تلاقی بین گونه ای و بررسی نجات جنین و قابلیت باززایی در تعدادی از گونه های پنبه

جنس گوسیپیوم شامل ۵۰ گونه زراعی و وحشی است که در دو گروه سیتولوژیکی دیپلوئید و تتراپلوئید گروه بندی می شوند. گونه های دیپلوئید و تتراپلوئید پنبه از نظر تلاقی پذیری ناسازگار هستند از این روی کشت و نجات جنین برای فائق آمدن بر ناسازگاری موجود و تولید هیبریدهای بین گونه ای امری ضروری است. به منظور بهینه سازی روش کشت و نجات جنین در تلاقی های بین گونه ای پنبه و تعیین عکس العمل جنین های پنبه در محیط های کشت مختلف، دو گونه تتراپلوئید G.hirsutum (۲n=۴x=۵۲) و G.barbadense و دو گونه دیپلوئید پنبه G.herbaceum (۲n=۲x=۲۶) و G.arboreum) در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی کرج کشت و در زمان گلدهی تلاقی های لازم بین گونه های تتراپلوئید و دیپلوئید انجام گرفت. ابتدا مناسب ترین زمان انتخاب و انتقال جنین به شرایط این ویترو تعیین شد و سپس تخمک های حاوی جنین ۹ ژنوتیپ (پنج هیبرید بین گونه ای و ۴ گونه والدینی) در سطح چهار محیط غذایی مختلف کشت و مورد مطالعه قرار گرفت و داده های حاصل بصورت آزمایش فاکتوریل و در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی تجزیه آماری گردید. نتایج نشان داد که اثر ژنوتیپ، محیط کشت و اثر متقابل ژنوتیپ × محیط کشت روی اندازه کالوس، درصد کالوس و درصد جوانه زنی جنین های درون تخمک در سطح آماری ۱% معنی دار است. گونه های G.arboreum, G.herbaceum و G.hirsutum از نظر کالوس زایی و گونه G.barbadense و هیبریدهای آن از نظر درصد جوانه زنی و قابلیت باززایی از امتیاز بالاتری برخوردار بودند. با توجه به عکس العمل تخمک های حاوی جنین در سطح محیط های کشت، محیط کشت MS۳ بعنوان یک محیط مناسب و با قابلیت استفاده آسان و گونه G.barbadense بعنوان یک گونه بخشنده بمنظور بالا بردن راندمان نجات جنین در تلاقی های بین گونه ای پنبه شناسایی گردید.

عمران عالی شاه
پریچهره احمدیان تهرانی
محمدرضا بی همتا
منصور امیدی
محمود مصباح

منبع : پایگاه اطلاعات علمی