قطعات بی‌کیفیت چینی، تهدیدی جدی بر بازار لوازم یدکی ایران

خودروسازی صنعتی که در انتها محصولش بر روی چهار چرخ سوار می‌شود طی قرن حاضر که بنا به گفته مک لوهان وسعتش بیش از یک دهکده کوچک نیست به صحنه‌ای برای رقابت صاحبان برند و قدرت در این حوزه تبدیل شده و هر یک از بزرگان صنایع در دنیا یک چرخ از این چهار چرخ بزرگ صنعت محسوب می‌شوند.
آمریکا، ژاپن، آلمان و فرانسه که هرکدام از نظر توسعه‌یافتگی، روزآمدی، بهره‌مندی از تکنولوژی جدید، دانش فنی و به طور کلی اصول صنعتی از صاحبان قدرت در خودروسازی به شمار می‌آیند یکی از چهار چرخ این صنعت برجسته در جهان صنعتی هستند.
اما آنچه که بر اهمیت این صنعت افزوده و موجب برتری‌اش بر سایر صنایع شده تلاش کشورهای در مسیر توسعه و جهان سومی برای کسب رتبه در این صنعت است.
چین که زمانی به دلیل رشد بی رویه جمعیت و قوت یافتن ریشه فقر یکی از کشورهای جهان سومی محسوب شده و حرفی برای گفتن در عرصه صنعت نداشت امروز با گذشت سالهای طولانی و تلاش یکپارچه مردمش به رقیبی سرسخت برای صاحبان صنایع در سراسر دنیا تبدیل گشته به طوری که بازار اغلب کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه در انحصار محصولات چینی قرار گرفته است. با وجودی که مدت زمان طولانی از قدرتمند شدن این کشور در مسیر توسعه‌یافتگی نمی‌گذرد اما بازار انواع محصولات از پوشاک و منسوجات گرفته تا تولیدات صنعتی در کشورهای کوچک و بزرگ دنیا حاکی از پیروزی چین در عرصه صنعت است این پیروزی مدیون همان سیاستی است که مردان چشم‌بادامی ژاپن را به قدرت اول آسیا و قدرت سوم دنیا تبدیل کرد.
چینی‌ها نیز به مانند ژاپن برای طی مسیر صد ساله در چند سال با استفاده از سیاست دامپینگ با افزایش تیراژ و کاهش هزینه تولید پیش از هر اقدامی بازارها را با وجود کیفیت پایین محصول از آن خود کردند و بعد از جلب نظر مشتریان و رخنه در قلب بازار کیفیت را نیز ارتقاء دادند. بهره‌گیری از سیاست دامپینگ مردان ریزاندام چینی را نه تنها در صنایع پایین دستی و سبک ازجمله منسوجات و پوشاک به صاحبان نام در بازارهای بین‌المللی تبدیل کرد بلکه موجب شد این کشور در صنعت خودرو نیز گام‌های بزرگی برداشته و در عین کاهش هزینه بتواند خودروهایی مطابق خواست و سلیقه مشتری و منطبق با قدرت خرید اقشار پایین تولید نماید همین امر موجب شد که بنا به گفته بسیاری از کارشناسان چین در آینده‌ای نزدیک به چهارمین خودروساز بزرگ دنیا تبدیل شده و یک چرخ از چهار چرخ خودروسازی را از آن خود کند.
توسعه‌یافتگی و پیشرفت یکباره چین در صنعت خودروسازی و کسب نام با عنوان یکی از خودروسازان مطرح دنیا تحلیلگران بازار را به این باور رساند که چین ظرف ۵ سال آینده به دومین بازار بزرگ خودرو تبدیل می‌شود و بدین ترتیب پرجمعیت‌ترین کشور جهان گوی سبقت را از ایالات متحده خواهد ربود از سوی دیگر با شدت گرفتن تقاضا در بازار چین طی چند سال آینده این کشور ژاپن را نیز پشت سر خواهد گذاشت.
همچنین با مونتاژ بیش از ۶ میلیون دستگاه خودروی سواری، وانت، اتوبوس و کامیون طی سال آینده پیش‌بینی می‌شود این کشور از آلمان نیز به عنوان سومین خودروساز برتر دنیا پیشی بگیرد.
بنابراین گزارش از سال ۱۹۹۹ تا به امروز رشد صنعت خودرو به نسبت رشد کل صنعت چین بیشتر بوده است به طوری که خودروسازی که روزی در رده ماشین‌کاری بود امروزه به یکی از اصلی‌ترین تجارت‌ها در اقتصاد ملی چین تبدیل شده و طی ۴ ماه ابتدای سال ۲۰۰۳ صنعت خودروسازی برای اولین بار، پنجمین رکن صنعت کشور نام گرفت.
