جایگاه مردم درمدیریت شهری کجاست؟

در حالی که حدود یک‌سال از تشکیل ناحیه محوری و واگذاری برخی وظایف شهرداری مناطق به نواحی می‌گذرد. هنوز هم لازم است تا با تعامل بیشتر میان مسؤولان شهری و مردم، کارهای شهری از قبیل مسائل اجتماعی، فرهنگی، تفریحی ، ورزشی و غیره به گونه‌ای به محلات و معتمدین آنها واگذار شود تا رویش توسعه را از قطعات کوچکتر شهر شاهد باشیم. مرتضی طلایی عضو کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای اسلامی شهر تهران در حاشیه نشست مشورتی دبیران شورایاری محلات و مسؤولان شهری در بیان دیدگاه‌های خود درباره روند حضور شورایاری معتقد است: توجه به مقوله فرهنگی آنهم در بخش‌های کوچک و اهمیت دادن به آن از طریق نمایندگان و شهروندان می‌تواند زمینه ساز حل بسیاری از مشکلات باشد. وی معتقد است که شورایاری‌ها مسؤول حفظ اعتماد بین شهرداری و مردم هستند و به عنوان پدر معنوی محلات باید با نگاه کارشناسی و استفاده از پتانسیل موجود در محلات به ایفای نقش خود بپردازند. هر چند تهران دارای ۳۷۴ محله است ولی بنا به گفته طلایی تشکیل شهرداری محلات و به تبع آن تجهیز دفاتر شورایاری محلات به شبکه اینترنتی، گامی است که می‌تواند زمینه حل بسیاری از مشکلات را فراهم سازد. در این مسیر سپردن امور به مردم اولین گام برای دستیابی به مقوله شهر پایدار است که مباحث فرهنگی درسرلوحه امور آن قرار دارد. در زیر خلاصه‌ای از نظرات این عضو شورا را در نشست اعضای شورایاری منطقه ۱۳ می‌خوانید.
حل مشکلات کشور جز از طریق توجه به فرهنگ و مسائل فرهنگی محقق نمی‌شود. و به‌‌رغم پیشرفت در علوم نظامی، پزشکی، مهندسی و ... اما در علوم انسانی هنوز از ترجمه استفاده می‌کنیم. تا زمانی که به حوزه علوم انسانی و بومی‌سازی آن توجه نشود، نمی‌توان با فرهنگ دیگران کشور را به جلو برد. این در حالی است که در علوم انسانی، انسان محور توسعه است و توسعه کشور بدون توسعه فرهنگی محقق نمی‌شود و توسعه فرهنگی نیز بدون توجه به پیش نیاز توسعه فرهنگی محقق‌ نخواهد شد که این امر با فراهم کردن زمینه مشارکت شهروندان در امور جامعه است. علت عدم موفقیت برخی برنامه‌های توسعه کشور قبل و بعد از انقلاب، عدم ارتباط مردم با مقوله توسعه است و این به دلیل نبود فرهنگ توسعه وپیش نیاز فرهنگ توسعه است. برای رسیدن به این فرهنگ در سطح خرد، نظام اجرایی و مدیران آن باید جایگاه مردم را در برنامه‌های خود تعریف کنند، در غیر این صورت موفقیتی نخواهند داشت. وظیفه شورایاری‌ها نیز فقط پرداختن به موضوعات خدماتی و عمرانی نیست. رسالت آنها توسعه فرهنگی در حوزه مدیریت شهری است. برای اینکه مردم، شهرداری‌ و مدیریت شهری را جزئی از خانواده خود بدانند، بخشی از سازوکار برعهده مدیریت شهری و بخشی دیگر بر عهده شورایاران است. امروزه، از جهت ساختاری و رویکردی، بسترهای توسعه فرهنگی، اجتماعی و برقراری ارتباط دو سویه بین مدیریت شهری و شهروندان فراهم شده است.
