جشن روشنایی "حنوکا" و فلسفه پیدایش

هر ساله کلیمیان سراسر جهان از بیست و پنجم ماه کیسلو برای هشت شب در خانه‌های خود با روشن کردن چراغی موسوم به شمعدان "منورا" جشنی را به نام جشن "حنوکا" یا جشن روشنایی برگزار می‌کنند.
بر اساس آداب این جشن، کلیمیان در شب اول، نخستین شمع را به همراه یک شمع با عنوان "شماس" یا خادم روشن می‌کنند و در مراحل بعدی هر شب یک شمع به شمع‌های افروخته اضافه می‌شود. به این ترتیب در آخرین روز از جشن، ۹ شمع "منورا" روشن خواهند شد، ولی شمعدان اصلی "منورا" که در بیت‌‌المقدس قرار دارد، ۷ شاخه دارد.
یهودیان در این ایام بعد از روشن کردن هر شمعی دعای ویژه همان شب را نیایش کرده و در طول روز نیز در هنگام عبادت دعای مخصوص می‌خوانند.
● فلسفه و پیدایش "حنوکا"
در داستان‌های یهودیان نقل است که این عید یادگار مبارزات و فداکاری‌های اجداد آنها با دشمن کافر برای حفظ دین و آیین خود است. بر اساس این داستان روزگاری قوم یهود در سرزمین مقدس زیر یوغ حکمرانی فرمانروایان یونانی می‌زیستند.
یونانیان که دارای عقاید خرافی بودند و خدایان متعدد و ارباب انواع را می‌پرستیدند، مشاهده کردند که ملت یهود فقط یک خدا را می‌پرستد، آن هم خدایی که هیچ گونه مظهر و بتی را نباید برای او ساخت. یونانیان از این موضوع به خشم آمدند. آنها خواستند عقاید خرافی و پرستش خدایان فراوان خود را بر این ملت تحمیل کنند و برای این منظور تبلیغات دامنه‌داری را بین یهودیان به راه انداختند. مدارسی باز کردند که در آن فرهنگ یونانی را تدریس کنند و اطفال یهودی را با کیش خود آشنا سازند و در این راه تا حدودی هم موفق شدند تا عده‌ای را به آیین خود گرایش دهند و عده‌ای از یهودیان آیین اجدادی را رها کردند و به کیش یونانیان درآمدند، و به مقدسات تورات پشت کردند، لیکن عده‌ای نیز بر آیین خود باقی ماندند. یونانیان شروع به آزار و اذیت قوم یهود کردند و در این زمان بود که هفت پسر "حنا" را که حاضر نشدند بت‌پرست شوند، کشتند و آخرین فرزند وی نیز در دامان مادر کشته شد.
ناگهان "متتیا کهن گادول" (کاهن بزرگ) یک پیرمرد ۸۰ساله (معروف به خانواده حشمونایی‌ها) با مشاهده این ظلم به اتفاق ۵ پسر خود علیه یونانیان قیام کرد. روزی افسر یونانی با جوخه سربازان خود، مردم دهکده "مودیعین" را در میدان دهکده جمع کرد و قربانگاهی بنا کرد و از مردم خواست که داوطلبانه بت ژوپیتر، رب‌النوع بزرگ یونانی‌ها را پرستش کنند و برای آن قربانی کنند، لیکن کسی حاضر به این کار نشد، ناگهان یک یهودی که از دین خود برگشته بود داوطلب این کار شد. با دیدن این خیانت خون متتیاهوکهن گادول به جوش آمد و جلو رفت و با یک ضربه شمشیر به زندگی وی پایان داد.
سربازان یونانی به سوی متتیاهو گادول هجوم آوردند، ولی فرزندان متتیاهو و سایر مردم به هیجان آمدند و تمام یونیان را کشتند و جنگی درگرفت که سال‌ها به طول انجامید. متتیاهو فوت کرد، ولی پنج فرزند وی که یهودای مکابی در رأس آنها قرار داشت، نبرد را ادامه دادند تا پیروز شدند و بیت همیقداش (بیت‌المقدس) از لوث بت‌ها مطهر شد.
آنها خواستند پس از سال‌های بسیاری که در بیت‌المقدس عبادت الهی انجام نشده بود، بار دیگر به تجدید عبادت بپردازند. همه جا را آراستند و مقدمات امر را شروع کردند،اما هنگامی که خواستند چراغ هفت شاخه را روشن کنند، مشاهده کردند که "روغن مقدس" فقط برای یک شب کافی است، ولی معجزه الهی نمودار شد و این روغنی که فقط برای یک شب چراغداران کافی بود، به طور معجزه‌آسایی هشت شب روشنایی داد و امروزه به همین منظور با وجود گذشت بیش از دو هزار سال از آن تاریخ هر ساله به همین مناسبت از ۲۵ ماه کیسلو جشنی موسوم به جشن "حنوکا" برگزار می‌شود.

منبع : موسسه گفتگوی ادیان