معرفی کتاب

● خاطره‌ها و نغمه‌ها «عطر گیسو»
اخیراً کتابی به نام خاطره‌ها و نغمه‌ها (عطر گیسو) توسط انتشارات عطایی تهران چاپ و منتشر شده است.
نویسنده این کتاب، هنرمند مشهور، امین‌الله رشیدی، آهنگساز و خواننده قدیمی رادیو ایران است که با حضور نیم‌قرنی خود در عرصه ادبیات و موسیقی ایران، بخشی از خاطرات رادیویی، هنری و یادداشتهای ادبی و اجتماعی و سیاسی خود را به رشته تحریر کشیده و مجموعه‌ای بس جالب و خواندنی و مطالبی نو و ناگفته در ارتباط با هنرمندان موسیقی و نویسندگان و شاعران معروف ایران با چاپی نفیس و در حدود ۲۸۰ تصویر از آنان در معرض نظر و مطالعه علاقمندان به هنر و ادبیات قرار داده است.
این کتاب با ادای احترام به فرهیختگان جهان موسیقی و تصاویری از آنان ـ به‌عنوان مقد‌ّمه ـ شروع و با اتوبیوگرافی مؤل‍ّف به شیوه‌ای خاص، ابتکاری و طنز‌آمیز ـ و محاکمه‌مانند ـ‌ ادامه یافته و جریانات ویژه‌ای که در دو دهه ۳۰ و ۴۰ در رادیو ایران در مورد هنرمندان، ظهور برنامه (گلها) و شأن نزول آن، انجام سه کودتای هنری در رادیو می‌گذشته و همچنین گزارش مفصل و پرهیجان در مورد سابقه و تاریخ جدال بین مدعیان شعر نو و کهن در نیم قرن اخیر، کارنامه مطبوعات در دهه‌های ۳۰ و ۴۰، یاد و یادگاری مصو‌ّر از هنرمندان، یادداشتهایی درباره دکتر محمد مصدق، ترور محمد مسعود مدیر روزنامه مرد امروز و مطالب متنوع دیگر در این کتاب منعکس شده و سرانجام با نوتها و اشعار ۳۸ آهنگ ـ ترانه ـ منتخب از سه کاست و CD منتشرشده در سه سال اخیر به نامهای (عطر گیسو) و (من عشقم) و (افسونگر) و شماری از ترانه‌هایی که در آینده‌ای نزدیک انتشار خواهد یافت، ساخته و اجرا شده توسط نویسنده پایان می‌گیرد.
با نظری گذرا بر مطالب این کتاب چنین برمی‌آید که این هنرمند کاشانی در اکثر هنرهای رایج زمان، از آهنگساز و خوانندگی، نقاشی و شاعری و نویسندگی، کم‌وبیش دستی داشته و نمونه‌هایی از آن هنرها در آن منعکس شده است و می‌توان گفت که چاپ کتابی با این فرم و محتوا آن هم از طرف یک هنرمند و موسیقی‌دان در ایران کم‌سابقه و این نمایانگر دلبستگی و علاقه شدید مؤلف به موسیقی و ادبیات ایران و سایر هنرهاست و از منظری دیگر، ساده‌نویسی، «صداقت، حقیقت‌گویی و بت‌شکنی نیز وجه غالب خاطره‌ها و نغمه‌هاست» کتاب (خاطره‌ها و نغمه‌ها) دو مشخصه دیگر نیز دارد.
او‌ّلی دلبستگی عمیق نویسنده به زادگاه خود شهر کاشان است که در سراسر این کتاب به مناسبتهایی خاص از ضرب‌المثلها، خاطرات، هنرمندان کاشانی‌الاصل و ... نام می‌برد و دو‌ّمی ارادت خاصی است که مؤلف نسبت به نویسندگان و محققین ارجمند ایران امثال پروفسور فضل‌الله رضا، دکتر شفیعی کدکنی، اخوان ثالث، نجف دریابندری و به‌خصوص دکتر باستانی پاریزی دارد که در موارد بسیار، در جهت تأیید نظرات خود از نوشته‌های ایشان مدد می‌گیرد.
● سرایش (کتاب او‌ّل)
▪ مبانی نظری موسیقی غربی و ایرانی
▪ تألیف: حسین مهرانی
▪ چاپ او‌ّل ۱۳۸۳ شمارگان ۲۰۰۰ ناشر: مؤلف
فرهود امیرانی ویراستار کتاب در قسمتی از مقدمه خود می‌گوید: ... موسیقی غرب طی چند صد سال آموزش نظری موسیقی به‌چنان تجربه و یکپارچگی و انسجام دست یافته است که به‌ندرت می‌توان اختلاف ‌نظر قابل توجهی در کتابهای نویسندگان مختلف در این زمینه یافت.