● تشکیل شورای امنای محله
وظیفه شورای امنای محله، برنامه‌ریزی برای محله و تشکیل کارگروه‌های مختلف در سطح محلات است. بدین منظور شهرداری در حوزه ساختاری به سمت ایجاد شهرداری نواحی (محلات) حرکت کرده است و طی سال جاری لایحه شهرداری نواحی عملیاتی شده است و شهرداری گام به گام به سمت واگذاری وظایف به مردم پیش می‌رود.
رویکرد شهرداری نیز تغییر کرده است. رویکرد اجتماعی، محله محوری و مسجد محوری جایگزین رویکرد خدماتی شده است و شورایاری‌ها مسوول برقراری ارتباط بین این قطعات مجزا هستند تا تبدیل به یک سیستم کامل شود.
همچنین در سال جاری، شورای امنای محله از امام جماعت مسجد، بسیج، مدرسه، صندوق قرض الحسنه، هیأت‌های مذهبی و خانواده ایثارگران تشکیل می‌شود. این شورا با برنامه‌ریزی برای محله و تشکیل کار گروه‌های مختلف در سطح محله به اداره شهر کمک می‌کند.
● بلوغ و تکامل شورایاری‌ها
امروزه نمی‌توان شهر را به صورت عمودی (از بالا به پایین) اداره کرد. باید مردم درگیر امور شوند. نقش محوری وکارکردی شورایاری‌ها نیز، تحقق و عملیاتی کردن برنامه‌ها، رویکردها و اهداف است. به‌رغم اینکه در ۳ قانون برنامه توسعه کشور یکپارچه سازی مدیریت شهری پیش‌بینی شده است، اما نظام مدیریتی و اداری بسیط و متمرکز کشور به خود اجازه نمی‌دهد کار را به مردم بسپارد و این به دلیل مشکل فرهنگی است. به همین دلیل شورای شهر و شورایاری‌ها که در آغاز راه هستند باید مسیر بلوغ و تکامل برای رسیدن به ظرفیت‌های لازم را طی کنند.
شورایاری‌ها مسوول حفظ اعتماد بین شهرداری و مردم هستند
از وظایف شورایاری‌ها برنامه‌ریزی برای رشد و بلوغ شورایاری‌ها و درگیر نشدن با مسائل جاری و روزمره است و برگزاری جلسه و ارائه دستور جلسات به شورای شهر، به کارگیری نخبگان و گروه‌های مرجع، فعالیت در راستای شورای شهر و ایجاد جایگاهی که مردم محله شورایاری‌ها را به عنوان پدر معنوی محله و مجموعه‌ای خدوم و کار آمد بشناسند. شورایاری‌ها می‌بایست در برقراری ارتباط با دستگاه‌های اجرایی علاوه بر صراحت و انتقاد با نگاه مثبت و ایجابی مشکلات را حل کنند. همچنین با تأکید شورایاری‌ها بر رویکرد فرهنگی و اجتماعی شورایاری‌ها رکود و تورم اقتصادی و محدودیت منابع را مورد توجه قرار دهند تا فاصله‌ای میان انتظارات و توانمندی‌ها ایجاد نشود و اعتماد بین شهرداری و مردم با کند شدن خدمات شهرداری از بین نرود.
● تشکیل شبکه اینترنتی شورایاری‌ها به منظور اطلاع رسانی
برگزاری نشست مشترک اعضای شورایاری با رؤسای کلانتری محلات به منظور پیگیری تشکیل پلیس محلات و ایستگاه‌های پلیس است تا انتظارات مردم در حوزه امنیت بر آورده شود. از سوی دیگر شهرداران نواحی می‌باید اولویت‌های عمرانی، خدماتی و بهداشتی محلات را با شورایاری‌ها بررسی کنند تا سند توسعه محله‌ای بر اساس منابع مالی سال جاری ایجاد شود و اعضای شورایاری انتظارات خود را با این سند هماهنگ کنند.
