دوراهی ثبات و امنیت در عراق

امیدواریم زمانی كه وزیر امور خارجه كشورمان از تصمیم شورای امنیت ملی تركیه مبنی بر قرار دادن نام ایران در كنار كشورهای تهدیدكننده تركیه آگاهی یافت به اندازه كافی نگران شده باشد. اگر خط سبز مرزی كه آمریكا و بریتانیا پس از جنگ خلیج فارس در ۱۹۹۱ ایجاد كرده و مناطق كردنشین را از تیررس حكومت مركزی خارج ساختند به مرزی جغرافیایی مبدل شود كه البته این فرضیه نیز با گذر زمان جلوه ای حقیقی تر می یابد دیگر زمانی را كه با آسایش خاطر برای بازتعریف مفاهیم امنیت ملی خود اختصاص دهیم نخواهیم داشت. امروزه سوریه به طور تقریبی یك میلیون از جمعیت كرد را در بخش هایی از مرز مشترك عراق و تركیه و نیز مناطقی از بلندی های جولان و اطراف دمشق جای داده است كه بدون تردید منجر به ادغام شدن سیاست خارجی دولت دمشق در ثبات و یا ناآرامی های مربوط به نواحی شمالی عراق شده است. از دیدگاه مقامات دولت دمشق كردهای ساكن سوریه ناخودآگاه جغرافیای این كشور را متاثر از عملكرد و تصمیمات كرد های عراق كه پس از حمله نظامی آمریكا از عملگرایی بیشتری برخوردار بوده اند، می كند. اگر آنان به این نتیجه برسند كه سركوب كردها پاسخگوی نیازهای امنیتی كشورشان نخواهد بود بهتر می توانند در خاورمیانه جدید نقش خود را ایفا كنند. مهمتر آنكه سطوح گسترده نابرابری در میان اقوام ساكن در سوریه سبب شده تا قشر روشنفكر این افراد در لایه های اپوزیسیون رادیكال این كشور رسوخ كنند. تلاش متمادی این ملت خود خوانده به همراه آسیب های احتمالی ناشی از خودمختاری یا استقلال كامل اكراد كه هر لحظه ما را به یاد سرنگونی این رژیم احتمالی می اندازد مفاهیمی را از جنس هویتی غیروابسته در اذهان افكار عمومی طراحی می كند و در همین حال به اشتباه تصور می شود نظریه استقلال به نفع هیچ كس نیست. شیوه حكومت اتوكراتیك بشار اسد كه مانع از توزیع فرهنگ پلورال در میان توده های اجتماعی شده و زمامداری به شیوه شبه پلیسی در تركیه كه با خلط تعبیرات پان تركیسم از هرگونه تحرك سیاسی كردها جلوگیری به عمل آورده است در نهایت به تعریف مجزایی از روش زندگی سیاسی كردها خواهد انجامید. مواجهه نظامی از سوی كشورهای فوق با این خرده سیستم فرهنگی در بهترین حالت تنها می تواند وقوع استقلال را به تعویق اندازد. بسیاری از تحلیلگران و سیاستگزاران ایرانی هنوز در باور خود مبتنی بر حفظ شرایط موجود در جغرافیای سیاسی كردستان عراق اصرار دارند. به دور از در نظر گرفتن استدلالات تاریخی دلایلی وجود دارد كه نگه داشتن این مرزهای نامریی را خطرناك می سازد.فرایند استقلال خواهی پیش رو از عوامل خارج از كنترلی ریشه می گیرند كه مستقیماً به میزان دموكراتیزه كردن فرهنگ سیاسی جوامع این قوم بستگی می یابد. زمینه نامحسوس مشاركت سیاسی اكراد در نظام سیاسی كشورهای خود و در عین حال سطوح پایین آموزش در میان جوانان كرد عموماً از آنان جنگجویانی ساخته كه آمادگی اندكی به مدارا با غیرهمزبانان خود نشان می دهند. ایران تنها كشوری است كه در آن كردها به راحتی قادرند در سرنوشت سیاسی خود مشاركت داشته و از حق انتخاب خود لذت ببرند. با وجود نواقص و كمبودهای رایج در كردستان ایران كه همواره مایه تاسف بوده باید رفاه و امنیت اكراد ایران را به نسبت كردهای ساكن سوریه و تركیه مثال زدنی دانست. با این حال ایران باید با گشایش باب تعاملات با دولت جدید عراق و حمایت از اكثریت شیعیان این كشور مانع از تحقق هژمونی اكراد شوند و از طرف دیگر باید با تقویت یا حداقل امتناع از تضعیف كردهای این منطقه از بی اهمیت انگاشتن قدرت آنان توسط آنكارا جلوگیری كرده و اهرم فشار لازم را برای كنترل مقاصد نظامی نامانوس تركیه و اسرائیل حفظ كند.

منبع : باشگاه اندیشه