احتساب ۱۰۰ میلیارد بشکه ذخائر کنونی آن، رسماً از نظر ذخائر اولین کشور حهان خواهد بود.[۱۱]
با توجه به آنچه که در میان است، امپریالیسم آمریکا و شرکت های بزرگ متحد آن در این لحظه در موقعیتی نیستند که بتوانند کودتای نافرجام ۲۰۰۲ را تکرار کنند. جنبش ونزوئلا بسیار بزرگ است، و نفت ونزوئلا مهمتر از آن است که آنها فعلاً دست به کودتا بزنند. اما ما از تاریخ تلخ شرکت های بزرگ نفتی و جنوب جهانی آموخته ایم که این آخرین درگیری بین قدرت سرمایه بزرگ و قدرت مردمی در ونزوئلا نیست.

پل کیلوگ
برگردان: المیرا مرادی
مراجع:
[۱] Cited in Saul Hudson, "Chávez warns he&#۰۳۹;ll stop oil shipments to U.S.," The Globe and Mail, Feb. ۱۱, ۲۰۰۸, p. B.۳
[۲] Shawn McCarthy, "Exxon profit hits $۴۰.۶-billion," The Globe and Mail, Feb. ۲, ۲۰۰۸, p. B.۷
[۳] Peter Wilson, "Big Oil&#۰۳۹;s Victory in Venezuela," BusinessWeek, Feb. ۷, ۲۰۰۸, www.businessweek.com
[۴] Brian Ellsworth, "Exxon, ConocoPhillips won&#۰۳۹;t bow to Chávez," The Globe and Mail, June ۲۶, ۲۰۰۷, p. B.۱۲
[۵] Colin Campbell, "How to win, in a fight with Big Oil," Maclean&#۰۳۹;s, September ۱۰, ۲۰۰۷, p. ۶۲
[۶] Guy Chazan, "Oil Sands Are Shifting in Alberta," Wall Street Journal, February ۵, ۲۰۰۸, p. A۸
[۷] Russell Gold, "Big Oil looks for Plan B after Venezuela," The Globe and Mail, June ۲۷, ۲۰۰۷, p. B.۱۳
[۸] Russell Gold, "Big Oil," p. B.۱۳
[۹] "Venezuela denies PDVSA asset freeze," www.chinaview.cn, February ۹, ۲۰۰۸
[۱۰] Simon Romero, "Chávez threatens to end oil exports to U.S.," International Herald Tribune, February ۱۱, ۲۰۰۸, www.iht.com
[۱۱] Steven Bodzin, "Exxon Gives Chávez Biggest Fight Over Nationalization," Bloomberg.com, February ۱۳, ۲۰۰۸

منبع : پایگاه اطلاع‌رسانی فرهنگ توسعه