مسیر امنیت انرژی جهان از ایران می‌گذرد

امضای موافقت‌نامه شركت اتریشی ا‌ُام‌وی(OMV) با شركت ملی صادرات گاز ایران - به نمایندگی از طرف شركت ملی نفت ایران - در شرایطی كه اختلاف نظر ایران با غرب بر سر تداوم برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای كشورمان به اوج خود رسیده و غربی‌ها مسیر صدور قطعنامه‌های محدود‌كننده در شورای امنیت و تحریم اقتصادی ایران را در پیش گرفته‌اند، شگفتی بسیاری از كارشناسان را به دنبال داشت، هرچند آگاهان به شرایط تقاضا و منابع عرضه انرژی به اروپا، چنین اقدامی را از سوی یك شركت غربی چندان دور از انتظار نمی‌دانستند. ‌
● مفاد موافقت‌نامه ۳۰ میلیارد دلاری
بر اساس تفاهم صورت گرفته، طرفین در خصوص صادرات سالانه ۲/۲ میلیون تن ال‌ان‌جی LNG(‌) از ایران به اروپا و اختصاص ۱۰ درصد از سهام ساخت یك واحد ال‌ان‌جی‌- به نام ایران ا‌ل‌ان‌جی- به توافق رسیده‌اند. به گزارش واحد اطلاعات و اخبار ماهنامه <اقتصاد ایران>، پروژه ایران ال ان جی با سرمایه‌گذاری شركت ملی صادرات گاز ایران، صندوق بازنشستگی صنعت نفت و شركت سرمایه‌گذاری صندوق بازنشستگی صنعت نفت با هدف تولید پنج میلیون تن ال ان‌جی در سال اجرا می‌شود. این میزان LNG به ترمینالی كه برای واردات ا‌ل‌ان‌جی در كرواسی در حال ساخت است، منتقل و پس از تبدیل شدن به گاز، تحویل ا ُام وی می شود. بر اساس اعلام مقامات شركت OMV، این ترمینال فعالیت خود را در سال ۲۰۱۱ آغاز خواهد كرد.
به موجب تفاهم دیگری، مقرر شده است سالانه ۵ میلیارد متر مكعب گاز ایران از طریق خط لوله وارد بازارهای اروپایی شود. این میزان گاز از طریق خط لوله نابوكو كه از ایران و آسیای میانه و از طریق تركیه به اروپا متصل می شود، وارد شبكه خطوط گاز قاره سبز خواهد شد. بر اساس برنامه، قرار است این خط لوله ۲۱۰۰ مایلی فعالیت خود را از سال‌های ۲۰۱۲-۲۰۱۱ آغاز كند. ‌
به گزارش خبرنگار <اقتصاد ایران>، بخش دیگری از تفاهم صورت گرفته، مربوط به مشاركت ۲۰ درصدی OMV در توسعه صنایع بالادستی و پایین دستی فاز ۱۲ میدان گازی پارس جنوبی است. ارزش مجموع این موافقت‌نامه‌ها نیز حدود ۳۰ میلیارد دلار برآورد شده است. ‌
به گفته مهندس نوذری، مدیرعامل شركت ملی نفت ایران، گفت‌وگوهای اولیه در مورد این پروژه‌ها در اوایل فوریه و زمانی كه ایران سمینار معرفی ۱۷ بلوك نفتی و دریایی خود را در وین برگزار كرد، انجام گرفته بود. اعلام نظر قطعی طرفین در این خصوص هم به بعد از نیمه اول سال ۲۰۰۷ موكول شده است. ‌
● اروپا نیازمند گاز است
بلافاصله پس از امضای این تفاهم نامه ها، وزارت امور خارجه ایالات متحد اعلام كرد امضای این موافقت‌نامه‌ها می‌تواند منجر به تحریم شركت OMV از سوی آمریكا گردد. در سنای آمریكا نیز برخی سناتورها با ابراز تأسف از این موضوع، خواهان اعمال تحریم‌های واشنگتن علیه این شركت اتریشی شدند. در مقابل، مدیران OMV در گفت وگو با نشریه استاندارد اتریش، پاسخی ساده و كوتاه به واشنگتن دادند: “اروپا به گاز نیاز دارد و ایران، دومین ذخایر گاز دنیا را در اختیار دارد.”