● پروژه‌های ناسازگار بامحیط زیست عامل نابودی تالاب‌ها
وضعیت بحرانی و شدت گرفتن آلودگی تالاب‌های کشور، دادستان کل کشور را به عنوان مدعی العموم وارد بحث آلودگی تالاب‌ها کرد. نمایندگان وزارتخانه‌های نیرو و جهاد کشاورزی، سازمان محیط زیست و انجمن متخصصان حفاظت از محیط‌زیست وضعیت موجود تالاب‌های ایران را بررسی کردند. دلاور نجفی، معاون محیط طبیعی سازمان حفاظت از محیط زیست با اشاره به اینکه بهبود وضعیت محیط زیست نیاز به تغییر نگرش مسؤولان دارد، ورود پساب‌های صنعتی و کشاورزی،تغییر کاربری در حریم تالاب‌ها و زمین‌های اطراف تالاب‌ها، بروز پدیده خشکسالی و کاهش ورودی آب تالاب‌ها، برداشت بی رویه از محصولات تالابی و شکار غیر مجاز یا بیش از حد مجاز در تالاب‌ها را عمده ترین مشکلاتی عنوان کرد که حیات تالاب‌ها امروزه با آن مواجه است و بر این اساس ایجاد پروژه‌های ناسازگار با تالاب‌ها، احداث مجتمع‌های صنعتی و نفتی در حاشیه تالاب‌ها، عبور جاده‌ها از حاشیه تالاب‌ها و احداث سازه‌های غیر مرتبط و زیان رسان به تالاب‌ها از دیگر مشکلاتی است که حیات تالاب‌ها را با بحران مواجه کرده است. همچنین حاج رسولی‌ها نماینده وزارت نیرو در این جلسه گفت: در سال‌های اخیر وزارت نیرو طرح‌های نیروگاهی و سدسازی خود را با رعایت نکات زیست محیطی اجرا کرده است. وزارت نیرو و سازمان حفاظت از محیط زیست شوراهای متعددی برای حفاظت از محیط زیست دارند که شورای عالی آب یکی از آن جلسات است. از سوی دیگر با توجه به اینکه تعریف تالاب محدوده وسیعی را شامل می‌شود دولت باید حدود محیطی را که به عنوان تالاب می‌خواهد از آن دفاع کند را مشخص و سیاست‌های ایران در قبال تالاب‌ها را بیان کند تا با آگاهی رسانی به مسوولان و جامعه ،تالاب‌ها را از خطرهای زیستی نجات دهد.
همچنین نماینده وزارت جهاد کشاورزی پیشنهاد کرد: سازمان حفاظت از محیط زیست برای هر تالابی طرح حفاظت خاص آن تالاب را تعریف، نقاط قوت و ضعف تالاب‌ها و وظایف دستگاه‌های مختلف در مراقبت از تالاب‌ها را مشخص کند تا بدین ترتیب همه دستگاه‌ها خود را موظف به حمایت از تالاب‌ها بدانند. نماینده انجمن متخصصان حفاظت از محیط زیست نیز در این نشست گفت: خشکاندن تالاب‌ها، تغییر کاربری تالاب‌ها، ورود پساب‌های کشاورزی، صنعتی و شهری و سایر استفاده‌های بی رویه از تالاب‌ها، تالاب‌های کشور به عنوان مهم‌ترین اکوسیستم‌های گیاهی ـ جانوری ایران را در معرض نابودی قرار داده است. در پایان صفاتیان نماینده دادستان کل کشور گفت: نقض قوانین از جانب برخی سازمان‌ها و نهادها، عدم شناخت صحیح از تالاب‌ها و نبود هماهنگی بین سازمان‌ها در خصوص صیانت از تالاب‌ها منجر به بروز برخی خلل‌ها می‌شود. وی افزود: در خصوص وضعیت حفاظت از محیط زیست دید اکوسیستمی وجود ندارد و برای حفاظت از محیط زیست نیاز به تغییر نگرش و باور بین مدیران و مسؤولان کشور هستیم.

بیژن سورانی

منبع : روزنامه جوان