می‌شود پیر بود و سرزنده

جمله «الهی پیر شوی» را همه ما شنیده‌ایم اما شاید کمتر به این مطلب فکر کرده‌ایم که پیری سالم چه تاثیری بر سلامت روان ما دارد. مهم نیست چند سال دارید. کافی است از همین لحظه بیشتر مراقبت سلامتی خودتان باشید تا در سال‌های بعد، از زندگی سالم‌تر و پرنشاط‌تری برخوردار شوید...
اگر در دوران میانسالی قرار دارید، به اندازه کافی فرصت هست، چه برای آغاز یک برنامه ورزشی، تنظیم یک رژیم غذایی سالم‌تر یا تقویت مهارت‌های اجتماعی و اگر هم بازنشسته شدید برای تصمیم‌گیری راجع به نحوه و کیفیت زندگی در ۱۰، ۲۰ یا ۳۰ سال آینده هنوز خیلی دیر نشده است.
پیری به معنای بازنشستگی یا رسیدن به یک سن به خصوص مثل ۶۵ سالگی نیست. پیری یک فرآیند مادام‌العمر است. افرادی که بهتر از پس افزایش سن برمی‌آیند، کسانی هستند که با موفقیت مراحل مختلف زندگی را پشت سر گذاشته‌اند. پیری موفق، متضمن چند عامل است که همگی تحت کنترل خود شما قرار دارند یعنی نوع نگرش شما به مقوله پیری، فعالیت‌ها و روابط بین فردی با دید مثبت نگاه کنید.
این نکته را حتما به یاد بسپارید که واقعیت، تصویر اندیشه است. این طور نیست که با رسیدن به ۶۵ سالگی، پدر یا مادربزرگ شدن یا یائسه شدن به ناگهان پیر شوید بلکه تنها وقتی پیر می‌شوید که گمان کنید پیر شده‌اید. اگرچه جسم شما پیر می‌شود اما ذهن شما تا هر زمان که اراده کنید جوان خواهد ماند. اگر امیدوار به داشتن عمری دراز، سرشار از شادابی، خوش‌طبعی و روابط اجتماعی محکم باشید، آن وقت است که این طرح ذهنی، زیر بنای یک نمودار درونی را تشکیل می‌دهد که تا حد زیادی آینده شما را رقم خواهد زد.
اما اگر متقاعد شوید که پیری، دوران پوچی و بی‌محتوایی، افسردگی و بیماری است. به احتمال قوی برای شما این‌گونه خواهد شد. به طوری کلی، انتظارات و تفکرات منفی زودتر از خود طبیعت شما را پیر می‌کند. در همه مراحل زندگی، ذهن خود را روی چیزهای مهم متمرکز کنید و به مسایل جزیی و بی‌اهمیت اعتنایی نکنید. شوخ‌طبعی و قدرت کنار آمدن با تغییرات به شما کمک می‌کند از پس هر مشکلی برآیید.
● فعالیت بدنی را قطع نکنید
فعالیت جسمانی در سرتاسر زندگی از اهمیت زیادی برخوردار است و هر چه زودتر فعالیت بدنی را آغاز و به آن پای‌بند بمانید، در دوران پیری فواید بیشتری را از آن به دست آورده و احساس خواهید کرد. فواید ورزش کردن علی‌الظاهر نامحدود می‌باشد و می‌توان از جمله به کنترل وزن، بهبود جریان خون، افزایش توده عضلانی، تناسب اندام، انعطاف‌پذیری بیشتر، استقامت بیشتر و بهبود وضعیت تعادل اشاره کرد.
پیری به معنی از کارافتادگی نیست. دردهای پیدا و ناپیدا شایع هستند اما با این وجود سال‌های بعد از بازنشستگی می‌توانند از جمله دل‌پذیرترین و پربارترین سال‌های زندگی شما باشند. سعی کنید با حفظ سلامتی در یک سطح معقول از زندگی خود حداکثر استفاده و لذت را ببرید.
● به مغزتان ورزش بدهید
زمانی که فکر می‌کنید عقل و خرد کافی در خود اندوخته‌اید، ذهن شما بنای ناسازگاری می‌گذارد و به تعبیری شما را به بازی می‌گیرد. مثلا یادتان نمی‌آید عینکتان را کجا گذاشته‌اید یا ماشین‌تان را کجا پارک کردید. شما که قبلا عادت داشتید سه تا کار را به طور هم‌زمان انجام دهید، حالا توانایی تمرکز روی یکی را هم به راحتی ندارید. البته خیالتان راحت باشد مقداری از حواس‌پرتی‌ها در سنین پیری طبیعی قلمداد می‌شود. فشار عصبی و اضطراب هم می‌توانند در حافظه و تمرکز حواس شما اختلال ایجاد کنند. پیری عموما تاثیری بر حافظه فوری یا درازمدت ندارد اما حافظه کوتاه‌مدت اغلب دچار نقصان می‌شود. مغز شما برای ذخیره و بازیابی اطلاعات دست به عملیات شیمیایی و الکتریکی پیچیده‌ای در سلول‌های تخریب شده می‌زند و عملکردشان با نقصان روبه‌رو می‌شود.
