تشیع و فرهنگ احیا

چگونه می‌توان منزلت شب‌های احیا را توصیف کرد، خاصه در فرهنگ تشیع؟ هرچند که فرهنگ احیا و تلا‌وت قرآن در این شب‌ها منحصر به شیعیان نیست و تمام امت اسلا‌می، اعم از شیعه و سنی به این فرهنگ پایبند هستند اما شب‌های احیا در میان شیعیان شور و حالی دیگر می‌یابد، از آن جهت که مصادف است با شب ضربت خوردن حضرت علی(ع) و شب شهادت او.
بدین‌گونه شب‌های احیا در میان شیعیان کارکردی دوگانه پیدا می‌کند؛ قرب الهی و زنده نگاه داشتن اصول مکتب تشیع. در روایات دینی ما مسلمانان آمده که اولین آیات قرآن کریم در یکی از شب‌های ماه رمضان بر پیامبر اکرم(ص) نازل شده ‌است.
بر این اساس عموم مسلمانان شب‌های ۱۹، ۲۱ و ۲۳ ماه رمضان را تا صبح به خواندن کلا‌م خداوند می‌گذرانند. مفهوم احیا هم بر همین شب‌زنده‌داری برای دعا و نزدیکی به خداوند متعال دلا‌لت دارد. ‌
شب‌های احیا همچنین از حالت مذهبی صرف خارج شده و به صورت یک فرهنگ درآمده‌است. نشانه‌های آن نیز یکی جمع شدن اعضای خانواده و دوستان به دور یکدیگر در این شب‌ها است.
شب‌زنده‌داری و عبادت جمعی برای مسلمانان نیک‌تر شناخته‌شده ‌است و همه روزه‌داران تلا‌ش می‌کنند به این سنت و فرهنگ وفادار بمانند. در میان اهل تسنن حتی کسانی هستند که در این شب‌ها و در میان نماز خود قرآن را ختم می‌کنند.
نکته آنکه در این شب‌ها باید به اصول دین توجه کرد، به تعالیم پیامبر اسلا‌م(ص) و کلا‌م خدا را سنجید. معمول آن است که در مناطق مختلف، مردم بنا به سنت‌ها و تاریخ خود پیرایه‌هایی به اصل دین می‌بندند. گاهی کسانی هم پیدا می‌شوند که به بحث‌های مختلف و ترویج خرافه می‌پردازند، حال آنکه نفس شب‌های قدر برای نزدیکی به خداوند و عبادت اصیل است. می‌توان در این شب‌ها به بحث‌های علمی و فکری نیز پرداخت اما به طور جد باید از بحث‌های فرعی و حاشیه‌ای که با اصل دین ارتباطی ندارد، دوری کرد.
بحث‌های سیاسی هم اگر در جهت منافع عمومی باشد، نیکوست اما اگر به صورت غیبت و بدگویی و دامن زدن به اختلا‌فات باشد، بی‌فایده است. در هر صورت، می‌توان از شب‌های قدر سوءاستفاده کرد، همان‌گونه که می‌توان از آن سود برد. انتخاب با خود ما است. ‌

غلا‌معباس توسلی

منبع : روزنامه اعتماد ملی