این شركت همچنین در بیانیه‌ای كه در همین زمینه منتشر نمود، تأكید كرد در چارچوب مقررات اروپا رفتار كرده و ادامه مذاكرات با ایران را به صورت محرمانه پیگیری خواهد كرد.
به گزارش واحد اطلاعات و اخبار <اقتصاد ایران>، در گذشته شركت OMV فعالیت در بخش بالادستی ایران را تجربه كرده است. این شركت اتریشی در ماه مه سال ۲۰۰۱، قراردادی را در زمینه اكتشاف نفت در منطقه زاگرس با شركت ملی نفت ایران به امضا رسانده و هم اكنون طرح توسعه این بلوك نفتی در حال تهیه است. ‌
● نگرانی جدید اروپا ‌
اقدامات اخیر شركت‌های اروپایی در توسعه همكاری‌ها و عقد قراردادهای جدید گازی با تهران، ناشی از نگرانی‌هایی است كه روز به روز بر میزان و وسعت آنها افزوده می‌شود. در واقع، بررسی وضعیت بغرنج اروپایی‌ها در زمینه وابستگی شدید به منابع انحصاری و شبه انحصاری انرژی، از رشد روزافزون نگرانی‌ها در این زمینه در میان سیاست‌گذاران حوزه انرژی این قاره حكایت دارد. اروپا در حال حاضر بخش عمده‌ای از نفت و گاز مورد نیاز خود را از خارج منطقه تأمین می‌كند. در مورد نفت با توجه به ویژگی‌های خاص آن، امكان جایگزینی عرضه‌كنندگان جدید به جای عرضه‌كنندگان موجود در صورت بروز موارد خاص و غیر قابل پیش‌بینی، تا حد زیادی وجود دارد. اما جایگزینی و تأمین گاز طبیعی از منابع جدید با توجه به ماهیت و خواص فیزیكی و شیمیایی خاص گاز و نیاز به استقرار ساختارهای خاص نظیر خط لوله، مخازن ذخیره‌سازی و ترمینال‌های واردات‌ ا‌ل‌ان‌جی، در كوتاه‌مدت چندان قابلیت اجرایی ندارد.
بر این اساس، وابستگی به گاز، ریسك كشورهای واردكننده را در برابر نوسانات عرضه، بسیار بیش از وابستگی به نفت افزایش می‌دهد. این اتفاقی است كه طی سال‌های اخیر برای اروپا در خصوص وابستگی به گاز روسیه روی داده و روز‌به روز نیز وضعیت این منطقه به وخامت بیشتری می‌گراید، زیرا گازپروم، غول گازی روسیه، با اعمال كنترل‌های شدیدتر بر مسیرهای صادرات گاز خود به اروپا، طرح‌های جاه‌طلبانه بسیاری را برای در اختیار گرفتن بیشتر مالكیت خطوط لوله گازی مستقر در كشورهای هم‌مرز و یا واقع بر مسیر ترانزیت به اروپا، پیش‌بینی كرده است. روسیه همچنین سعی دارد در مسیرهای ترانزیت گاز خود به اروپا، تنوع لازم را ایجاد كند تا وابستگی بیش از حد به یك یا چند مسیر، نتواند به بروز مشكلاتی برای این كشور منجر شود. اجرای طرح خط لوله زیردریایی بالتیك و صادرات مستقیم گاز به آلمان، جزیی از استراتژی دولت روسیه در این زمینه است.
از سوی دیگر، روسیه طرح‌های آتی خود را بر مبنای صادرات گاز به شرق برنامه‌ریزی كرده كه این موضوع نگرانی‌های جدی‌تری را در میان اروپاییان به وجود آورده است.
در واقع، با رشد سریع تقاضا در منطقه شرق آسیا كه عملا بازار جذابی برای گاز تولیدی روسیه ایجاد شده است، منابع محدود گاز این كشور به تأمین نیاز فزاینده این منطقه اختصاص خواهد یافت. به علاوه، روسیه با توجه به سیاست جدید گازپروم مبنی بر توسعه بخش بالادستی بر اساس سفارش قبلی مشتری، اساسا منابع در دسترس دیگری برای تأمین نیاز رو به رشد اروپا به گاز در اختیار نخواهد داشت - نگرانی جدید و جدی اروپا نیز در حال حاضر همین است.

منبع : ماهنامه اقتصاد ایران