● رسوخ چین در بازار کشورهای روبه توسعه
کشور چین برای کسب نام در بازارهای بین‌المللی نیاز به جلب نظر مشتری و افزایش تعداد مشتریانش داشت. ورود به بازارهای کشورهای در حال توسعه در کنار بازار کشورهای صنعتی فرصت دیگری بود تا چین بتواند جایگاهش را میان رقبا تثبیت کند. از این رو با بهره‌گیری از سیاست دامپینگ و ارزان‌فروشی هر روز بر تعداد مشتریان خود افزود و این اقدام را از بازار پوشاک آغاز نمود تا به صنعت خودرو و صنایع سنگین ختم شد.
بازار خودروی ایران که به لحاظ اشتیاق موجود در آن و همچنین تنوع‌طلبی مشتریانش همواره میان تولیدکنندگان صنایع به عنوان یک بازار ناب مطرح بوده از نظر سیاستمداران و صنعتگران چینی به دور نماند و با رسوخ در این بازار به عرضه محصولات خود پرداخت.
اولین نشانه‌های ورود چین به بازار از عرضه خودروهای کوچک و تیزروی چینی با عنوان ماتیز شروع شد و سپس به خودروهای سنگین ختم گردید و بعد از آن زمزمه‌هایی از عرضه خودروهای زیر ۵ میلیون شنیده شد که البته مخالفانی هم از رقیبان هم کلاسش در بازار داشت.
چین بعد از اینکه با واردات خودروهای ارزان توانست جایگاهی برای خود در بازار تشنه ایران بازکند اقدامات بعدی خود را برای تولید محصول در ایران آغاز کرد . این بار کارخانه چری با تولید خودرویی که از آن باعنوان تاکسی در چین (QQ) استفاده می‌شود با استفاده از طرح دوو ماتیز (متعلق به GM) با نام chery QQ طراحی شده با ایران خودرو وارد مذاکره شد.
کیفیت پایین و قیمت ارزان دو دلیل مخالفت بسیاری از منتقدان با ورود چین و گسترش تار عنکبوتی‌اش بر بازار ایران است چرا که بنا به گفته این کارشناسان تنها نیاز مشتریان بازار ایران ارزانی نیست بلکه کیفیت هم مقوله‌ای است که مصرف‌کنندگان این بازار به دنبالش هستند.
با توجه به اهمیت این امر با برخی از صاحبنظران صنعت خودرو به گفت و گو پرداختیم تا به بررسی اثرات ورود چین در بازار کشور بپردازیم.
● نباید واردکننده محصولات چینی باشیم
محمدرضا نجفی‌منش دبیر انجمن قطعه‌سازان دراین خصوص اظهار داشت: اگر هدف چین از ورود به بازار ایران فروش محصولاتش و انحصار بازار باشد به ضرر صنعت تمام می‌شود چرا که این امر موجب زیان دیدن تولیدکنندگان می‌شود.
دبیر انجمن قطعه‌سازان با اشاره به اینکه فقط کمبودها باید از طریق واردات جبران شوند خاطرنشان کرد: اگر بازاردر مقابل بازار واگذار شود ایرادی ندارد اما نباید واردکننده صرف باشیم.
نجفی‌منش با تاکید بر اینکه تولید داخل جوابگوی نیاز مصرف‌کننده است تصریح کرد: نباید بازار خود را به راحتی در اختیار چینی‌ها قرار دهیم.
وی در پاسخ به سوالی مبنی بر ارزان‌فروشی چینی‌ها در بازار ایران خاطرنشان کرد: خودروهای وارداتی ارزانند و باید عوارض سنگینی پرداخت کنند واین امر موجب افزایش قیمت می‌شود از این رو بهتر است به جای واردات این خودروها به دنبال تولید ارزان باشیم.● قطعات چینی تهدیدی برای بازار لوازم یدکی
از سویی دیگر خودروسازان چینی که دنبال ورود به بازار تشنه ایران هستند از هیچ بخشی از صنعت خودرو چشم‌پوشی نمی‌کنند و در قطعه‌سازی نیز با واردات لوازم یدکی بخشی از این بازار را به خود اختصاص دادند.
ساسان قربانی عضو انجمن قطعه‌سازان دراین خصوص اظهار داشت: سهم چین در بازار لوازم یدکی در صورت بی توجهی به واردات بی رویه سال آینده به ۵۰ درصد می‌رسد.
قربانی با اشاره به اینکه واردات قطعات بی کیفیت از مشکلات جدی قطعه‌سازان است تصریح کرد: واردکنندگان این قطعات در بازار لوازم یدکی خودرو فعال هستند و نکته حائز اهمیت عرضه و فروش قطعات بی کیفیت چینی با جعل برند محصولات ایرانی است.