حتی اختلافات میان شیوه‌های آموزشی موسوم به آلمانی و فرانسوی بیشتر سلیقه‌ای است تا تئوریک. اما در موسیقی ایرانی آرای نویسندگان اندکی که به نظریه‌پردازی درباره تئوری موسیقی ایرانی پرداخته‌اند پراکنده و متشتت می‌باشد. به‌علاوه شاید تنها یکی دو کتاب درباره «آموزش‌ِ» نظری موسیقی ایرانی منتشر شده باشد... در این کتاب خواننده با مبانی نظری موسیقی به‌طور کلی، و موسیقی ایرانی به‌ویژه آشنا می‌گردد و مباحث عمومی موسیقی مانند فاصله موسیقایی، انواع گام، نشانه‌های ترکیبی، مدولاسیون، انتقال، انواع میزان، و.. با ذکر مثالها و تمرینات متنوع و مناسب شرح داده شده و سعی شده است تا نحوه بیان مطالب در عین سادگی و قابل درک بودن با توجه به سطح دانش خواننده از دقت کافی نیز برخوردار باشد.
حسین مهرانی مؤلف کتاب نیز در مقدمه می‌نویسد:... به‌دلیل کمبودهایی که در زمینه‌ آموزش‌ِ موسیقی در کشور ما همواره وجود داشته است معمولاً هنرجویانی که قادر به فراگیری سریع مهارتها نیستند «بی‌استعداد» تلقی شده و از آموزش موسیقی محروم می‌شوند. اما این هنرجویان به‌اصطلاح «بی‌استعداد» تنها مشکل‌شان این است که پیش‌زمینه موسیقی نداشته و برای مثال در میان افراد خانواده یا نزدیکان آنها کسی به موسیقی نمی‌پرداخته است تا فرصتی برای آشنایی بیشتر با این هنر پیدا کنند و گوش‌شان با اصوات موسیقایی بیشتر خو بگیرد... شاید برخی گمان کنند که «سلفژ ایرانی» فقط برای خوانندگان آواز ایرانی مناسب است، ولی نگارنده معتقد است که نوازندگان نیز باید پیش از اجرای نغمه‌ها روی ساز آن را در ذهن خود به درستی بشنوند و کاملاً نسبت به نغمه‌هایی که ایجاد می‌نمایند آگاه باشند...» جلد دو‌ّم و سو‌ّم این کتاب که بیشتر به اصول عملی موارد نظری می‌پردازد آماده چاپ است. حسین مهرانی جلد او‌ّل را به‌دلیل عدم اعتماد به ناشران با هزینه گزاف شخصی متحمل شده و خوشبختانه بخت خوبی داشته است و ضمن فروش شمارگان اول جزو دروس دانشگاهی نیز قرار گرفته و مورد تأیید بیشتر اهل فن شده است. کتاب سرایش با طرح جلد و چاپ مناسب عرضه شده است و مطالعه آن به دوستداران موسیقی ایرانی توصیه می‌شود.
● علیزاده، حسین [آهنگساز]: نی‌نوا؛ برای نی و ارکستر زهی [پارتیتور].
تهران، موسسه فرهنگی هنری ماهور، ۱۳۸۳ ، ۴۶P.
آهنگساز، در مقدمه کتاب (۷P) اشاره می‌کند: «اولین طرحهای نی‌نوا در سال ۱۳۵۵ بر اساس دستگاه نوا در جشن هنر شیراز با همنوازی سازهای ایرانی اجرا شد. با این تفاوت که فرم اثر کاملاً مبتنی بر ردیف‌سازی و آوازی بنا شده بود. سال ۱۳۶۱، همان طرح با تغییرات اساسی از نظر محتوا و فرم برای ارکستر زهی و نی‌ِ تک‌نواز نوشته و نهایتا‌ً در سال ۱۳۶۲ تحت عنوان نی‌نوا (نوای نی) ضبط شد».
صدای این اثر ماندگار، یادآور سالهایی سخت و دشوار است که با رنجهای ملتی بلاکشیده هماوایی یافته و برای عده زیادی از مردم ایران، نام «نینوا»، یادآور آن دوره آزمون و ایمان و اعتقاد و عشق به میهن اسلامی است. ابتدا نوار و بعدا‌ً پارتیتور این اثر، به هم‍ّت آقای سید محمد موسوی، مدیر فرهنگ‌مدار و دلسوز مؤسسه فرهنگی هنری ماهور، چاپ و منتشر شده و گذشته از این که برای دانشجویان موسیقی قابل استفاده است، نمونه‌ای است از کیفیت عالی نشر، در زمینه موسیقی ایرانی.

منبع : سورۀ مهر