بلوچستان دردوران ماقبل تاریخ

● عصر حَجَرْ (۵۰۰۰ ق.م):
شروع دوران تمدن ماقبل تاریخ بلوچستان در عهد دوم است كه حدود ۵۰۰۰ سال پیش از میلاد می‏باشد. اساس زندگی انسان در این دوران استقرار در مراكز مجتمع به نام روستاها است. با استقرار انسان در این دوره در روستاها، خشت‏هایی از خاك رس كه شكل هندسی منظمی نداشتند ساخته شد. این اختراع در وضع بناها و ساختمانها تحولی بزرگ بوجود آورد و بعدها منتهی به ساخت آجر شد كه منظم‏تر و دارای رنگ قرمز بود و در تزئین بناها از آنها استفاده می‏شد. در كتاب تاریخ پیشرفت علمی و فرهنگی بشر آمده است: «بلوچستان فن قالب زنی‏آجر را ازسومر اخذ كرده است و شروع این كار مطابق با ابتدای شروع كار پادشاهی سومر می‏باشد. و این بیان كننده وجود روابط تجاری میان این دو خطه است».
● عصر مس:
در این دوران از فلز و بخصوص از مس چكش كاری شده و همچنین از منگنز استفاده می‏كردند و از آن اشیایی مانند درفش و سنجاق درست می‏كردند. ولی هنوز ذوب فلزات را نمی‏دانستند. ولی پس از فراگیری ذوب فلز، آثاری از كوره ‏های ذوب فلز در بلوچستان، سیستان و دشت قزوین دیده شده كه از قدیمی‏ترین كوره‏ های ذوب فلز در جهان هستند. در كتاب ایران در سپیده‏ دم تاریخ آمده است: «ظروف سفالین رنگین نقش‏دار كه در سراسر ایران پیدا شده ‏اند از برجسته‏ ترین خدمات انسان عصر مس به تمدن بشری هستند. جانشین بی‏واسطه سفالهای رنگین ایران در اوایل دوره‏ سنگ، مس به شمار می‏رود. ظروف یاد شده در شوش و نواحی دیگر ایران و از جمله در بلوچستان در شرق ایران پیدا شده‏ اند».
به نظر امیر توكل كامبوزیا، عصر مس كه پیدایش آن در بین‏ النهرین است به واسطه معادن مس موجود در بلوچستان است چون در سراسر بین‏ النهرین، ناحیه‏ ای پیدا نمی‏شود كه معدن مس داشته باشد در حالی كه در بلوچستان معادن قدیمی وجود دارد كه در گذشته از آنها استخراج می‏شده است و از طریق دریا برای سومر حمل می‏شده و به شهرهایی همچون «اور»می‏رسیده است. نمونه‏ ای از این معادن تعطیل شده از منطقه نصرت‏ آباد و زاهدان تا چابهار به صورت پراكنده وجود دارند.
● عصر مِفْرَغْ (۲۰۰۰ ق.م):
طبق بررسی‏های انجام شده باستان‏شناسی در دره سند و غرب آن دربلوچستان، ویرانه قرارگاههایی متعلق به عهد مفرغ دیده شده است كه نشان دهنده پدیده شهر می‏باشند. لزوماً این شهرها به عنوان مراكز كشاورزی بودند گرچه تجارت نیز به عنوان عاملی در انتخاب محل و خصوصیات شهری مؤثر بوده است. نمونه این مراكز شهری در ناحیه «مِهِی»در جنوب بلوچستان در دوران تمدن «كَوْلی» می‏باشد كه حكم لنگرگاه تجاری داشته است و ظروف سنگی زینت كاری شده كه در این محل پیدا شده‏ اند بیان كننده وجود ارتباط بین تمدن سومر و تمدن كولی هستند.
به عقیده برخی از باستان شناسان ، ارتباط گسترده‏ ای بین تمدنهای سومر، هند و بلوچستان وجود داشته و طبق نظریه دكترهال، سومریان فرهنگ‏شان را از هند گرفته‏ اند، ولی هم سومریان و هم هندیان اولیه دارای یك اصل و فرهنگ مشترك هستند كه در بلوچستان بوده است. در حقیقت بلوچستان به عنوان واسطه‏ ای بین دو تمدن كهن هند و سومر بوده، و حتی می‏توان گفت كه هندیان و سومریان فرهنگ خود را ابتدا از بلوچستان اخذ كرده‏اند و تمدن بلوچستان با تمدن غرب و شرق هماهنگی داشته است. گیرشمن در كتاب ایران از آغاز تا اسلام چنین می‏گوید: «تمدن ظروف سفالین منقوش در سراسر فلات ایران ظهور كرد، این فن در جاده جنوبی تا سیستان كشیده شد و از آنجا به بلوچستان و دره سند سرایت كرد و از سوی شمال، شالوده فرهنگ و تمدنی را كه در ناحیه مرو یافته شده است، بنا نهاد و به احتمال قوی به بلخ رسید».

پیام بلوچ

منبع : سایت کویر ایران