پوران درخشنده، کارگردان سینما: حمایت از فیلم‌های آموزشی نباید در حد شعار باشد

“رویای خیس”‌سال گذشته ‌عنوان بهترین فیلم تربیتی- آموزشی جشنواره رشد را دریافت کرد. کارگردان این فیلم در حالی که با “بچه‌های ابدی”‌در جشنواره امسال نیز شرکت کرد، اعتقاد دارد جایگاه جشنواره رشد با وجود قدمت ۳۶ ساله‌اش فراموش شده است. او با توجه به اینکه جشنواره رشد فرصت خوبی برای فیلمسازان فراهم می‌کند تا به صورت مشخص‌تر و جزیی‌تر به سینمای آموزشی نزدیک شوند، به این نکته اشاره می‌کند که این جشنواره می‌تواند جایگاه خودش را بیابد، البته با یک نگاه تازه، عملی شدن شعارها و حرف‌های مسئولان آموزش و پرورش درجهت حمایت از سینمای آموزشی و جدی گرفته شدن هم‌اندیشی‌ها و کارگاه‌‌های آموزشی که در جریان برگزاری جشنواره امسال برپا شد. گفتگو با پوران درخشنده را می‌خوانید؛
▪ فیلم‌های جشنواره رشد در چه ژانر فیلم‌ سازی قرار می‌گیرد؟
ـ این فیلم‌ها که برای سنین دانش‌آموزی ساخته می‌شود، باید بیشتر تربیتی- آموزشی باشد. تعریف این جشنواره در نامش نهفته است و باید فیلم‌های آن سمت و سوی آموزشی و تربیتی داشته باشد.
▪ در سالهای اخیر که با جشنواره بیشتر آشنا بودید، این اتفاق را مشاهده کرده‌اید؟
ـ شاید آن‌قدر که باید فیلم نداریم که با این فکر و نیت ساخته شده باشد، بیشتر به جنبه‌های تربیتی توجه کرده و توانسته باشد برای خانواده‌ها یا بچه‌ها طرح مسئله کرده باشند. شاید این شرایط به این دلیل پیش آمده که تهیه‌کنندگان رغبت چندانی به فیلم‌هایی که نه می‌فروشد و نه تماشاگر دارد، ندارند. این تفکر درست نیست.
▪ ولی واقعا فیلم‌های کودک و نوجوانی که در کشور ساخته می‌شود، فروش ندارد؟
ـ بله، سینمای کودک و نوجوان که گاه رشد می‌کند و دوباره به زمین می‌خورد، ولی در این حوزه نیازمند حمایت هستیم. چهارده میلیون دانش‌آموز در کشور رقم کمی نیست. آموزش و پرورش باید از طریق تخصیص یارانه به فیلم‌های کودک و نوجوان آنها را خریداری کند. به این صورت که بلیت‌ها را پیش‌خرید کند و نیم‌بها یا رایگان در اختیار دانش‌آموزان بگذارد تا نه به صورت گروهی، بلکه همراه خانواده‌هایشان به سینما بروند. از این طریق می‌توان سینمای لاغر و بی‌جان کودک و نوجوان را سرپا نگه داشت. در این صورت تهیه‌کننده ترغیب به ساخت فیلم‌هایی در این حوزه می‌شود و چه بسا فیلم‌های کودک و نوجوان از فیلم‌های دیگری که ساخته می‌شود جلو بزند.
در حال حاضر بیشتر فیلم‌های کودک و نوجوان جذابیتی برای بچه‌ها ندارند که فروش داشته باشند. شاید باید نسل جدیدی از فیلم‌ها در شرایط جدید ساخته شود تا کیفیت بهتری داشته باشد. یکی از آفت‌های فیلم‌های کودک و نوجوان این است که به بهانه کودک و نوجوان، فیلم بزرگسال ساخته می‌شود. ساخت فیلم‌هایی مختص هر گروه سنی که بتواند مسائل خاص این گروه‌ها را منعکس کند، نیازمند انجام تحقیق و پژوهش و شناخت فیلمساز از نیازهای گروه سنی موردنظر است. در این صورت مطمئنا فیلم‌ها هم جذابیت پیدا می‌کند. برای جلب مخاطب کودک و نوجوان باید فیلم در یک بسته‌بندی زیبا ارائه شود که جذابیت‌های تصویری همچون رنگ و زیبایی داشته باشد. ساخت فیلم‌های آموزشی سخت‌تر از سایر فیلم‌هاست. چرا که در عین حال که نگاه آموزشی دارد باید جذابیت هم به وجود بیاورد.