وی اظهار داشت: این امر موجب شده تا اعتبار قطعه‌سازان ایرانی در نزد مصرف‌کنندگان کاهش یابد. عضو هیات مدیره انجمن قطعه‌سازان در مقایسه کیفیت قطعات ایرانی و چینی خاطرنشان کرد: قطعات ایرانی از نظر کیفیت از بهترین قطعات چینی دارای کیفیت بالاتری هستند.
وی افزود: مهم‌ترین موضوع نگران‌کننده قیمت قطعات و ناچاری برخی مصرف‌کنندگان نسبت به استفاده از این قطعات است.
قربانی تصریح کرد: استفاده از قطعات بی کیفیت علاوه بر ضرری که برای تولیدکنندگان داخلی به همراه دارد جان افراد را هم تهدید می‌کند.
عضو هیات مدیره انجمن قطعه‌سازان در بررسی حجم قطعات چینی در بازار ایران اظهار داشت: با توجه به تنوع واردات قطعات چینی نمی‌توان برآورد حقیقی از سهم این قطعات در بازار داشت اما می‌توان گفت به طور تقریبی ۱۰ تا ۲۰ درصد قطعات موجود در بازار ایرانی چینی هستند.
● تعامل هماهنگ چین و ایران در بازار خودرو
این گزارش حاکی است با وجود هشدارهای کارشناسان و تولیدکنندگان داخلی نسبت به ورود چین به بازار ایران، حضور چین در این بازار هر روز بیش از روزهای گذشته قابل لمس است و این امر از اشتیاق سیاستمداران چینی برای ورود به بازار ناگفته پیداست. بنابراین گزارش و به گفته دبیر انجمن خودروسازان چین ایران برای خودروسازان چینی بازار جذابی است.
وی همچنین معتقد است برای ورود و باقی ماندن در این بازار ارتقاء خدمات پس از فروش و افزایش کیفیت را از اهداف پیش روی خود قرار داده است.
به گفته دبیر انجمن خودروسازان چین تولید سمند ایران در چین موجب وارد شدن ایران به بازار چین شده و این می‌تواند تعامل ایران را با چین تنگاتنگ‌تر کند.
● تعامل با چین باید مدبرانه باشد
همچنین نعمت بخش دبیر انجمن خودروسازان با اشاره به واردات سالانه حدود یک میلیارد قطعات یدکی از چین به ایران اظهار داشت: با توجه به کیفیت پایین قطعات چینی بهتر به نظر می‌رسد تا همکاری ایران با قطعه‌سازان چینی با تدبیر باشد . وی با تاکید بر لزوم همکاری دوطرفه با چین خاطرنشان کرد: نباید فقط واردکننده باشیم.
● رشد صنعت خودروی چین با عضویت در WTO
با توجه به آنچه در بالا بدان اشاره شد پیش‌بینی اینکه چین در سالهای آینده به یکی از بزرگترین خودروسازان جهان تبدیل ‌شود دور از انتظار نیست.
بنا به گفته کارشناسان یکی از مهم‌ترین دلایل رشد صنعت و تکنولوژی چین عضویت در سازمان تجارت جهانی است به طوری که با گذشت ۵ سال از عضویت چین در سازمان تجارت جهانی، میزان فروش خودروهای چینی به بیش از ۲ برابر افزایش یافته است.
بنابراین گزارش با عضویت چین در سازمان تجارت جهانی این کشور از پنجمین تولیدکننده بزرگ جهان در سال ۲۰۰۲ به چهارمین تولیدکننده بزرگ خودرو در سال ۲۰۰۵ میلادی تبدیل شده و پیش‌بینی می‌شود طی سال ۲۰۰۷ میلادی این کشور پس از آمریکا و ژاپن به سومین تولیدکننده بزرگ خودروی جهان تبدیل شود.
این گزارش حاکی است طی یازده ماه نخست سال ۲۰۰۶ میلادی، چین بیش از ۶۵/۶ میلیون دستگاه خودرو تولید کرده است. همچنین میزان صادرات خودروهای چینی نیز از سال ۲۰۰۱ تا ۲۰۰۵ میلادی سالانه ۱۵ درصد رشد داشته به طوری که ارزش صادرات خودروهای چینی در سال ۲۰۰۵ میلادی به بیش از ۲۰ میلیارد تومان رسیده است.
گفتنی است با عضویت چین در سازمان تجارت جهانی صنعت خودروسازی این کشور تغییرات عمده‌ای را به خود دید که از آن جمله می‌توان به افزایش سریع تولید و فروش خودرو اشاره کرد به طوری که از سال ۲۰۰۱ تا سال ۲۰۰۳ نزدیک به ۲ میلیون بر تیراژ تولید خودرو در این کشور افزوده شده است.
افزایش بازدهی صنعت خودرو، افزایش صادرات خودرو از دیگر تغییرات مهم صنعت در این کشور است به طوری که طبق آمارها صادرات خودرو و قطعات آن در سال ۲۰۰۴ نسبت به سال قبل از آن ۳۴ درصد افزایش داشته و به ۷/۴ میلیارد دلار رسیده است.
