نقش تم در داستان

تم داستان مهم ترین جنبه مهم و ادراک داستان و نخستین گام هنر نویسنده در این کار است.
تم یا تصویری کلی از نکته اساس یا فکر و خمیر مایه داستان، خط و مشی یک موضوع مهم است که بدون آن زنجیر داستان به هم پیوند نمی خورد.
این در حالی است که بیشتر داستان نویسان جوان دارای چنین ادراکی هستند و داستانشان یا توصیف یا نقل واقعه یا احساس دورنی و اخلاقی بیش نیست.
این نقش درداستان همیشه کم ارزش تلقی شده و قبل از این که نویسنده خواسته باشد، عاقبت حوادث داستان را ترسیم کند، بر اثر یک احساس، واقعه ای را می پروراند که بیشتر شبیه یک جریان ساده است نه منبع هیجان، کشمکش یا تغییر و تحول ذاتی...
توجه به تم داستان یعنی پی ریزی اسکلت داستان که راه را برای طرح داستان، توصیف، لحن و نظر گاه داستان هموار می کند.
این که بتوانیم کل داستان را در یک جمله بیان کنیم که دارای ویژگی هایی از قبیل اختصار، تازگی، پیوند کلی، تاثیر واحد و نشان دهنده کوتاهی و اثربخشی عمیق باشد، در اولین گام به شما ایمان کامل می دهد که داستانی را که قرار است، خلق کنید، قدرت و توان اعجاز دارد.
قوی بودن تم بر آهنگ خوش داستان نیز اثر می گذارد. چرا که تم داستان نتیجه عمل به همه عناصر داستان است.
یعنی مجموع فعل و انفعالات اشخاص، لحن و آهنگ و طرح و دیگر عوامل داستان، ولی تمام این عناصر از تم داستان می جوشد. نویسنده ممکن است تم داستان را یا از زبان نتیجه گیری یا از زبان خود و یا یکی از اشخاص داستان بیان کند.
اما بیشتر غیر مستقیم در نتیجه افکار و تضاد اشخاص به دست می آید. ولی نقش عمده زمانی متجلی می شود که تم با طرح و شخصیت داستان در هم می آمیزد و عمل متقابل آن ها جریان سریع رشته حوادث را پی ریزی می کند.
مثلا تم داستان شما دختری خردسال می باشد که اگر امیدش را از دست بدهد، بیماری او به صبح نخواهد کشید ، امید عامل چیره شدن بر بیماری به عنوان تم داستان به حساب می آید.
طرح داستان شما نیاز دارد تا ویژگی هایی را روشن کنید. نوع بیماری دختر، شبی سرد، دختری که امیدش را از دست داده، چیزی که ناامیدی را نشان دهد مثل افتادن آخرین برگ پاییزی از درخت.
اگر آخرین برگ درخت بیفتد، منم می میرم و پیرمردی نقاش که در توفان شب با فانوس و نردبان تصویر برگی را بر دیوار می کشد، تا دختر تصور کند، هنوز امید هست.
می بینید که در این ویژگی ها علاوه بر این که نویسنده قصد دارد تا طرح داستان را مطابق با تم بسازد، اشخاص داستان را نیز از درون آن تعریف می کند.
مواد و مصالحی که متناسب با تم انتخاب شده، همان عملی را انجام می دهد که نویسنده انتظارش را دارد.
به عبارتی اشخاص داستان منطق رفتاری داشته و رشته حوادث از پس هم ظهور می کنند.
بنابراین تم داستان یک ایده، فکر، تصویر کلی از آن چه که شما قصد دارید به رشته تحریر درآورید می باشد.
تم داستان شامل موضوع، معرف شخصیت، نتیجه و یا فکر است که بتوان آن را در یک جمله بیان کرد.

هادی صباغ زاده

منبع : روزنامه خراسان