امروز نوجوانان ما با خانواده‌هایشان مسائل زیاد دارند در حالی که سینما می‌تواند تاثیر بسیاری بر رشد و آگاهی خانواده‌ها و دانش‌آموزان داشته باشد. نگاه جشنواره رشد، آموزشی و تربیتی است و این ویژگی خوبی است که موجب می‌شود فیلمسازان ما به صورت مشخص‌تر و جزئی‌تر به سینمای کودک و نوجوان نزدیک شوند.
▪ علاوه بر همه این مسائل، بسیاری از فیلم‌هایی که در حوزه کودک و نوجوان ساخته می‌شود، درباره کودک و نوجوان و برای بزرگسالان است. نظر شما در این خصوص چیست؟
ـ ما حتی فیلم‌‌هایی درباره نوجوانان که روش برخورد با آنها را بیاموزد هم نداریم. شاید سالانه یکی دو فیلم با این ویژگی ساخته شود. باید فیلمسازان را در جهت ساخت این فیلم‌ها حمایت کرد و این حمایت در حد شعار و حرف نباشد. یکی از مسائلی که از سوی بسیاری از فیلمسازان خارجی که سالهای گذشته در جشنواره رشد حضور می‌یافتند مطرح می‌شد، این‌ بود که فیلم‌های ایرانی بیشتر مفاهیم فلسفی را مطرح می‌کنند. این دور شدن از عینی‌گرایی در فیلمسازی کودک و نوجوان می‌تواند دلیلی برای عدم جذابیت این فیلم‌ها باشد. برای بچه‌ها نمی‌شود کار فلسفی انجام داد. وقتی شناخت همه‌جانبه از کودک و نوجوان وجود داشته باشد، دیگر چنین سوالات فلسفی در فیلم‌ها مطرح نمی‌شود. شاید در مواردی و برای قشر خاصی از کودکان و نوجوانان بتوان فیلم‌های فلسفی ساخت که باید این گروه و قشر خاص را هم شناخت و بعد برایشان فیلم ساخت.
▪ بسیاری از فیلمسازان معتقدند که سینمای کشور به دلیل دور شدن از فیلم‌های آموزشی ضرر کرده است. شما همچنین نظری دارید؟
ـ بله، باید ارتباط تنگاتنگ میان سینمای عمومی و سینمای آموزشی وجود داشته باشد. جایگاه جشنواره رشد هم با وجودی که ۳۶ دوره برگزار شده، فراموش شده است. به نظر من باید نگاه تازه‌ای به جشنواره رشد شود. این سینما از جایگاه ویژه‌ای در فرهنگسازی برخوردار است.
▪ اگر بخواهید ۳۶ دوره برگزاری جشنواره فیلم رشد را آسیب‌شناسی کنید، چه می‌گویید؟
ـ از یکسو بی‌توجهی‌های بسیار و از سوی دیگر نداشتن ارتباط با جشنواره‌های بین‌المللی و فیلم‌هایی که درباره کودک و نوجوان و برای کودک و نوجوان در جاهای دیگر ساخته می‌شود، موجب شده این جشنواره نتواند جایگاه خود را پیدا کند. یکی دیگر از آسیب‌های فیلم‌های جشنواره رشد، نبود حمایت برای اکران فیلم‌ها و از بین بردن انگیزه فیلمسازان است. ما فیلمسازانی داشتیم که فقط در این زمینه فیلم می‌ساختند ولی در این شرایط کارشان را رها کردند. به نظر من آموزش و پرورش باید جدی‌تر برخورد کند. آموزش و پرورش می‌تواند پویاتر عمل کند و با حمایت از فیلمسازان در مرحله تولید و توزیع، همراه فیلمسازان باشد. زمانی قرار بود کپی‌رایت فرهنگی فیلم‌ها را بخرد ولی این موضوع به فراموشی سپرده شد. مجموع این مسائل موجب کم‌رمق شدن جشنواره رشد شده است در حالی که به نظر من می‌تواند جشنواره بسیار خوبی باشد

منبع : روزنامه رسالت