براساس این گزارش مطابق آمارهای ارائه شده از طرف انجمن تولیدکنندگان خودرو در پکن طی سال ۲۰۰۳ بازار فروش خودروهای مسافری در چین ۷۶ درصد رشد داشته و تعداد خودروهای به فروش رسیده به ۹۷/۱ میلیون دستگاه رسیده است این درحالی است که تعداد انواع خودروهای فروخته شده در بازار ژاپن بالغ بر ۰۳/۴ میلیون دستگاه و مجموع خودروهای عرضه شده در بازار امریکا نیز ۱۶۷ میلیون دستگاه بوده است.
● ظرفیت‌های تولید خودرو در چین
این گزارش حاکی است تولید خودرو در چین در اکتبر سال ۲۰۰۵ به ۲۴۵ هزار و ۴۰۰ دستگاه رسید که نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۶/۶۷ درصد افزایش داشته است.
همچنین طی سال جاری مجموع تولید خودرو در چین ۲ میلیون و ۳۵۸ هزارو ۸۰۰ دستگاه بوده که این میزان ۵/۲۱ درصد بیشتر از مدت مشابه سال قبل است.
بنابر پیش‌بینی‌ها ظرفیت تولید خودرو در چین در سال ۲۰۱۰ از ۲۰ میلیون دستگاه فراتر خواهد رفت که این رقم از میزان فروش پیش‌بینی شده (۹ میلیون دستگاه) بسیار بیشتر است.
گفتنی است ظرفیت فعلی تولید خودرو در چین در حال حاضر ۸ میلیون دستگاه بوده و پیش‌بینی شده است که فروش خودروی این کشور در سال جاری به ۵/۵ میلیون دستگاه برسد.
این گزارش حاکی است فروش خودرو در چین، دومین اقتصاد بزرگ آسیا، در سال جاری با ۱۳ درصد افزایش به ۵ میلیون و ۶۰۰ هزار دستگاه می‌رسد.
● خودروسازان خارجی در بازار چین
با توجه به حجم جمعیت چین و روند رو به افزایش جمعیت در این کشور میزان تقاضا دراین کشور برای خودرو رو به افزایش است به طوری که میزان تولید خودرو در چین جوابگوی حجم تقاضا نیست از این رو چین هم بازار مناسبی برای خودروسازان خارجی است.
جنرال موتورز ازجمله خودروسازان خارجی موجود در بازار خودروی چین است که همچون سایر رقیبانش در این بازار از افزایش تقاضا استقبال می‌کند و این امر را موجب تقویت حضور خود در بازار روبه رشد چین و افزایش سود می‌داند. توسعه بازار و ارائه نمونه‌های ارزان‌تر برای جلب مشتری بیشتر از اهداف و برنامه‌های جنرال موتورز در چین است.
فولکس واگن آلمان از دیگر خودروسازان موجود در بازار چین است. در سال ۲۰۰۲ این خودروساز ۴۵ درصد سهم بازار چین را در اختیار خود داشته اما در سال ۲۰۰۳ سهم فولکس واگن از بازار چین به ۳۶ درصد کاهش یافته است. با این وجود آلمانی‌ها در دو شهر شانگهای و چانگ چون چین با مشارکت طرف چینی دو کارخانه تولید خودرو دایر کرده و تامین‌کننده بخشی از نیاز بازار خودروی چین هستند.
● تحولات صنعت خودرو در چین
چین دومین اقتصاد بزرگ آسیا با افزایش جمعیت، افزایش حجم تقاضا موجب شد تا صنعت خودرو در این کشور جزو صنایع مادر هم محسوب شود و توسعه یابد به طوری که طبق جدیدترین آمارهای منتشر شده این کشور با پیشی گرفتن از ژاپن بعد از آمریکا به دومین بازار بزرگ جهان تبدیل شده است.
همچنین میزان فروش خودروهای چین اعم از سواری، اتوبوس و کامیون در سال گذشته میلادی رشد بالایی داشته و مجموع آن به ۷ میلیون و ۲۰۰ هزار دستگاه رسید در این میان ۳ میلیون و ۸۰۰ هزار دستگاه خودرو سواری در بازار چین به فروش رسیده است در حالی که مجموع خودروهای فروخته شده در سال ۲۰۰۶ میلادی در ژاپن ۵ میلیون و ۷۰۰ هزار دستگاه بوده است.
رشد اقتصادی چین که در دو دهه گذشته به بیش از ۹ درصد رسیده است و سال گذشته میلادی بالاتر از ۱۰ درصد بود از دیگر متغیرهای رشد صنعت خودرو این کشور است.

الهام علاقه‌بندان

منبع : مجله گسترش صنعت