مغز شما این نقیصه را به طریق جالب توجهی جبران می‌کند. اگر چه ممکن است شما و سلول‌های مغزی شما به اندازه هنگامی که ۱۹ ساله بودید نباشد اما در نظر داشته باشید که عقل و خرد و قدرت قضاوت شما نسبت به آن دوران بسیار بیشتر شده است. چنین خصیصه‌هایی به راحتی قابل اندازه‌گیری نیستند اما منعکس‌کننده توانایی شما در تصمیم‌گیری‌های صحیح بر اساس یک عمر تجربه اندوزی هستند. به خاطر داشته باشید که مغز شما مانند یک عضله است. برای اینکه آن را قوی نگه دارید، باید از آن استفاده کنید. به یاد بیاورید زمانی را که در دبستان مجبور به از بر کردن مطالب قلمبه و سلمبه‌ای مثل نام پایتخت کشورها یا یک شعر بلند و طولانی بودید؟
اگر فکر می‌کنید آن روزها به دلیل سن و سال کمتر قادر به چنین کاری بودید، اشتباه می‌کنید در آن موقع قادر به چنین کاری بودید زیرا همه تلاش خود را می‌کردید تا این اطلاعات را در مغز خود فرو کنید. آخرین باری که چنین کاری را انجام دادید، کی بود؟ به احتمال قوی اگر الان هم امتحان کنید، باز مثل گذشته موفق خواهید شد.
تنها به این خاطر که پیر شده‌اید نمی‌شود گفت دیگر قادر به دانشگاه رفتن، یاد گرفتن کارهای جدید، سرگرمی‌های نو و یا کسب اطلاعات جدید از طریق مطالعه نیستید. راه‌حل سالم نگه داشتن ذهن، مطالعه دایمی است.
▪ در کلاس‌های مختلف ثبت‌نام کنید. شما می‌توانید در هر کلاسی که مایل هستید از فرهنگ‌سراها گرفته تا کلاس‌های زبان نام‌نویسی کنید.
▪ با یک مجله قرارداد اشتراک ببندید. پیشنهاد می‌کنم آن نشریه هفته‌نامه سلامت باشد.
▪ اطلاعات خود را در زمینه پیشرفت‌های فناوری به روز نگه دارید. کار با رایانه را یاد بگیرید و به اینترنت وصل شوید. برای تماس گرفتن با دوستان و آشنایان از پست الکترونیکی استفاده کنید.
▪ راجع به فرهنگ و سنن جامعه‌ای که در آن زندگی می‌کنید، به تحقیق و مطالعه بپردازید.
▪ در کنسرت‌ها، سخنرانی‌ها و نمایش‌های تئاتر و سینما شرکت کنید.
● به رفت و آمدها ادامه دهید
داشتن روابط محکم با خانواده و دوستان همیشه حایز اهمیت است. با افزایش سن، این روابط اهمیت دوچندانی پیدا می‌کنند. مطالعات نشان می‌دهد که اگر روابط بین فردی و اجتماعی شما ضعیف باشد، خطر مرگ در شما دو تا چهار برابر فردی خواهد بود که دوروبرش پر از افرادی است که به او مهر می‌ورزند و او هم به آنها مهر می‌ورزد. در واقع، داشتن دوستان و خانواده قابل اتکا یکی از مطمئن‌ترین شاخص‌های طول عمر است.
فعالیت‌های انفرادی خود را با فعالیت‌های گروهی هماهنگ کنید. به جای تنهایی ورزش کردن، به کلاس‌های ورزشی بروید. اگر به مطالعه علاقه‌مند هستید در گروه‌های بحث و مناظره کتاب ثبت‌نام کنید. شاید در گذشته به دلیل کمبود وقت، امکان شرکت در فعالیت‌های گروهی محل و مسجد را نداشتید اما حالا که چنین فرصتی پیش آمده تعلل نکنید.
بسیاری از افراد با انجام کارهای خیرخواهانه روابط اجتماعی خود را حفظ می‌کنند. شما هم می‌توانید به فعالیت داوطلبانه در یک مدرسه، کتابخانه یا موسسات خیریه (مثلا بردن غذا با خودرو به در منازل افراد بیمار یا پیر و فرتوت) بپردازید. بر اساس مطالعات جدید روی پیری، حمایت اجتماعی محکم به طرق زیر باعث افزایش طول عمر می‌شود.
▪ با توانا ساختن شما در برخورداری بهتر و سریع‌تر از مراقبت‌های پزشکی
▪ با تشویق و ترغیب شما به رفتارهای سالم مثل پیاده‌روی منظم
▪ با فراهم ساختن امکان برخورداری از مهر و محبت پاک و بی‌آلایش که به نوبه خود می‌تواند باعث تقویت سیستم ایمنی شما شود.
▪ با در اختیار قرار دادن کمک‌های عملی در صورت نیاز، مثلا کمک در امور منزل یا نقل و انتقال شما.

فخری ‌السادات خلیفه سلطانی
روان‌شناس

منبع : روزنامه سلامت