این خانه با دستان کمال الملک آشناست

خانه های كاشان نمادی از تلاش پرثمر مردم دیار كویری برای طراحی مكانی زیبا و آرامش بخش در گرمای كویر است . خانه های متعددی از دوران قدیم باقی مانده است كه خانه تاریخی بروجردی یكی از زیباترین خانه های تاریخی به شمار می آید. خانه بروجردی در محله سلطان امیر احمد كاشان و در خیابان علوی واقع شده است . این خانه از سوی بازرگانی به نام حاج سید حسن نطنزی در حوالی سال ۱۲۷۵ هـ – ق ،‌یعنی در دوره قاجاریه ساخته شده است . چون صاحبخانه كالاهای تجاری را از بروجرد وارد می كرده ، لذا به حاج حسن بروجردی مشهور شده و خانه او نیز به همین نام شهرت یافته است . معمارخانه یكی از نوابغ معماری كاشان و از طراحان معروف ساختمان به نام استاد علی مریم است . وی در ایجاد ۲ بنای تاریخی دیگر كاشان ، یعنی خانه طباطبایی و تیمچه امین الدوله (واقع در بازار) نقش داشته است . این خانه شامل ۲ قسمت بیرونی و اندرونی است و محلی كه فعلا در معرض دید عموم قرار دارد، قسمت بیرونی این خانه است .در بدو ورود به خانه هشتی ورودی خانه قرار دارد كه در ورود به قسمت اندرونی خانه نیز در این هشتی قرار گرفته است . پس از آن راهروی نسبتا طولانی و شیبداری قرار دارد كه هشتی را به حیاط متصل می كند. در كنار این راهرو ایوان شمالی خانه قرارا دارد. در قسمت شمالی ایوان یك اتاق پنج دری واقع شده كه محل پذیرایی میهمانان بوده و ۲ طرف آن ، ۲ اتاق بهار خواب قرار دارد. این اطاقها به علت نور مناسب و گرمای زیاد بیشتر در زمستان مورد استفاده قرار می گرفتند. دیوار بیرونی اتاقهای این ایوان و نیز داخل اتاق پنج دری ، با گچبری های بسیار زیبا با طرح گل و مرغ تزیین شده است . در داخل حیاط یك حوض بزرگ و باغچه های وسیع در اطراف آن قرار دارد. در قسمت شمال شرقی ، مطبخ (آشپزخانه) قرار گرفته است . در قسمت شرقی بنا اتاقها و ایوان های سرپوشیده به چشم می خورد كه در جلوی ایوان ها پله هایی برای رفتن به سرداب ها (زیر زمین) ساخته شده است . این سرداب ها در جبهه های مختلف بنا واقع است كه به وسیله بادگیرهای بلند هوای آنها را تهویه و خنك می كند. این فضای خنك در هوای گرم تابستان محل امنی برای استراحت به شمار می آمده است . در قسمت جنوبی بنا، تالار سرپوشیده ای وجود دارد كه بر پیشانی آن می توان هنر نمایی استادكار ایرانی را نظاره گر بود. به طوری كه منافذ مشبكی كه برای تهویه هوای تالار در این قسمت تعبیه شده با گچبری جالب و دیدنی زینت شده و چشم ناظران را خیره می كند. در بام تالار نیز نورگیرها و بادگیرهای فوق العاده جالب و منحصر به فرد خودنمایی می كند كه از نظر طرح و اجرا در زمره آثاربدیع معماری سنتی است .تالار بزرگ سرپوشیده كه محل برگزاری اعیاد و مراسم سوگواری بوده ، شامل یك ایوان با سقف بسیار بلند است .
سقف تالار با طرح زیبای گچبری و مقرنس كاری زنگ آمیزی و تزیین شده است .سقف و بدنه داخلی سرپوشیده و تالارهای جنبی آن با نقوش گل و مرع و شكارگاه حیوانات گچبری و یا نقاشی شده اند.
نقاشی ها و گچبری های این خانه در دوره قاجاریه زیر نظر هنرمند نامدار مرحوم میرزا محمد خان غفاری كاشانی ملقب به كمال الملك ترسیم شده است .

نویسنده :‌الهام عشر نژاد

منبع : بنياد انديشه اسلامي