ملاک تشخیص حیض‏

● عادت ماهانه‏
۱) ابتدا(شروع)(۱)
۲) انتها(پایان)
الف) تا ده روز قطع شده (۲)
ب) از ده روز بگذرد
۱) عادت دارد
▪ وقتیّه‏وعددیّه ۳
▪ عددیّه ۴
▪ وقتیّه ۵
۲) عادت ندارد
▪ مبتدئه ۶
▪ مضطربه ۷
▪ ناسیه ۸
● ملاك تشخیص حیض در ابتدا
اولا: میزان، رجوع به عادت وقتیّه است، اگر خون در ایّامِ عادت دیده شود، در این‏جا به مجرّدِ دیدن خون، حیض است گرچه نشانه‏های حیض را نداشته باشد و باید به وظیفه حائض عمل كند.(۳)
▪ چند نكته‏
الف) عادت بانوان بر دو نوع است:
یكی عادتی كه محدود به زمان خاص است؛ یعنی زمانِ شروع و ختمِ آن دقیق است، و یكی عادتی كه ممكن است با كمی تقدیم یا تأخیر اتّفاق بیفتد، و نوع دوم در میان بانوان متعارف‏تر است؛ زیرا ممكن است گاهی عادتشان جلو، و گاهی عقب بیفتد و تأخیر و عقب افتادن هم گاهی ممكن است از اوّل زمانِ عادت باشد، و گاهی پس ازتمام شدنِ ایّامِ عادت مانند مواردی كه باید استظهار كنند كه خواهد آمد.(۴)
ب) اگر عادتِ زن جلو بیفتد، و صفات و نشانه‏های حیض را داشته باشد حیض قرار می‏دهد، و اگر بدون صفات باشد تا دو روز مورد اتّفاق فقهاست كه حیض است و اما در بیشتر از دو روز، بعضی از فقها مانند حضرت آیه‏الله خوئی(ره) فرموده‏اند: باید احتیاط كند(یعنی؛ بین تروك حائض و اعمال مستحاضه جمع نماید) و بقیه فقها فرموده‏اند: اگر عرفاً گفته‏شود عادتش جلو افتاده بیش از دو روز هم حیض است.(۵)
ج) اگر عادت زن عقب بیفتد بیشتر فقها فرموده‏اند: یك روز یا دو روز یا بیشتر كه در عرف گفته شود عادتش عقب افتاده مانعی ندارد و خونِ دیده شده محكوم به حیض است. و بعضی از فقها مانند حضرت آیه‏الله خوئی(ره) و حضرت آیه‏الله سیستانی تفصیل داده‏اند كه اگر تأخیرِ یكی دو روز، از اوّل ایامِ عادت باشد، حیض است؛ و اما اگراز آخر باشد (یعنی پس از تمام شدن ایام عادت و ندیدن خون در ایّام عادت، خونی ببیند كه صفات حیض را هم نداشته باشد)، حیض نیست. البته حضرت آیه‏الله سیستانی فرموده‏اند: باید در تحت عنوان بانوانی كه عادت معین ندارند بررسی شود.(۶)
د) اگر خون حیض از بدن خارج شود، هر چند به اندازه سر سوزنی باشد به اتّفاقِ همه فقها، زن حائض است. و احكام حیض جاری است، گرچه نسبت به بقای حیض خارج شدن شرط نیست بلكه همین مقدار كه باطن آلوده به خون حیض باشد كافی است.(یعنی خروجِ خون از بدن برای آغاز حیض است )؛ و اما اگر خون حیض از رحم خارج شود و در فضای فرج باشد آیا زن حائض است و احكامِ حیض جاری است یا نه؟ بعضی از فقها مانند حضرت آیه‏الله مكارم فرموده‏اند: مانند صورت قبل است (احكام حیض جاری است) و بعضی از فقها مانند حضرت آیه‏الله اراكی (ره) و حضرت آیه‏الله خوئی (ره) و حضرت آیه‏الله گلپایگانی (ره) و حضرت آیه‏الله سیستانی و حضرت آیه‏الله فاضل فرموده‏اند: احكامِ حیض جاری نیست، و بعضی از فقها مانند حضرت امام (ره) فرموده‏اند: بنابر احتیاطِ واجب باید میان اعمال شخص طاهر و تروك حائض جمع كند (و علّتِ این اختلاف آن است كه آیا معیار، خروج خون از رحم است یا از بدن) البته می‏تواند قدری خون را (گرچه با انگشت یا پنبه باشد) خارج نماید تا محكوم به حیض گردد.(۷)
ثانیاً: اگر عادت وقتیّه نداشت یعنی چهار صورت دیگر (عددیّه، مبتدئه، مضطربه و ناسیه) بود در این صورت باید به صفات و علایم رجوع كند، اگر خون صفات حیض را داشت، از اوّل، حیض قرار می‏دهد وگرنه باید تا سه روز بین كارهایی كه مستحاضه انجام می‏دهد و كارهایی كه زن حائض باید ترك كند جمع نماید، كه اگر جریان خون، تا سه روز یا بیشتر ادامه داشت، حیض خواهد بود مگر آن كه از اوّل علم داشته باشد كه تا سه روز ادامه دارد كه در این صورت آن را حیض قرار می دهد؛ و اما در صورتی كه عادت ندارد و علایم حیض را نیز ندارد، بعضی از فقها فرموده‏اند احتیاط مستحب آن است كه بین وظیفه حائض و مستحاضه جمع كند.(۸)

۱) العروه‏الوثقی، ج ۱، فی الحیض، مسأله ۹ تحریر الوسیله ، ج ۱ ، فی الحیض ، مساله ۱۱.
۲) العروه‏الوثقی، ج ۱، فی الحیض، مسأله ۹ تحریر الوسیله ، ج ۱ ، فی الحیض ، مساله ۱۱-۱۲.
۳) العروه‏الوثقی، ج ۱، فی الحیض، مسأله ۱۵.
۴) مهذّب الأحكام، ج‏۳، ص ۱۶۸.
۵) العروه‏الوثقی، ج‏۱، فی الحیض، مسأله ۱۵.
۶) همان.
۷) همان، مسأله ۴؛ تحریر الوسیله، ج‏۱، فی الحیض، مسأله ۳؛ مهذّب الاحكام، ج ۳، ص ۱۴۱.
۸) العروه الوثقی، ج ۱، فی الحیض، مسأله ۱۵؛ تحریر الوسیله، ج ۱، فی الحیض، مسأله ۱۳.

منبع : بلاغ