مسجد جمال‌آباد ، جمال‌آباد ، سراب

جمال‌آباد نام روستایی است از محال آلان بر آغوش كه در 6 كیلومتری شمال مهربان و 21 كیلومتری جاده تبریز - سراب قرار گرفته است. این روستا مسجد كهنی دارد كه 6 ستون عظیم سنگی سقف چوبی آن را نگهداشته است. ستون‌ها در دو ردیف قرار گرفته و دارای پایه و سرستون سنگی منقش هستند. دو ستون وسطی استوانه‌ای و چهار ستون دیگر به شكل منشور هشت وجهی هستند. بلندی ستون‌ها با پایه و سرستون روی هم 5/36 متر است، بلندی پایه‌ها 44 سانتی‌متر و بلندی سرستون‌ها 51 سانتی‌متر است. محیط ستون‌های استوانه‌ای 187 سانتی‌متر و محیط ستون‌های منشوری 184 سانتی‌‌متر است، ولی پایه‌ها سطح اتكاء بیش‌تری دارد كه محیط قاعده هر پایه آن 260 سانتی‌‌متر است.
طول مسجد از شمال به جنوب كشیده شده و مدخل سنگی آن در دیوار شرقی تعبیه گردیده است. طاق سردر و پایه‌های مسجد حجاری شده‌اند. سنگ نبشته‌ای در طاق جای داده‌اند كه متضمن آیه 18 سوره توبه است. گل شش‌پری نیز بالای نوشته‌ها به چشم می‌خورد. بر روی هر یك از پایه‌های طاق مدخل هم دو نیم‌ ستون مارپیچی ظریف حجاری شده است. ظاهراً این مسجد در ابتدا دارای دیوارهای سنگی و سقف گنبدی بود كه بعدها سقف و دیوارها فرو ریخت و قطعات آن هر یك در جایی افتاد و یا به جای دیگری انتقال یافت. جنس سنگ‌های به كار رفته در مسجد عموماً آهكی است. در مسجد جمال‌آباد منبر مشبك چهار پله بسیار زیبایی گذاشته شده كه از شاهكارهای مسلم هنر چوبی اسلامی به شمار می‌رود و شیوه كارهای چوبی دوره تیموری و صفوی را دارد. اگر ساخت این منبر همزمان با بنای مسجد باشد، می‌توان احتمال داد كه تاریخ بنای مسجد 936 هجری قمری بوده است. اگرچه مقایسه شیوه حجاری ستون‌ها و دیگر قسمت‌های سنگی مسجد، با شیوه حجاری مسجد اسنق، چنین نظر و حدسی را تأیید نمی‌كنند.
در مورد بانی مسجد اطلاعات مستندی در دست نیست ولی طبق اظهار اهالی روستا، گویا این مسجد به امر امام حسن (ع) ساخته شده است.